Waga w ciąży, czyli jaki jest prawidłowy przyrost wagi

Od czego zależy waga dziecka i przyszłej mamy?

Jedno jest pewne: w ciąży waga przyszłej mamy sukcesywnie rośnie. Niektóre kobiety tyją tylko tyle, ile waży dziecko wraz z łożyskiem, płynem owodniowym i powiększoną macicą, czyli mniej więcej 10 kilogramów. Są jednak i takie panie, które zaokrąglają się poważnie i szybko, w mgnieniu oka. Te stanowią zdecydowaną większość.

To, ile przytyje przyszła mama, to kwestia indywidualna. Wpływa na nią wiele czynników, takich jak:

• waga przed ciążą,
• wzrost kobiety,
• choroby współistniejące.

Na wagę w ciąży wpływa także:

• waga i wielkość płodu. Pod koniec ciąży płód waży około 3-4 kg,
• macica - 1 kg,
• łożysko - około 0,5 do 1 kg,
• płyn owodniowy - do 2 kg,
• krew i pozostałe płyny ustrojowe - około 3 kg,
• powiększające się piersi - do 2 kg.

- Zachodzące w organizmie kobiety zmiany związane z ciążą, takie jak wzrost objętości krwi czy powiększanie się macicy w miarę rozwoju dziecka, warunkują stopniowy przyrost wagi.

Zalecany przyrost masy ciała w ciąży

Specjaliści z Instytutu Matki i Dziecka podkreślają, że dla optymalnego rozwoju płodu duże znaczenie ma zarówno prawidłowa masa ciała matki przed zapłodnieniem, jak i odpowiedni przyrost wagi podczas ciąży.

Zalecany i orientacyjny przyrost wagi w ciąży wylicza się na podstawie wagi wyjściowej kobiety, a dokładniej BMI, czyli wskaźnika masy ciała.

BMI = masa ciała przed ciążą w kg podzielona przez kwadrat wysokości podanej w metrach.

Dla kobiet, które przed ciążą cierpiały na niedowagę i ich BMI wynosiło <18,5 przyrost wagi w ciąży powinien wynosić od 12,5 do 18kg.

Z kolei u kobiet o prawidłowej masie ciała, które miały BMI w zakresie 18,5-22,9 waga powinna wzrosnąć o około 11,5-16 kg. Ciężarne o BMI 25 – 29,9 przed zajściem w ciążę (nadwaga) mogą przytyć od 7 do 11,5 kg w czasie całej ciąży.

Najmniejszy wzrost wagi w ciąży powinny odnotować kobiety, które przed ciążą cierpiały na nadwagę lub otyłość, o BMI>30 mogą przybrać na wadze maksymalnie 9 kg w czasie całej ciąży.

W przypadku ciąży bliźniaczejorientacyjny przyrost wagi wynosi od 16 do 20 kilogramów.

- Dla optymalnego rozwoju płodu duże znaczenie ma zarówno prawidłowa masa ciała matki przed zapłodnieniem, jak również nabieranie masy ciała podczas ciąży.

Oznacza to, że w myśl wytycznych kobiety, które przed zajściem w ciążę miały niedowagę, dla prawidłowego rozwoju dziecka powinny przytyć najwięcej. Z kolei te, które przed ciążą miały największy wskaźnik BMI, powinny przytyć stosunkowo najmniej.

Aby obliczyć, ile powinna wynosić waga w poszczególnych tygodniach ciąży czy ocenić, czy przyszła mama przybiera na wadze prawidłowo, warto wykorzystać kalkulator wagi w ciąży.

Przyrost wagi w ciąży z podziałem na trymestry

Jak zmienia się waga w ciąży? Najmniejszy wzrost masy obserwuje się w I trymestrze. Zwykle są to nie więcej niż 2 kilogramy (od 0,5 do 2 kg). Ma to związek z tym, że pod koniec jego trwania zarówno płód, jak i łożysko ważą niecałe 100 gramów. Nie wpływają zatem znacząco na zmianę wagi. Jeśli przyszła mama cierpi na częste mdłości, może nawet schudnąć. Ważne, by nie straciła na wadze więcej niż 2 kg w I trymestrze ciąży.

- W kolejnych trymestrach przyrost wagi jest szybszy, najszybszy w trzecim trymestrze, przy czym nie powinien przekraczać pół kilograma na tydzień.

W II trymestrze przyrost wagi zwykle dochodzi do 6 kg. Nic dziwnego. W tym okresie płód zwiększa masę, wzrasta także ilość płynu owodniowego oraz krążących płynów ustrojowych.

U niektórych ciężarnych wzrost masy ciała w II trymestrze ciąży może mieć charakter skokowy, inne mamy będą tyły sukcesywnie 0,5 kg tygodniowo. To normalne. Ważne jest, by tempo przyrostu wagi utrzymywało się na poziomie około 2 kilogramów na miesiąc.

Najwięcej (mniej więcej 7 kilogramów), przypada na III trymestr. W tym okresie większość ciężarnych obserwuje systematyczny wzrost masy ciała. Ma to związek z powiększającą się wagą płodu, a także ilością płynu owodniowego. W tym okresie przyszła mama może tyć około 2 kilogramy miesięcznie. Wzrost ten zostaje zatrzymany przed porodem.

W sumie przyszła mama nie może utyć mniej niż 7-10 kilogramów (w zależności od wagi dziecka, łożyska itd.), z kolei 30 kilogramów uznawane jest za duży problem.

- Przyrost masy ciała powinien być kontrolowany podczas każdej wizyty u ginekologa i wpisywany do karty przebiegu ciąży. Nie jest wskazane, aby był zbyt duży lub zbyt mały w stosunku do zalecanych wartości.

Zbyt wysoki przyrost wagi w ciąży

Dlaczego niektóre przyszłe mamy tyją więcej niż to wskazane? Szybkie przybieranie na wadze w ciąży to skutek wielu czynników:

• złej diety, w tym jedzenia za dwoje,
• braku ruchu,
• innych niehigienicznych nawyków,
• genów,
• wieku. Im kobieta starsza, tym szybszy wzrost masy ciała,
• skłonność organizmu do zatrzymywania wody.

Zdecydowanie szybciej utyją kobiety, które przed ciążą ważyły zbyt wiele oraz te, które rzuciły palenie, a głód nikotynowy zagłuszają słodyczami.

Czym grozi nieodpowiednia waga w ciąży?

Zarówno nadwaga, jak i zbyt mała masa ciała kobiety ciężarnej może przyczynić się do groźnych powikłań u dziecka i jego matki.

Zbyt duży przyrost masy w ciąży

Zbyt duży przyrost masy w ciąży to nie tylko kwestia wyglądu czy samopoczucia, ale także przyczyna nadciśnienia tętniczego, cukrzycy ciążowej, bólu pleców, żylaków i hemoroidów, obrzęków nóg.

Co więcej, nadwaga wpływa również na przebieg porodu(może być przyczyną porodu przedwczesnego) i laktację. Jej konsekwencją może być również makrosomia noworodka. Mówi się o niej, gdy urodzeniowa masa ciała przekracza 90. centyl masy ciała dla odpowiedniego wieku płodowego, płci i rasy. W praktyce oznacza to masę urodzeniową większą niż: 4000 g (makrosomia 1. stopnia), 4500 g (makrosomia 2. stopnia) i 5000 g (makrosomia 3. stopnia).

Makrosomia może być też przyczyną dystocji barkowej (barki u rodzonego dziecka klinują się w drogach rodnych), urazów poporodowych oraz rozległych pęknięć krocza.

- Nadmierne tycie w ciąży zwiększa ryzyko długoterminowej otyłości zarówno u matki, jak i u dziecka, narażając tym samym oboje na ryzyko chorób z nią związanych.

Niedowaga w ciąży

Nie tylko nadwaga w ciąży jest niebezpieczna. Nie mniej niebezpieczny jest zbyt niski przyrost masy ciała w ciąży.

Z niedowagą w ciąży związane są różne powikłania, takie jak:

• niska masa urodzeniowa noworodków (<2,5kg), która zwiększa umieralność i chorobowość okołoporodową,
• problemy rozwojowe okresu dziecięcego,
• ryzyko chorób układu krążenia, cukrzycy i nadciśnienia w późniejszym wieku,
• ryzyko przedwczesnego porodu,
• zaburzenia oddychania u dziecka.

- Najważniejszy w czasie przebiegu ciąży jest rozwój płodu. Nawet, gdy masa ciała wzrosła tylko o 1 kg, a w badaniu położniczym (USG, badanie przepływów naczyniowych w tętnicy pępowinowej oraz środkowej mózgu) lekarz nie stwierdza żadnych patologii.

Prawidłowa waga w ciąży – jak ją utrzymać?

Zarówno nadmierna, jak i zbyt mała masa ciała kobiety ciężarnej nie jest wskazana, dlatego warto zadbać o prawidłowe żywienie przed i w czasie ciąży, aby zminimalizować ryzyko pojawienia się różnych dolegliwości i powikłań.

- Badania przeprowadzone przez WHO (Światową Organizację Zdrowia) dowiodły, że urodzeniowa masa ciała noworodka, wynosząca od 3,1 do 3,6 kg jest związana z optymalnym rozwojem płodu. Z prawidłową masą ciała noworodka wiązały się przyrosty masy ciała matki w czasie ciąży, wynoszące 10-14 kg.

To dlatego tak ważne jest, aby kontrolować wagę w ciąży. Jak ją utrzymać? Co jest ważne?

Kontroluj przyrost wagi. Jedz DLA dwojga, nie ZA dwoje! Nie objadaj się, ale i nie chodź głodna. Nie odmawiaj sobie radości jedzenia, tylko ciesz się nim odżywiając się z głową.

Jedz zdrowo, mądrze, regularnie - idealnie byłoby, gdybyś zjadała 3 duże i 2 małe posiłki. Jak przedstawia się zapotrzebowanie energetycznie w poszczególnych trymestrach ciąży.

Pierwsze tygodnie od zapłodnienia powinny charakteryzować lekko zwiększoną energetycznością o około 85 kcal/dobę. W II trymestrze wartość energetyczna racji pokarmowej powinna zostać zwiększona o 285 kcal/dobę. W III trymestrze zapotrzebowanie należy zwiększyć o 475 kcal/dobę.

Twoja dieta powinna zawierać składniki niezbędne do rozwoju dziecka. Przede wszystkim musi być bogata w białko (pamiętaj, że białko pochodzenia zwierzęcego jest najbardziej wartościowe). Jedz chude mięso, ryby, jaja, mleko i jego przetwory, ryż oraz rośliny strączkowe.

Ograniczaj tłuszcze oraz węglowodany. Uważaj na cukier, słodycze i tłuste potrawy. Batoniki zastąp owocami (nie tylko suszonymi). Nie przesadzaj jednak z ich ilością, bowiem oprócz dobrodziejstwa w postaci witamin, minerałów i błonnika, niosą też ryzyko dodatkowych kilogramów. Z uwagi na to, że kobiety w ciąży często mają niedobory żelaza, jedz czerwone mięso, buraczki, szpinak i jaja.

Unikaj soli, która zatrzymuje wodę w organizmie, co znacznie zwiększa masę ciała.

Pij dużo niegazowanej wody mineralnej, herbaty ziołowe i niesłodzone soki. Staraj się wyeliminować napoje gazowane, słodkie soki, uważaj na kawę i herbatę.

- Pij około 2-2,5 litra płynów dziennie, główne źródło płynów powinna stanowić Woda (przynajmniej 1-1,5 litra dziennie), pozostałymi płynami mogą być zalecane w ciąży herbaty np. czerwona, wybrane naturalne herbaty owocowe lub ziołowe (dozwolone dla ciężarnych), jak również soki warzywne i owocowe bez dodatku cukru, wyciskane ze świeżych produktów.

Nie stosuj diet. Odchudzanie w ciąży grozi przedwczesnym porodem, zaburzeniami w rozwoju dziecka oraz niską masą urodzeniową. Myśl o tym, że do swej wagi sprzed ciąży wrócisz po narodzinach dziecka. Jeśli zaczniesz odchudzać się teraz, zaszkodzisz i sobie, i maluchowi.

Prowadź aktywny tryb życia. Dużo spaceruj, pływaj, uprawiaj sport – prenatalną jogę lub pilates (o ile pozwoli ci na to lekarz prowadzący ciążę). Nie tylko utrzymasz ciało w dobrej kondycji, zapobiegniesz nadmiernemu gromadzeniu się tkanki tłuszczowej, ale będziesz się czuła jak bogini.

Waga w ciąży - kiedy do lekarza?

Waga w ciąży to kwestia bardzo indywidualna. Jeżeli jednak:

• przyrosty są zbyt duże,
• skoki wagi są wyjątkowo gwałtowne,
• wzrostowi masy ciała towarzyszą niepokojące zmiany i dolegliwości, takie jak opuchlizna czy obrzęki,

należy skonsultować je z lekarzem prowadzącym ciążę.

Waga po porodzie

Nawet jeśli w ciąży przybrałaś na wadze zdecydowanie więcej, niż planowałaś, po porodzie nie bierz się od razu ostro za siebie. Po narodzinach malucha automatycznie zgubisz kilka kilogramów („równowartość” maluszka, łożyska i wód płodowych).

Z kolei nadmiar, który ci pozostanie, zapewne spożytkujesz na karmienie małego człowieka i energię niezbędną do zapewnienia mu opieki.

Na razie zapomnij o restrykcyjnej diecie (chyba, że tak zaleci pediatra) czy forsujących ćwiczeniach. Pamiętaj, że już za chwilę, przy odrobienie wysiłku, wrócisz do formy. Daj sobie czas.