Chlamydia w ciąży

Chlamydia jest bakterią odpowiadającą za chlamydiozę. To grupa chorób zakaźnych wywołanych przez bakterie z rzędu Chlamydiales. Gatunki chorobotwórcze dla człowieka to Chlamydia trachomatis, Chlamydia pneumoniae i Chlamydia psittaci.

Chlamydophila pneumoniae (dawniej Chlamydia pneumoniae) wywołuje zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych, Chlamydophila psittaci (gatunek odzwierzęcy, dawniej Chlamydia psittaci) - ornitozę objawiającą się najczęściej zapaleniem płuc, a Chlamydia trachomatis zapalenia spojówek oraz zapalenia układu moczowo-płciowego, a u noworodków zapalenia płuc. Chlamydiozy mogą wywołać między innymi zapalenie szyjki macicy u kobiet.

Najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem chlamydii jest chlamydia trachomatis, która wywołuje szerokie spektrum objawów ze strony układu moczowo-płciowego oraz spojówek.

Do zakażenia Chlamydia trachomatis dochodzi podczas stosunku płciowego (bez zabezpieczenia), przez bezpośredni kontakt z zakażoną osobą albo w czasie porodu od nieleczonej matki w przypadku infekcji kanału szyjki macicy. Zakażenie przebiega bezobjawowo i o chorobie pacjenci dowiadują się dopiero w momencie wystąpienia powikłań. Jej nosiciel może więc nieświadomie zarażać swoich partnerów seksualnych.

Każda osoba aktywna seksualnie może zostać zarażona chlamydią. Jest to bardzo powszechna choroba przenoszona drogą płciową, szczególnie wśród młodych ludzi. Zakażeniom sprzyja:

• aktywność seksualna z wieloma partnerami,
• seks bez zabezpieczeń (bez zabezpieczenia mechanicznego),
• kontakty seksualne z osobą, która ma wielu partnerów.

Czynnikami zwiększającymi prawdopodobieństwo zakażenia chlamydiozą są:

• częste zmiany partnerów seksualnych,
• ryzykowne zachowania seksualne,
• niski status socjoekonomiczny,
• obecność innej choroby przenoszonej drogą płciową,
• współżycie z partnerem seksualnym, który choruje na chlamydiozę.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rocznie w samej Europie Zachodniej dochodzi do ponad 5 milionów zakażeń. Zakażenie gatunkiem Chlamydia trachomatis jest najczęściej diagnozowanym bakteryjnym zakażeniem przenoszonym drogą płciową tak w Europie, jak i na świecie.

Zakażenie bakterią Chlamydia trachomatis jest najczęstszą (obok zakażeń ludzkim wirusem brodawczaka), chorobą przenoszoną drogą płciową.

Jakie są objawy chlamydiozy? Chlamydioza najczęściej przebiega bez objawów. Nazywa się ją „cichą infekcją", ponieważ w większości przypadków nie tylko przebiega bezobjawowo, ale podczas badania fizykalnego nie stwierdza się nieprawidłowości.

Jeśli u kobiet bakterie zainfekują szyjkę macicy, mogą pojawić się objawy zapalenia szyjki macicy (np. śluzowo-ropna wydzielina z szyjki macicy (upławy), krwawienie z szyjki macicy), a czasem zapalenia cewki moczowej (np. ropomocz, bolesne oddawanie moczu, dyskomfort przy oddawaniu moczu, zwiększona częstotliwość oddawania moczu). U około 70% kobiet przebieg infekcji jest bezobjawowy, u pozostałych pojawia się ból i pieczenie podczas oddawania moczu.

W sytuacji, gdy infekcja się rozprzestrzeni, u kobiet występuje ból podbrzusza, krwawienie między miesiączkami bądź po stosunku. Zakażenie może rozprzestrzeniać się od szyjki macicy do górnych dróg rozrodczych (tj. macicy, jajowodów) i powodować zapalenie narządów miednicy mniejszej (ang. pelvic inflammatory disease, PID).

Najczęstszymi objawami zakażenia chlamydiozą w przypadku kobiet są:

• krwawienia między miesiączkami,
• dolegliwości bólowe lub dyskomfort w podbrzuszu,
• zmiana barwy lub zapachu lub ilości wydzieliny z pochwy,
• krwawienia po stosunku płciowym,
• pieczenie i dyskomfort przy oddawaniu moczu.

Czasem symptomy chlamydiozy przypominają reumatoidalne zapalenie stawów. Bywa, że wskutek zakażenia narządów płciowych dochodzi do reaktywnego zapalenia stawów, które może objąć jeden staw lub asymetrycznie kilka stawów, głównie kolanowych i skokowych. Objawy mogą pojawić się dopiero nawet po kilku tygodniach od zarażenia.

Dlaczego chlamydia w ciąży jest groźna? Chlamydioza nie jest częsta, dotyka maksymalnie 3% ciężarnych. Niestety chlamydia jest groźna – zarówno dla kobiety i jej dziecka, jak i samej ciąży:

Chlamydia trachomatis - zagrożenia dla kobiety

Zagrożenia dla kobiety wywołane przez infekcje, za które odpowiada chlamydia trachomatis, to między innymi: zapalenie cewki moczowej, nadżerki szyjki macicy, cysty, zapalenie gruczołów Bartholina i przydatków, bóle i zapalenia stawów, zapalenie okołowątrobowe, zmiany w układzie nerwowym, spadek odporności, astma i alergie, a także bezpłodność.

Chlamydia trachomatis - zagrożenia dla dziecka

Kobieta w ciąży zarażona chlamydią może zakazić dziecko podczas porodu. Ryzyko takiego zakażenia wynosi 50–70 procent. U tych noworodków wywołuje to oftalmię noworodkową (zapalenie spojówek) lub zapalenie płuc.

Wskutek zarażenia matki chlamydią noworodek może mieć problemy ze wzrokiem (np. zapalenie spojówek) i oddychaniem (infekcja nosa, gardła, zapalenie ucha środkowego). Chlamydia dodatkowo wpływa na niską wagę urodzeniową dziecka. Zakażenia często przebiegają bezobjawowo.

Chlamydia trachomatis - zagrożenia dla ciąży

Chlamydia może stanowić zagrożenie dla przebiegu ciąży, ponieważ przy zarażeniu znacznie wzrasta ryzyko poronień, zapalenia błon płodowych i łożyska, a także przedwczesnego pęknięcia błon płodowych. U kobiet w ciąży nieleczone zakażenie Chlamydia może być przyczyną porodu przedwczesnego.

W 10–15% przypadków nieleczone zakażenie powoduje PID i skutkuje wystąpieniem przewlekłych dolegliwości w miednicy, niepłodnością oraz ciążą pozamaciczną.

Chlamydia a ciąża pozamaciczna

Kobiety, które przeszły zakażenie narządów rodnych bakteriami z rodzaju Chlamydia (tzw. chlamydiozę) mają podwyższone ryzyko ciąży pozamacicznej - potwierdza praca, który publikuje pismo American Journal of Pathology. Dlaczego tak się dzieje?

Naukowcy z Uniwersytetu w Edynburgu wyjaśnili, że - podobnie jak pod wpływem palenia - w jajowodach kobiet, które przebyły zakażenie bakterią Chlamydia trachomatis, produkowane jest więcej białka PROKR2, które sprzyja implantacji zarodka poza macicą. [3]

Jak wykryć zakażenie chlamydią? Ze względu na zagrożenia zarówno dla matki, dziecka, jak i dla przebiegu ciąży, warto wykonać badania w kierunku wykrycia chlamydii (najlepiej jeszcze przed zajściem w ciążę, na etapie starań lub na pierwszej wizycie ciążowej).

Badania przesiewowe w kierunku zakażenia chlamydiami u wszystkich kobiet w ciąży. Pierwsze należy wykonać na początku ciąży (możliwie najwcześniej), drugie zaś w 3. trymestrze ciąży. Stwierdzenie bakterii jest wskazaniem do wdrożenia leczenia.

Podstawą jest badanie podmiotowe oraz przedmiotowe, w tym badanie ginekologiczne pozwalające na ocenę cewki moczowej i szyjki macicy. Jeśli chodzi o badania diagnostyczne, należy wykonać badanie ogólne moczu oraz wymaz z cewki moczowej, kanału szyjki macicy czy z pochwy. Materiał uzyskany poddaje się badaniu mikroskopowemu, które pozwala na ustalenie diagnozy (badanie mikroskopowe lub posiew).

W diagnostyce chlamydiozy stosuje się metody wykrywające przeciwciała przeciwko chlamydiom oraz badania molekularne wykrywające materiał genetyczny bakterii (metody bezpośredniego wykrywania określonych form bakterii i materiału genetycznego w materiale klinicznym, to jest wymaz z szyjki macicy lub cewki moczowej oraz mocz). Zaleconym przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne sposobem rozpoznawania zakażenia jest metoda łańcuchowej reakcji polimerazy (polymerase chain reaction – PCR).

Aby wykryć chlamydię, należy pobrać w przypadku kobiet wymaz z przedsionka pochwy lub z kanału szyjki macicy, zaś u mężczyzn pierwszą poranną porcję moczu (do 20 ml). W celu rozpoznania zakażenia Ch. trachomatis zalecane są testy NAAT identyfikujące swoiste DNA lub RNA Ch. trachomatis.

Warto pamiętać, że zakażenie chlamydiami często współistnieje z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak rzeżączka, kiła, zapalenie wątroby typu B i C oraz HIV (co wiąże się z ryzykowanymi zachowaniami seksualnymi.

W zakażeniach Chlamydia pneumoniae i Chlamydia psittaci wykorzystuje się metody wykrywania przeciwciał.

Chlamydiozę - nie tylko w ciąży - należy leczyć. Im wcześniej, tym lepiej – wyjątek stanowi ciążą przed 14. tygodniem. Im dłużej bakteria znajduje się w organizmie, tym większe szkody wyrządza. Staje się również bardziej odporna na działanie antybiotyków (zakażenie chlamydią leczy się antybiotykami z grupy tertracyklin, makrolidów, fluorochinolonów).

Zakażenie Chlamydia trachomatis można wyleczyć antybiotykami, zwykle podawanymi doustnie: azytromycyną, doksycykliną, erytromycyną lub ofloksacyną.

Zakażenie Chlamydia trachomatis można skutecznie wyleczyć antybiotykami, zwykle podawanymi doustnie. U kobiet w ciąży zarażonych chlamydią zaleca się podawanie erytromycyny lub amoksycyliny. W przypadku, gdy leczenie nie przynosi dobrych efektów lub infekcja powraca, należy zmienić podawany wcześniej antybiotyk na inny.

U kobiet w ciąży stosuje się pojedynczą dawkę azytromycyny (1 g doustnie) lub amoksycylinę (500 mg; 3 razy na dobę przez 7 dni, doustnie). Antybiotyki są bezpieczne dla kobiet w ciąży i ich dzieci i zwykle są dobrze tolerowane. Kobiety w ciąży nie powinny być leczone doksycykliną i chinolonami. Alternatywnie można stosować erytromycynę.

Leczenie standardowo trwa od 7 do 10 dni, przy schorzeniu przewlekłym - od 14 do 21 dni. U kobiet w ciąży po leczeniu należy przeprowadzić badanie kontrolne (3 tygodnie p zakończeniu leczenia i po kolejnych 3 miesiącach). Leczenie obowiązkowo powinien przechodzić partner, by uniknąć powtórnego zakażenia. 

W trakcie infekcji trzeba unikać wszelkich kontaktów seksualnych, nawet z użyciem prezerwatywy. Należy także powstrzymać się od kontaktów seksualnych przez 7 dni po ustąpieniu objawów i zakończeniu leczenia. Dobra wiadomość jest taka, że terapia zwykle zapobiega przeniesieniu zakażenia na dziecko w czasie porodu.

Rokowanie w chlamydiozach jest zasadniczo dobre. Antybiotykoterapia i leczenie wspomagające zapewniają wyleczenie.

Powikłania u kobiet

Długotrwała, nieleczona infekcja u kobiet może prowadzić do powikłań i takich następstw, jak: zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID), a w konsekwencji bezpłodności. Wczesne wykrycie i leczenie zakażenia Chlamydią może zapobiec powikłaniom ze strony układu rozrodczego.

Powikłania u mężczyzn

Do powikłań zakażenia Chlamydia trachomatis u mężczyzn należą: zapalenie cewki moczowej, zapalenie narządów miednicy mniejszej.

Jak uniknąć zachorowania na chlamydiozę? Ryzyko zakażenia można zmniejszyć poprzez unikanie przygodnych kontaktów seksualnych oraz stosowanie antykoncepcji barierowej (prezerwatyw).

Nie mniej ważne jest, by pamiętać, że podczas trwającego oraz leczonego zakażenia należy unikać kontaktów seksualnych przez minimum 7 dni po ustaniu objawów. Niezbędna jest również higiena oraz częste mycie dłoni.

Jeśli chodzi o badania proflaktyczne w kierunku Chlanydia trachomatis, Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca wykonywanie ich u kobiet w 1. i 3. trymestrze ciąży, natomiast u osób aktywnych seksualnie raz w roku.