Diagnostyka niepłodności

redakcja babyboom.pl
Ostatnie zmiany: 4 marca 2022
Diagnostyka niepłodności

Niepłodność dotyka nawet co czwartą parę – jej przyczyny są różne, niekiedy trudne do ustalenia. Specjaliści twierdzą, że najczęściej u jej podłoża u kobiet leżą zaburzenia hormonalne, zaś u mężczyzn – nieprawidłowe parametry nasienia. O niepłodności mówi się, gdy para stara się o dziecko przez ponad rok. Wówczas obojgu partnerom zaleca się konsultacje u specjalisty. Pierwszy krok do rozwiązania problemu to próba ustalenia jego przyczyny – w tym celu przeprowadza się diagnostykę, na którą składa się szereg badań.

Diagnostyka niepłodności kobiet

W przypadku kobiety specjalista przeprowadzi szczegółowy wywiad. Lekarz zapyta cię o: daty miesiączek z ostatniego roku, regularności cykli, historię przebytych chorób, a także karty szpitalne (operacje, zabiegi, porody, poronienia), a także styl życia (tryb pracy, nałogi). Następnie przeprowadzi badanie ginekologiczne (oceni budowę i stan narządu rodnego, skontroluje stan bakteriologiczny pochwy, wykryje ewentualne nieprawidłowości) i USG (w ten sposób można w bardziej precyzyjny sposób ocenić budowę narządu rodnego, kształtu i wielkość macicy, grubości endometrium, ilość i wielkość pęcherzyków, a także wykryć anomalie). Dopiero wówczas zleci stosowne badania.

Zazwyczaj na pierwszy ogień idą badania robione z krwi (badania hormonów płciowych, ale także np. tarczycy).

U kobiet niemiesiączkujących lub miesiączkujących nieregularnie rekomendowane są badania hormonalne:

  • oznaczenie stężenia hormonu folikulotropowego
  • oznaczenie stężenia hormonu luteinizującego
  • oznaczenie stężenia estradiolu,
  • oznaczenie stężenia tyreotropiny (TSH),
  • oznaczenie stężenia testosteronu
  • oznaczenie stężenia prolaktyny.

Żeby wykluczyć niskią rezerwę jajnikową, lekarz może dodatkowo zalecić badanie stężenia hormonu antymullerowskiego (AMH, anti–Müllerian hormone.

)Następnie przechodzi się do działań bardziej skomplikowanych – o kolejności i sposobie optymalnego postępowania decyduje lekarz. Może on zlecić wykonanie takich badań jak:

Monitorowanie owulacji to badanie USG dopochwowe, które wykonuje się co 2-3 dni, od 10. dnia cyklu. Dzięki niemu specjalista jest w stanie ocenić wzrost pęcherzyka Graafa, jego pękanie oraz wzrost endometrium po stymulacji jajeczkowania (przed badaniem pacjentka przyjmuje leki niezbędne do wzrostu pęcherzyka).

Stymulacja owulacji. Celem badania jest uzyskanie owulacji, czyli wzrostu i pękania pęcherzyków Graafa w jajnikach. Dzięki badaniu lekarz jest w stanie ocenić wzrost i pękanie pęcherzyków w jajnikach (wzrost wywołany farmakologicznie – pacjentka przed badaniem przyjmuje leki, które stymulują jajeczkowanie) oraz endometrium w jamie macicy.

Histerosalpingografia (HSG), czyli badanie drożności jajowodów - polega na zaaplikowaniu kontrastu przez kanał szyjki macicy do wnętrza macicy i jajowodów, po czym  wykonaniu zdjęć RTG. Dzięki temu lekarz może określić kształt i wielkość macicy, ocenić drożność jajowodów, usunąć ewentualne nieprawidłowości. Badanie trwa kilka minut, jest bezpieczne.

Laparoskopia - wykonuje się ją w znieczuleniu ogólnym. Poprzez małe nacięcie powłok brzusznych wprowadza się do jamy brzusznej małe przyrządy chirurgiczne, dzięki czemu lekarz może lepiej zdiagnozować drożność i ruchomość jajowodów, rozpoznać endometriozę, ocenić narządy rodne i usunąć przyczyny niedrożności.

Histeroskopia –wykonywana przy użyciu endoskopu (polega na wprowadzeniu przez pochwę do jamy macicy optycznego wziernika — histeroskopu). Dzięki niemu lekarz może obejrzeć i ocenić endometrium, wielkość macicy, ujścia jajowodów, dostrzec zmiany patologiczne, po czym usunąć nieprawidłowości.

Hydrolaparoskopia – to badanie endoskopowe, które wykonuje się przez pochwę. Dzięki niemu lekarz może ocenić miednicę mniejszą, jajowody, drożność jajowodów, obecność zrostów i endometriozy w jamie brzusznej oraz w jamie macicy.

Endoskopia przezpochwowa – zabieg wykonywany w krótkim znieczuleniu ogólnym. Polega na wprowadzeniu do miednicy mniejszej mikronarzędzia ze światłowodem i kamerą (przez pochwę). Następnie podaje się kontrast - lekarz obserwuje, czy wypływa on przez jajowody, dzięki czemu może ocenić drożność jajowodów, a także stan otrzewnej miednicy mniejszej i jajowodów.

Biopsja endometrium (śluzówki macicy) – wykonywana jest w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Za pomocą mikronarzędzia pobierany jest fragment endometrium, który jest poddany badaniom: histopatologicznemu, ocenie śluzówki macicy i prawidłowości cyklu miesiączkowego.

Badanie śluzu szyjkowego – polega na badaniu (pod mikroskopem) ilości i ruchliwości plemników w śluzie szyjkowym pobranym do 24 godziny po stosunku. Dzięki temu lekarz jest w stanie ocenić tzw. wrogości śluzu szyjkowego, czyli w jakim stopniu plemniki są w stanie przejść przez barierę śluzu.

reklama

Diagnostyka niepłodności mężczyzn

Badanie nasienia. Mężczyzna, za pomocą masturbacji, do sterylnego pojemnika, pobiera nasienie. Dzięki temu badaniu można ocenić jego płodność, a także określić parametry nasienia: jego ilość, budowę i ruchliwość plemników. Przeprowadza  się także badanie bakteriologiczne i immunologiczne nasienia (wykrywanie przeciwciał przeciwplemnikowych oraz bakterii).

Według WHO prawidłowe wartości nasienia, które skutkują zapłodnieniem partnerki w okresie do 12. miesięcy wynoszą:

  • liczebność plemników: ≥ 15 mln/ml lub ≥ 39 mln/ ejakulat, 
  • żywotność plemników: ≥ 58% żywych plemników, 
  • ruchliwość plemników: ≥ 32% plemników o ruchu postępowym, 
  • morfologia plemników: ≥ 4% plemników o prawidłowej budowie, 
  • pH: ≥ 7,2, — objętość ejakulatu: ≥ 1,5 ml [38].

Badanie andrologiczne – to badanie narządu płciowego (przez odbyt oraz podczas USG). Dzięki temu lekarz jest w stanie ocenić budowę jąder i penisa, wykryć patologie (przepuklina, wnętrostwo, żylaki, stulejka).

Badania hormonalne dla mężczyzny – badania z krwi. Najczęściej są to: testosteron, prolaktyna, androstendion, FSH, LH, estradiol.

Biopsja jąder dla mężczyzny – polega na pobraniu, w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, małego wycinka tkanki jądra. Dzięki temu można uzyskać wiedze na temat obecności lub braku komórek plemnikotwórczych i plemników w jądrach.

Wazogram dla mężczyzny – to badanie RTG nasieniowodów po uprzednim, dożylnym podaniu kontrastu. Dzięki niemu lekarz może ocenić drożność nasieniowodów oraz wykryć przeszkody w przewodach wyprowadzających nasienie. Jest to badanie wykonywane rzadko, najczęściej po wcześniejszym podwiązaniu nasieniowodów.

Diagnostyka niepłodności obojga

Badania immunologiczne dla obojga partnerów – obejmuje badanie krwi,  nasienia i śluzu szyjkowego w kierunku przeciwciał przeciwplemnikowych. W ten sposób można wykryć przeciwciała skierowane przeciw plemnikom, które mogą upośledzać ich funkcje.

Po przeprowadzeniu badań może określić potrzebne leczenie niepłodności. 

Bibliografia

  1. Diagnostyka i leczenie niepłodności — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGP)
  2. Assisted reproductive medicine in Poland – Fertility and Sterility Special Interest Group of the Polish Gynaecological Society (SPiN PTG) 2012 report Anna Janicka, Robert Z. Spaczyński, Rafał Kurzawa, SPiN PTG, fertility clinics

Czy ta strona może się przydać komuś z Twoich znajomych? Poleć ją:

Kalendarz ciąży