Plamienia u kobiet – przyczyny, diagnostyka i sposoby leczenia

Plamienia to niewielkie krwawienia pojawiające się poza regularnym cyklem menstruacyjnym. Charakterystyczne dla nich jest to, że zwykle są nieregularne, trwają krótko. Nie są intensywne. Krwawienie z pochwy to jasnoczerwona lub ciemnobrązowa, skąpa wydzielona z niewielką domieszką krwi.

Czy plamienia u kobiet powinny niepokoić? Z pewnością wymagają uwagi. Mogą być bowiem zarówno naturalnym elementem cyklu, jak i symptomem, który zwiastuje różne — mniej lub bardziej poważne — problemy zdrowotne.

Jakie są najczęstsze przyczyny plamień u kobiet? Według specjalistów to: owulacja, zaburzenia hormonalne, krwawienia implantacyjne, ciąża wewnątrzmaciczna i ektopowa, infekcje narządów rozrodczych, polipy endometrium i poronienia samoistne.

Owulacja 

Podczas owulacji, gdy jajeczko uwalnia się z jajnika, niektóre kobiety mogą doświadczać plamień, które są efektem naturalnych, choć gwałtownych zmian hormonalnych, takich jak chwilowy wzrost estrogenu.

Krwawienie owulacyjne najczęściej ma postać jasnoróżowych lub brązowych plamek, jest krótkotrwałe. O ile nie pojawiają się niepokojące objawy, sytuacja nie jest uznawana za problematyczną, nie wymaga leczenia.

Zaburzenia hormonalne 

Do nieregularnych plamień lub krwawień międzymiesiączkowych może prowadzić brak równowagi w zakresie stężenia estrogenów i progesteronu. Takie zmiany często występują przy stresie, zaburzeniach tarczycy czy w okresie okołomenopauzalnym. 

Aby rozpoznać sytuację, wdrażana jest diagnostyka. Jej celem jest ustalenie, które hormony wymagają regulacji. Leczenie zwykle obejmuje trapię hormonalną.

Krwawienie implantacyjne

Niewielkie krwawienie może powodować wczesna ciąża. Wówczas pojawienie się plamienia ma związek z zagnieżdżeniem się zarodka w ścianie macicy.

Plamienie implantacyjne, o którym mowa, pojawia się zwykle na początku ciąży, między 6. a 12. dniem od zapłodnienia. Zdarza się, że jest mylone z wczesnym okresem. Krwawienie jest lekkie, krótkotrwałe i najczęściej ustępuje samoistnie. Nie wymaga podejmowania działań.

Ciąża ektopowa

Krwawienia może powodować nie tylko ciąża rozwijająca się prawidłowo w macicy, ale i ciąża ektopowa (poza macicą). W ciąży pozamacicznej, kiedy zarodek rozwija się poza jamą macicy, plamienie bywa bardziej intensywne, często towarzyszą mu silne bóle.

Ciąża pozamaciczna wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, ponieważ może stanowić zagrożenie dla życia.

Zakażenie i inne infekcje intymne

Ból podbrzusza i plamienie po okresie mogą wywoływać infekcje narządów rozrodczych, takie jak zapalenie szyjki macicy lub zakażenia bakteryjne i grzybicze. Może to być także objawem choroby przenoszonej drogą płciową (np. chlamydiozy). Wskazuje na nie pojawienie się upławów, pieczenia czy bólu, świądu i dyskomfortu podczas stosunku.

Diagnostyka obejmuje badania ginekologiczne i mikrobiologiczne, a leczenie zależy od rodzaju infekcji. Często wdraża się antybiotyki lub leki przeciwgrzybicze. Podjęcie działań jest ważne, ponieważ zaniedbane infekcje mogą prowadzić do poważniejszych komplikacji.

Polipy, mięśniaki i nadżerki

Przyczyną plamień międzymiesiączkowych, szczególnie u kobiet w wieku rozrodczym, mogą być również mięśniaki macicy,polipy endometrium lub szyjki macicy. Czasami do plamienia czy krwawienia między miesiączkami dochodzi wskutek pojawienia się nadżerki na tarczy szyjki macicy.

Zmiany w jamie macicy są diagnozowane za pomocą USG. Zwykle, zwłaszcza wtedy, gdy wywołują niepokojące objawy, są usuwane chirurgicznie.

Poronienie samoistne

Plamienia, zwłaszcza we wczesnych tygodniach ciąży, mogą również wskazywać na poronienie samoistne. Zwykle towarzyszy mu ból i skurcze podbrzusza lub krwawienie, które może przypominać obfity okres.  

W przypadku podejrzenia poronienia konieczna jest konsultacja medyczna. Czasem potrzebne jest łyżeczkowanie macicy lub upewnienie się, że macica została całkowicie oczyszczona i nie ma ryzyka infekcji.

Rozpoczęcie lub przerwanie terapii hormonalnej

Brązowe czy różowe plamienie po okresie może być wywołane przez rozpoczęte, ale także zakończone bądź przerwane terapie hormonalne. To zarówno HTZ (hormonalna terapia zastępcza), jak i antykoncepcja hormonalna (w formie tabletek, plastrów, zastrzyków). Ma to związek ze zmianami w zakresie gospodarki hormonalnej. Do pojawienia się krwawienia lub plamienia poza terminem miesiączki może także dojść po zażyciu antykoncepcji awaryjnej (po stosunku).

Co robić w takiej sytuacji? Zwykle wystarczy poczekać. Organizm potrzebuje czasu na dostosowanie się do nowego poziomu hormonów. Plamienia zwykle ustępują po kilku tygodniach, gdy równowaga hormonalna zostanie przywrócona. Jeśli tak się nie dzieje, wskazany jest kontakt z ginekologiem. Być może konieczna będzie zmiana preparatu, ale i podjęcie diagnostyki oraz leczenia.

Obecność wkładki wewnątrzmacicznej 

Ryzyko plamień może zwiększać stosowanie niektórych wkładek antykoncepcyjnych, zwłaszcza hormonalnych. Skutek uboczny, czyli niewielkie krwawienia, często pojawiają się w pierwszych miesiącach po założeniu wkładki, gdy organizm się do niej przyzwyczaja.

Utrzymujące się plamienia mogą wymagać konsultacji z ginekologiem, by sprawdzić, czy wkładka jest odpowiednia.

Uraz lub uszkodzenie pochwy lub szyjki macicy

Plamienia mogą wystąpić po urazach mechanicznych, do których może doprowadzić intensywna aktywność seksualna lub badania ginekologiczne.

Uraz może prowadzić do mikrourazów delikatnych tkanek, które łatwo krwawią. Takie plamienia zwykle są niewielkie i ustępują samoistnie po krótkim czasie.

Suchość pochwy

Do mikrourazów, a co za tym idzie również plamień, może prowadzić suchość pochwy. To częsty problem zwłaszcza kobiet po menopauzie. Odpowiada za to brak naturalnego nawilżenia, co sprawia, że tkanki są bardziej podatne na uszkodzenia podczas codziennych czynności lub stosunku.

Złagodzić suchość i ograniczyć ryzyko plamień mogą leki lub żele nawilżające. Warto o tym porozmawiać z ginekologiem.

Plamienia po zabiegach ginekologicznych

Plamienia są także częstym efektem ubocznym zabiegów, takich jak histerosalpingografia (HSG), laparoskopia czy biopsja. Po tego rodzaju interwencjach tkanki mogą być podrażnione, co prowadzi do drobnych krwawień.

Plamienia zwykle ustępują po kilku dniach, ale w przypadku przedłużających się objawów warto skonsultować się z lekarzem.

Nowotwory narządów rodnych

Kilkudniowe plamienie po okresie może być objawem raka pochwy, raka szyjki macicy, raka endometrium lub raka jajnika (szczególnie u kobiet po menopauzie).

Krwawienia towarzyszące nowotworom narządów rodnych często są obfite lub długotrwałe. W przypadku pojawienia się nietypowych plamień konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Choroby przewlekłe a plamienia

Nieprawidłowości w przebiegu cyklu mogą doświadczać również kobiety miesiączkujące, chorujące na nadczynność lub niedoczynność tarczycy, zmagające się z zaburzeniami pracy jajników (np. w przebiegu zespołu policystycznych jajników PCOS).

Stres jako przyczyna plamień

Różowe czy brązowe plamienie po okresie może wywołać wysoki poziom stresu, który zakłóca równowagę hormonalną. Odpowiada za to zarówno silny, jak i długotrwałe napięcie. Stres zwiększa poziom kortyzolu, który może zaburzać produkcję hormonów płciowych.

Co robić? Kluczowe jest odpowiednie zarządzanie stresem poprzez techniki relaksacyjne (ćwiczenie uważności, praktykowanie jogi bądź głębokiego, świadomego oddychania).

Skutki uboczne działania leków przeciwzakrzepowych

Do plamień, z powodu większej skłonności do krwawień, może prowadzić stosowanie leków przeciwzakrzepowych (wykorzystuje się je w terapii chorób sercowo-naczyniowych). Dzieje się tak, ponieważ substancje czynne preparatów wpływają na krzepliwość krwi, co może prowadzić do drobnych krwawień z błon śluzowych.

Co robić? Zdecydowanie warto omówić z lekarzem możliwe skutki uboczne i sposób ich minimalizowania.

Jak diagnozować plamienia?

Aby zdiagnozować przyczynę plamień, lekarz przeprowadza wywiad medyczny, oceniający cykl miesiączkowy, poziom stresu, stosowane leki i inne czynniki. Konieczne jest także badanie ginekologiczne i ultrasonografia (USG), która pozwala ocenić stan narządów rodnych i wykryć ewentualne zmiany, takie jak polipy czy mięśniaki.

W zależności od podejrzeń, dodatkowe testy mogą obejmować badania hormonalne z krwi, wymaz cytologiczny lub biopsję endometrium.

Leczenie plamień

Leczenie zależy od przyczyny plamień. I tak infekcje leczy się antybiotykami lub lekami przeciwgrzybiczymi. W przypadku zaburzeń hormonalnych stosuje się terapię hormonalną. Wkładki antykoncepcyjne, jeśli są przyczyną problemu, bywają usuwane. Polipy lub inne zmiany strukturalne mogą wymagać zabiegów chirurgicznych. Infekcje - podania leków, na przykład antybiotyków.

Warto pamiętać, że w stabilizacji ustroju pomóc może zmiana stylu życia. Najważniejsza jest dobrze zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, redukcja stresu oraz odpoczynek (nieodpowiednie odżywianie się, stres, brak czasu na regenerację organizmu, niezdrowa dieta, brak ruchu bądź zbyt forsujące treningi bądź za ciężka praca fizyczna mogą nasilać problem).