Niska waga urodzeniowa. Jakie są przyczyny i jak możesz zapobiec hipotrofii noworodka?

Czy wiesz, że w Polsce rodzi się około 5,5 % dzieci z niską wagą urodzeniową. O hipotrofii mówimy wtedy, kiedy noworodek waży mniej niż 2500 gramów. Jeśli dotyczy to twojego dziecka, zobacz na co zwrócić uwagę.

Co powoduje niską wagę urodzeniową?

Dzieci rodzą się zbyt małe najczęściej z dwóch przyczyn: przychodzą na świat jako wcześniaki lub urodziły się o czasie, ale ich rozwój wewnątrzmaciczny został z jakiegoś powodu zahamowany. Do czynnika ryzyka zaliczają się:

• zaburzenia genetyczne i chromosomalne płodu
• stan przedrzucawkowy
• przyjmowane w ciąży leki  
• palenie papierosów (w tym e -papierosów) picie alkoholu
• używanie narkotyków
• ciąża mnoga
• problemy z wydolnością łożyska
• choroby przewlekłe ciężarnej (nieleczona anemia, wady serca czy nadciśnienie)
• infekcje/zakażenia u matki lub dziecka przed porodem (np. toksoplazmoza albo cytomegalia, ospa wietrzna, różyczka) złe odżywianie podczas ciąży
• Nieprawidłowa budowa macicy
• Wiek matki <16 lub >35 r.ż

Trzy kategorie niskiej wagi urodzeniowej:

• Niska masa urodzeniowa: noworodek waży mniej niż 2500 gramów
• Bardzo niska masa urodzeniowa: noworodek waży mniej niż 1500 gramów
• Skrajnie niska masa urodzeniowa: noworodek waży mniej niż 1000 gramów lub około 2 funtów 3 uncje.

Dlaczego niska masa urodzeniowa może być problemem?

Jeśli Twoje dziecko ma niską wagę urodzeniową, pojawia się ryzyko powikłań. Takim maluszkom trudniej jest jeść, przybierać na wadze i zwalczać infekcje. Oto niektóre z typowych problemów noworodków z niską wagą.

• Obniżony poziom tlenu podczas narodzin, co grozi niedotlenieniem  
• niezdolność do utrzymania temperatury ciała. Maluszek nie ma wystarczającej ilości tłuszczu, aby go ogrzewał. Być może jakiś czas będzie musiał spędzić w inkubatorze.
• Problemy z poziomem cukru we krwi. Tak małe dzieci mogą mieć problemy z regulacją stężenia cukru we krwi. Czasami wcześniaki zużywają cukier szybciej niż mogą go zastąpić i łatwo dochodzi do sytuacji niebezpiecznie niskiego stężenie cukru we krwi.
• Trudności w karmieniu i przybieraniu na wadze. Dzieci z niską masa urodzeniową czasami mają zbyt mało siły, żeby samodzielnie jeść z butelki lub ssać pierś. Potrzebują pomocy podczas karmienia, żeby prawidłowo się rozwijać.
• Podatność na infekcje. Układ odpornościowy takich maleństw jest niedojrzały, a jeśli urodziły się przedwcześnie to nie zdążyły otrzymać odpowiedniej ilości matczynych przeciwciał.
• Problemy z oddychaniem, takie jak zespół zaburzeń oddechowych spowodowanych niedojrzałością płuc
• Problemy neurologiczne, takie jak krwotok śródkomorowy (krwawienie wewnątrz mózgu)
• Problemy żołądkowo-jelitowe, np. martwicze zapalenie jelit
• Zwiększona liczba czerwonych krwinek, która może spowodować podwyższoną krzepliwość krwi  
• Ryzyko wystąpienia zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej

W jaki sposób hipotrofię rozpoznaje się i monitoruje podczas ciąży?

Chociaż możliwe jest rozpoznanie wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu w okresie ciąży, jednak ponad 50% przypadków IUGR jest rozpoznawane dopiero po porodzie.

Jeśli lekarz podczas ciąży podejrzewa hipotrofię płodu, to stajesz się pacjentką pod specjalnym nadzorem. Ze względu na dobrostan maluszka będziesz monitorowana. 

Lekarz będzie musiał określać profil biofizyczny płodu sprawdzając czynności serca, napięcie mięśniowe, ruchy płodu, ruchy oddechowe oraz ilość płynu owodniowego Wykona ci również usg dopplerowskie pokazujące przepływy naczyniowe w macicy, łożysku i krążeniu płodowym.

Obecnie nie znamy skutecznych metod profilaktyki, jednak zauważono, że leżenie poprawia ukrwienie macicy, dieta wysokoenergetyczna i uzupełnianie niedoborów żywieniowych ma pozytywny wpływ na dobrostan płodu.

Podczas ciąży może wystąpić hipotrofia symetryczna lub asymetryczna.

Przy hipotrofii symetrycznej zauważa się równomierne zahamowanie wzrostu wszystkich części ciała płodu. Przyczyną są, między innymi zakażenia wewnątrzmaciczne, choroby chromosomowe lub wady genetyczne płodu, infekcje matki, alkoholizm czy niski wzrost matki. Ten rodzaj hipotrofii rozwija się do 20 tygodnia ciąży.

Hipotrofia asymetryczna płodu oznacza nieproporcjonalne zmniejszenie obwodu brzuszka, podczas gdy główka i kończyny rosną prawidłowe. Zmniejszona jest ilości glikogenu i tkanki tłuszczowej, występuje też niedorozwój wszystkich narządów wyłączając mózg, serce i nadnercza. Najczęstszymi przyczynami są cukrzyca ciężarnych, nadciśnienie tętnicze, wady serca, nieleczona niedokrwistość, niedożywienie matki czy choroby nerek.

Jak wygląda leczenie dziecka z niską wagą urodzeniową?

Leczenie dziecka jest ustalane przez lekarza w zależności od wieku ciążowego, stanu zdrowia oraz podatności na leczenia u dziecka.

Często takie noworodki trafiają do inkubatora i są odżywiane poza jelitowo lub dożylnie Zazwyczaj, jeśli nie mają innych powikłań bez problemu nadrabiają wzrost i wagę.

Nawet najmniejsze noworodki powinny być karmione mlekiem matki, ponieważ zawiera ono przeciwciała, pomagające chronić maleństwo przed infekcjami, zespołem nagłej śmierci niemowląt (SIDS) i martwiczym zapaleniem jelit (NEC).

Jakie mogą pojawić się problemy w przyszłości u dzieci z niską masą urodzeniową?

Nie można ze 100% pewnością powiedzieć, że niska waga urodzeniowa u każdego dziecka wpływa na jego późniejszą aktywność w szkole lub na jego przyszły stan zdrowia czy zachowanie.

Wiele zależy od indywidualnych okoliczności, np. czy dziecko było wcześniakiem, z jaką wagą przyszło na świat, na którym etapie ciąży pojawiła się hipotrofia i co było jej przyczyną.  

Dopiero odpowiedzi na te i inne pytania mogą stać się wytycznymi i wskazówkami dotyczącymi jego dalszego stanu zdrowia czy rozwoju.

Niska masa urodzeniowa, głównie u wcześniaków, łączona jest z większą podatnością na problemy zdrowotne w późniejszym życiu. Dlatego wczesna interwencja i leczenie mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka.

Ważne jest, żebyście aktywnie obserwowali rozwój maleństwa. Należy zachować szczególną ostrożność, jeśli dziecko o niskiej wadze ma problemy z karmieniem, utrzymywaniem ciepła lub wykazuje oznaki infekcji.
A najważniejsze, że wasza miłość i bliskość ma realny wpływ na rozwój dziecka. I to jest wspaniała wiadomość.