Zawroty głowy i omdlenia w ciąży

Zawroty głowy i omdlenia w ciąży zdarzają się wielu przyszłym mamom. Ich przyczyny są bardzo różne, w dużej mierze zależą od okresu ciąży. Wiele kobiet zastanawia się, jak sobie z nimi radzić i czy są groźne. Okazuje się, że najczęściej nie wskazują na nieprawidłowości. Można im również zapobiegać.

Co to jest omdlenie i zawroty głowy?

Zawroty głowy to uczucie utraty równowagi połączone z wrażeniem wirowania otaczających przedmiotów. Towarzyszyć im mogą im nudności, wymioty, bóle głowy czy szum w uszach

Omdleniem nazywa się krótkotrwałą utratę przytomności z towarzyszącym spadkiem napięcia mięśniowego (stąd osoba mdlejąca zwykle upada). Przytomność powraca samoistnie po przyjęciu pozycji horyzontalnej.

Omdlenie ma charakter odruchowy, niezależny od woli. Jest wynikiem zadziałania czynnika zewnętrznego na nerw błędny. Omdlenia trwają zazwyczaj kilkanaście sekund, po których następuje powrót świadomości. Nie niosą konsekwencji dla układu nerwowego.

Zawroty głowy i omdlenia w ciąży – przyczyny

Zarówno zawroty głowy, jak i omdlenia mogą się pojawiać na każdym etapie ciąży. W zdecydowanej większości przypadków nie oznaczają, że z przyszłą mamą czy dzieckiem dzieje się coś złego. To niegroźna dolegliwość.

Na początku ciąży (w pierwszym trymestrze) za pojawianie się zawrotów głowy odpowiada progesteron. Hormon wpływa na elastyczność naczyń krwionośnych, które stają się szersze, a ich mniejsze napięcie prowadzi do spadku ciśnienia krwi. W rezultacie pojawia się przejściowe niedotlenienie mózgu, a co za tym idzie również zawroty głowy, a także omdlenia.

Naczynia krwionośne rozszerzają się, a ciśnienie krwi stopniowo się zmniejsza, osiągając swój najniższy poziom w połowie ciąży. Następnie wzrasta i pod koniec ciąży osiąga już poziom wyjściowy.

Podczas ciąży intesywniejsza staje się akcja serca, zmienia się również przepływ krwi w układzie krwionośnym. Narząd pompuje więcej krwi w ciągu minuty, a jej objętość w organizmie wzrasta od 40-45 %.

Najczęściej układ nerwowy oraz układ krążenia dobrze sobie radzą ze zmianami, a organizm adaptuje się do nowych warunków. Czasem jednak tak się nie dzieje. Wówczas ciężarna odczuwa zawroty głowy bądź traci przytomność.

Za zawroty głowy, na każdym etapie ciąży (nie tylko na początku ciąży, ale również w drugim i trzecim trymestrze), może również odpowiadać zbyt energiczne zmienianie pozycji, najczęściej z leżącej czy siedzącej na stojącą. Nic dziwnego. Podczas siedzenia część krwi odpływa do nóg i stóp. Jeżeli następuje zbyt szybka pionizacja, organizm może sobie nie poradzić z transportem krwi do serca i mózgu. Ma to związek z tym, że w ciąży tempo przepływu krwi jest wolniejsze, a ciśnienie niższe. Krew potrzebuje nieco więcej czasu, by dotrzeć do głowy.

Zawroty głowy w ciąży oraz omdlenia mogą być konsekwencją wykonywania zbyt intensywnych ćwiczeń. Warto pamiętać, by aktywność fizyczna w czasie ciąży była umiarkowana. Podczas treningów zawsze należy odpoczywać i dbać o optymalne nawodnienie. Ćwiczenia należy wykonywać spokojnie. Idealną formą aktywności fizycznej dla przyszłych mam jest pływanie, spacery na świeżym powietrzu lub joga dla kobiet ciężarnych.

W późniejszym etapie ciąży niedostateczny dopływ krwi do mózgu jest wywołany przez ucisk brzucha na żyłę główną dolną, która to transportuje krew z dolnych partii ciała do serca oraz naczyń w miednicy. To zmniejsza dopływ krwi do prawej komory serca, skutkiem czego są zawroty głowy.

U około 8 % ciężarnych między 2-3 trymestrem ciąży rozwija się zespół żyły głównej dolnej. Gdy leżą na plechach, serce pompuje mniej krwi, ciśnienie krwi spada. Pojawiają się zawroty głowy, nudności. Dolegliwości mijają po zmianie pozycji. Aby temu zapobiec, należy leżeć na lewym boku (nie na plecach). Dobrym pomysłem jest podłożenie pod biodro poduszki. To pomaga utrzymać macicę bez ucisku na żyłę główną dolną.

Inne przyczyny zawrotów głowy kobiet w ciąży może być zbyt niski poziom glukozy czy żelaza we krwi, zaburzenia poziomu elektrolitów czy odwodnienie (do których może dochodzić na skutek nadmiernych wymiotów lub w trakcie biegunki). Do omdleń dochodzi także wtedy, gdy przyszła mama długo stoi, panuje upał, a pomieszczenie, w którym przebywa jest duszne. Dzieje się tak również wskutek przeżywania silnych emocji.

Zdarza się, że zawroty głowy w ciąży są wywołane przez anemię z niedoboru żelaza, na którą szczególnie narażone są przyszłe mamy. Towarzyszą także kobietom, które chorują na cukrzycę ciążową. Groźną przyczyną omdleń w ciąży są również wrodzone wady serca oraz jego choroby, takie jak kardiomiopatie czy zaburzenia jego czynności albo też nadciśnienie płucne.

Jak sobie radzić z zawrotami głowy w ciąży?

Zawroty głowy nie są groźnym objawem, ale mogą mieć groźne skutki - łatwo można stracić równowagę i się przewrócić (a upadek w ciąży może być grożny). Dlatego gdy tylko poczujesz zawroty głowy, koniecznie usiądź. Jeśli leżysz w łóżku, zmień pozycję. Pamiętaj, że gdy położysz się na lewym boku, odciążasz żyłę główną i dotleniasz mózg.

W sytuacji, gdy zawroty głowy dokuczają po posiłku, ich przyczyną może być spadek poziomu cukru. Co robić? To proste. Najlepszym sposobem jest zjedzenie energetycznej przekąski. Doskonale w tej roli sprawdzi się kawałek banana, baton muesli czy banana. Warto pić dużo wody.

Co robić, gdy pojawiają się silne zawroty głowy w ciąży?

Gdy czujesz zawroty głowy:

• usiądź, pochyl głowę tak, aby znajdowała się między kolanami,

• głęboko oddychaj,

• rozluźnij ubranie, rozepnij guziki,

• otwórz okno, włącz klimatyzację,

• napij się wody,

• zjedz przekąskę.

Co robić, gdy jest ci słabo?

Co robić, gdy poczujesz, że robi ci się słabo? Przede wszystkim postaraj się nie upaść:

• nie wykonuj gwałtownych ruchów. Powoli usiądź i połóż nogi uniesione ponad tułów lub usiądź i pochyl się tak, aby głowa znalazła się jak najniżej, najlepiej między kolanami,

• jeśli nie możesz usiąść, przytrzymaj się czegoś, a w ostateczności – uklęknij i pochyl głowę,

• połóż się na lewym boku, z uniesionymi stopami. Dzięki temu do mózgu dopłynie więcej krwi i tlenu.

Gdy zrobi ci się słabo podczas prowadzenia samochodu, jak najszybciej zjedź na pobocze. Jeśli nie możesz tego zrobić, zatrzymaj samochód i włącz światła awaryjne. Następnie postaraj się przesiąść na tylne siedzenie i położyć na lewym boku.

Gdy pojawią się pierwsze oznaki zbliżającego się omdlenia, takie jak zawroty głowy, szum w uszach, mroczki przed oczami, należy położyć się z nogami z lekko uniesionymi. Pozycja ta zapewni prawidłowy dopływ krwi do mózgu i lepsze jego dotlenienie. Należy oddychać głęboko i powoli a objawy osłabienia szybko miną.

Jak zapobiegać zawrotom głowy w ciąży i omdleniom?

Zawroty głowy i omdlenia towarzyszą wielu mamom. Wielu epizodom można zapobiegać. Co robić, a czego unikać? Co jest ważne?

Często spaceruj na świeżym powietrzu. Jeśli to tylko możliwe, bądź aktywna fizycznie.

Dbaj o regularność posiłków. Unikaj długich przerw między nimi. Pamiętaj, że lepiej jeść mniej, za to częściej. Dzięki temu można utrzymać stężenie cukru we krwi na stałym poziomie.

Dbaj o to, by dostarczać organizmowi niewielkie, ale pożywne porcje. Jedz banany, jogurty naturalne z musli, lekkie zupy czy zdrowe kanapki. Spożywaj regularne posiłki – nie zapominaj o jedzeniu, ale też się nie objadaj!

Pij bardzo dużo wody, minimum 2 litry dziennie.

Gdy wychodzisz z domu na dłużej, zawsze miej przy sobie jakąś przekąskę, by móc zaspokoić mały głód i uzupełnić poziom glukozy we krwi. Sprawdzą się: migdały, orzechy, owsiane ciasteczko, które w razie potrzeby podniosą stężenie cukru.

Unikaj tłumów i ciasnych dusznych pomieszczeń.

W upalny dzień można używać wiatraka oraz zraszać twarz zimną wodą.

Często odpoczywaj.

Nie siadaj z założonymi nogami, gdyż może to podnieść ryzyko wystąpienia zakrzepów żył głębokich.

Unikaj długiego stania i siedzenia z nogą założoną na nogę - taka pozycja utrudnia cyrkulację krwi.

Staraj się unikać sytuacji stresowych i silnych emocji.

Jedz potrawy bogate w żelazo, by zmniejszyć ryzyko anemii ciążowej. Można zażywać suplementy diety zawierające żelazo bądź przyjmować witaminy dla ciężarnych, które zawierają odpowiednie dawki.

Unikaj spania na plecach, zwłaszcza w drugim i trzecim trymestrze. W tej pozycji macica uciska żyłę główną dolną, co może prowadzić do niedotlenienia mózgu.Śpij na lewym boku – dzięki temu nie będzie dochodziły do ucisku żyły głównej dolnej.

Nie wstawaj gwałtownie. Podnosząc się z łóżka najpierw usiądź i chwilę posiedź. Dopiero potem wstawaj. Unikaj nagłych zmian pozycji.

Noś luźne ubrania, które nie opinają sylwetki ubrania. Zrezygnuj z obcisłych dżinsów i golfów.

W czasie kąpieli w wannie woda nie powinna być za gorąca. Nie wolno korzystać z saun oraz jacuzzi, bo powodują one wzrost temperatury ciała, a to może doprowadzić do omdlenia.

Zawroty głowi i omdlenia w ciąży - kiedy skontaktować się z lekarzem?

Jeśli narzekasz na zawroty głowy, powiedz o nich lekarzowi prowadzącemu ciążę. Jeżeli omdlenia zdarzają się częściej, mogą sugerować jakiś poważniejszy problem taki jak np. ciąża pozamaciczna albo krwawienie z łożyska. W przypadku omdlenia i upadku do lekarza prowadzącego należy udać się natychmiast po ocknięciu się, zwłaszcza jeśli upadek był bolesny i mogło dojść do jakiegoś urazu.

Jeżeli podczas omdlenia doszło do utraty przytomności trwającej dłużej niż kwadrans, towarzyszyło mu kołatanie serca, pojawił się ból w klatce piersiowej, doszło do oddania moczu albo też pojawiła się wała dezorientacja, drętwienie kończyn lub ich mimowolne ruchy, konieczna może okazać się konsultacja u neurologa lub kardiologa.

Czy omdlenia w ciąży mogą być niepokojącym symptomem? Tak, dlatego ani ich, ani zawrotów głowy nie wolno ich lekceważyć. Z lekarzem należy się również skontaktować, gdy zawrotom głowy współtowarzyszy wysokie ciśnienie krwi (czyli powyżej 140/90 mmHg) oraz gdy pojawiają się różne niepokojące objawy, takie jak silny ból głowy, zaburzenia widzenia, gorączka czy ogólne złe samopoczucie.