Anoreksja w ciąży

Piękne, pociągające i smukłe zaledwie kilka tygodni po porodzie, stały się inspiracją i wzorem dla młodych kobiet, które już w okresie ciąży zabiegają o to, żeby po rozwiązaniu jak najszybciej odzyskać wygląd nastolatki.

W związku z tym wiele z nich, zamiast dowiedzieć się co jeść w ciąży, i że należy wybrać dietę w ciąży odpowiednio bogatą w potrzebne rozwijającemu się w brzuchu maleństwu składniki, liczą kalorie lub wykonują intensywne ćwiczenia fizyczne, by spalić pozornie „zbędne” kalorie. Sytuacji nie poprawiają lansowane kosmetyki dla przyszłych matek, które ponoć mają „magiczną moc” w chronieniu przed powstaniem cellulitu, rozstępami, zmianą kształtu piersi, przebarwieniami.

Anoreksja w ciąży?

Pregoreksja, czyli anoreksja ciążowa, to wyróżniana przez niektórych lekarzy i psychologów odmiana anoreksji, występująca u ciężarnych kobiet. Nazwa pochodzi od połączenia dwóch słów: pregnancy – ciąża oraz anorexia – anoreksja.

Określenie to pojawiło się w mediach podczas doniesień prasowych o ciąży Nicole Kidman i Rachidy Dati. Kobieta z tego typu zaburzeniami najczęściej zostaje  zakwalifikowana przez lekarza do grupy pacjentów z zaburzeniami odżywiania  Objawy są identyczne jak w przypadku anoreksji. Kobiety kontrolują wagę ciała, starając się ograniczyć wpływ bycia w ciąży na wygląd zewnętrzny, drastycznie redukują posiłki, a nawet zwracają jedzenie (co przypomina bardziej bulimię niż anoreksję).

Pierwsze przypadki zanotowano w USA (kraju, który jednocześnie ma największy odsetek otyłych). Obecnie jednak specjaliści z innych krajów ( również z Polski) donoszą o przypadkach zachorowań. Brytyjscy lekarze szacują, że jedna na dwadzieścia kobiet ciężarnych boryka się z tego typu zaburzeniami.  

Pregoreksja często dotyczy kobiet, których wygląd zewnętrzny jest związany z wykonywanym zawodem lub będących w centrum zainteresowania środków masowego przekazu. Pregorektyczkami nie zawsze zostają kobiety, które wcześniej były anorektyczkami. Anoreksja może rozwinąć się u przyszłej matki dopiero po zajściu w ciążę, aczkolwiek te, które wcześniej miały problemy z tym zaburzeniem, są na nią bardziej narażone, gdyż stres związany z macierzyństwem może prowadzić do nawrotu anoreksji. Kiedy objawy tej niebezpiecznej choroby nie znikają po zajściu w ciążę (a jest to, niestety, dość częste), dochodzi właśnie do pregoreksji.  Przyszłe matki stawiają sobie różne cele: nosić te same spodnie do końca drugiego trymestru, nie zwiększyć obwodu bioder, przytyć jedynie kilka kilogramów, "zwykły" wygląd od tyłu zachować przez całą ciążę, pozostać atrakcyjną dla partnera itd.

W tym celu spożywają dużo mniej pokarmu niż powinny lub intensywnie uprawiają sport. Stosowana przez nie niskokaloryczna dieta nie spełnia nawet energetycznych wymagań zdrowej, dorosłej, nie ciężarnej kobiety. Mimo, iż rozwijający się płód potrzebuje różnych składników do budowy kośćca, układu krwionośnego, nerwowego, kobiety z pregoreksją skupiają swoją uwagę przede wszystkim na wyglądzie, nie na zdrowiu.

Ich posiłki nie pokrywają zapotrzebowania na białka, witaminy i mikroelementy  potrzebne dziecku do prawidłowego rozwoju oraz matce, by przygotować się na poród, połóg i okres karmienia piersią. A przecież ciąża, to nie czas na odchudzanie.

Anoreksja (pregoreksja) w ciąży - czym grozi?

Gdy dieta w ciąży nie zawiera niezbędnych elementów, płód zaspokoi swoje potrzeby zabierając wymagane elementy z organizmu matki. W przypadku, gdy w czasie ciąży przyszła matka spożywa zbyt mało produktów zawierających wapń, mogą pojawić się u niej problemy z kośćmi czy zębami. Podobnie jest z ćwiczeniami i wysiłkiem fizycznym – nie należy z nich rezygnować, lecz zachować umiar.

To prawda, że sporo zależy od tego, czy ciąża rozwija się prawidłowo, w jakim wieku jest ciężarna, ale ze względu na ryzyko wystąpienia zawrotów głowy i przyśpieszonego bicia serca, intensywne uprawianie sportu (np. na siłowni), szczególnie podczas ostatniego trymestru, nie jest niewskazane. Serce ciężarnej pracujące pod zwiększonym obciążeniem, nie zawsze jest w stanie sprostać dodatkowemu wysiłkowi fizycznemu

Stosowane przez kobietę w ciąży leki na odchudzanie lub zmniejszenie apetytu mogą powodować:

• niedobór składników takich jak wapń i witamina D, które mogą prowadzić do rozwoju osteoporozy
• niedokrwistość
• nadciśnienie tętnicze
• depresję poporodową
• krwawienia z dróg rodnych
• konieczność wykonania cięcia cesarskiego
• konieczność hospitalizacji i odżywiania pozajelitowego
• problemy z karmieniem piersią

Możliwe negatywne następstwa pregoreksji dla zdrowia przyszłego dziecka (także efekty długoterminowe) mogą być następujące:

• większe ryzyko poronienia
• poród przedwczesny
• wyższy współczynnik umieralności niemowląt
• niska waga urodzeniowa
• niskie wyniki w skali APGAR
• niedobór żelaza niezbędnego do wykształcenia czerwonych krwinek płodu
• deformacje
• mniejszy obwód głowy
• problemy z oddychaniem
• opóźniony rozwój, zaburzenia rozwoju kośćca
• depresja
• trudności w prawidłowym wzroście
• w przyszłości - nieprawidłowości w procesach poznawczych, zmysłowych i fizycznych, problemy z koncentracją i uczeniem się
• zaburzone łaknienie i nieprawidłowości w nawykach żywieniowych

Zaburzenia postrzegania swojego ciała w okresie ciąży mają najczęściej podłoże psychiczne. Jest to zachowanie o mechanizmie podobnym do anoreksji – brak akceptacji własnego ciała i zachodzących w nim fizjologicznie naturalnych zmian  prowadzi do wykształcenia zaburzeń odżywiania, które są przede wszystkim manifestacją kontroli nad własnym ciałem. Podświadomie sądzą iż powinny mieć nad nim pełną władzę, gdyż ciało należy wyłącznie do nich.

Kobiety te zazwyczaj stawiają sobie zbyt wysokie wymagania, zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Dla zyskania poczucia własnej wartości i akceptacji, czują potrzebę dużych poświęceń a zachowanie idealnej figury dodatkowo przekłada się u nich na lepsze samopoczucie.  Dotknięte pregoreksją, swoją ciążę postrzegają przede wszystkim jako zagrożenie dla ich figury i wyglądu. Nie chcą przyjąć do wiadomości faktów, iż normalnym efektem ciąży jest przybranie na wadze, zmiany w sylwetce, powiększenie piersi.

Takie zaburzenie równowagi w postrzeganiu swojego ciała, prowadzi do rozwinięcia niezdrowych nawyków żywieniowych. Dochodzą do tego intensywne ćwiczenia fizyczne, które dodatkowo obciążają organizm przyszłej matki. Aerobik, czy bieganie uprawiane w trzecim trymestrze ciąży, gdy więzadła są osłabione (pamiętajmy, że to naturalny efekt) wiąże się ze znacznie zwiększonym ryzykiem kontuzji. Zbyt intensywne uprawianie sportu w czasie ciąży zwiększa ryzyko powikłań okołoporodowych, takich jak odklejenia łożyska, czy niedotlenienia płodu.

Badania przeprowadzone w USA wykazały, że dzieci matek intensywnie ćwiczących w czasie ciąży przychodzą na świat ze znacznie obniżoną wagą urodzeniową. Poza tym zbyt duże obniżenie zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie, może negatywnie wpłynąć na zdolność do karmienia piersią po porodzie.

Mimo to ginekolodzy często ostrzegają przed zbyt dużym przyrostem wagi u kobiet ciężarnych, a rzadko wspominają o efekcie przeciwnym. Być może, zwłaszcza w niektórych  przypadkach,  warto byłoby zwrócić baczną uwagę na stan psychiczny przyszłych matek, zamiast koncentrować się na ich ważeniu.

Anna Czajkowska