Leczenie niepłodności – dobór metody i jej skuteczność

Zapraszam was do obejrzenia rozmowy z dr n. med. Moniką Łukasiewicz , specjalistką z zakresu położnictwa, ginekologii, seksuologii oraz endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości. W Przychodni Lekarskiej nOvum, zajmuje się diagnostyką i leczeniem par z niepłodnością, prowadzeniem ciąży, a także zdrowiem reprodukcyjnym i seksualnym kobiet oraz mężczyzn.

W przypadku mężczyzndiagnostyka niepłodności rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego. Uwzględnia się w nim historię zdrowotną, wcześniejszą płodność czy styl życia, ale również ewentualną ekspozycję narządów płciowych na substancje toksyczne czy ciepło, które mają negatywny wpływ na funkcjonowanie jąder.

Kolejnym krokiem w diagnostyce jest ocena drugorzędowych cech płciowych, a także analiza nasienia oraz pomiar stężenia hormonów płciowych, zwłaszcza testosteronu i FSH. Badania pozwalają na wykrycie przyczyn niepłodności związanych z zaburzeniami wytwarzania plemników, nieprawidłową morfologią lub ruchliwością plemników, wadami budowy narządów i ewentualną niedrożnością.

Badania mogą zostać uzupełnione badaniem moczu, USG, testami na przeciwciała przeciwplemnikowe czy komputerową analizą nasienia, a także badaniami genetycznymi.

Wybór metody leczenia niepłodności zależy od wyników badań oraz testów na płodność. Można je podzielić na metody polegające na usunięciu przyczyny niepłodności oraz metody pozwalające na zajście w ciążę i utrzymanie jej, gdy nie jest możliwe leczenie mogące prowadzić do naturalnego zapłodnienia.

Leczenie – dobór metody, a także jej skuteczność – zależą od wielu czynników. Nie bez znaczenia jest wiek kobiety i stan zdrowia przyszłych rodziców, a także czas trwania niepłodności.

Choć nie ma metody, która daje pewność wyleczenia, to zdecydowana większość (kliniki leczenia niepłodności mówią nawet o 80%) par zostaje rodzicami.

Leczenie niepłodności zawsze powinno rozpoczynać się od metod najprostszych i najmniej inwazyjnych. Najczęściej pierwszym krokiem jest monitorowanie owulacji i planowanie stosunków płciowych w optymalnym terminie. Kolejnym etapem jest leczenie farmakologiczne.

Farmakologiczne leczenie niepłodności

Leczenie farmakologiczne niepłodności może polegać zarówno na indukcji owulacji, jak i substytucji hormonalnej w celu wyrównania zaburzeń endokrynologicznych.

Przeprowadza się stymulację hormonalną, która polega na podawaniu leków pobudzających rozwój pęcherzyków jajnikowych (co zwiększa szansę na prawidłową owulację). W farmakologicznej indukcji jajeczkowania wykorzystuje się najczęściej cytrynian klomifenu lub gonadotropiny.

Niektóre przyczyny u mężczyzn (hipogonadyzm hipogonadotropowy) i kobiet (np. POF, dysgenezja jajników) wymagają uzupełnienia odpowiednimi hormonami płciowymi.

Operacyjne leczenie niepłodności

Leczenie może także wymagać wykonania zabiegu chirurgicznego, który usuwa przyczyny niepłodności.Operacje u kobiet stosuje się w przypadku niedrożności jajowodu (wodniaki lub zrosty jajowodów), mięśniaków macicy, przegród macicy, zrostów wewnątrzmacicznych, endometriozy otrzewnowej, usuwania torbieli endometrialnych, a także w przypadku zespołu policystycznych jajników.

Operacyjne leczenie niepłodności męskiej polega na usuwaniu żylaków powrózka nasiennego, udrażnianiu dróg wyprowadzające nasienie, niwelowaniu wad wrodzonych narządu płciowego i usuwaniu nowotworów.

Metody rozrodu wspomaganego medycznie

Jeśli powyższe techniki okażą się nieskuteczne, pozostają inne możliwości - metody wspomaganego rozrodu. Podstawowymi metodami są inseminacjaoraz zapłodnienie pozaustrojowe.

Inseminacja plemników może być domaciczna, dojajowodowa lub naszyjkowa. Dzięki niej może dojść do naturalnego zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik w jajowodzie. Polega ona na przeniesieniu - przy użyciu cewnika - wyselekcjonowanych plemników do jamy macicy.

Inseminacja plemników polega na pobraniu plemników od partnera i wstrzyknięciu ich bezpośrednio do określonego miejsca w drogach rodnych kobiety.

Technika zapłodnienia pozaustrojowego jest stosowana miedzy innymi u

• kobiet wytwarzających przeciwciała przeciwplemnikowe (są obecne w pochwie),
• kobiet chorujących na endometriozę (przy bezskutecznej stymulacji jajeczkowania),
• mężczyzn z azoospermią, jeśli przyczyną jest niedrożność dróg wyprowadzających plemniki.

W przypadku niemożności zajścia w ciążę, gdy mężczyzna ma zahamowaną spermatogenezę, można skorzystać z nasienia dawcy.

Zabieg in vitro (IVF, ang. In Vitro Fertilization), czyli zapłodnienie pozaustrojowe, zwane też sztucznym zapłodnieniem polega na pobraniu plemników i komórek jajowych, doprowadzeniu do zapłodnienia w warunkach laboratoryjnych, poza żeńskim układem rozrodczym, a po 3 -5 dniach od zapłodnienia umieszczeniu ich bezpośrednio w jamie macicy.

Technikę tę wykorzystuje się w przypadku:

• występowania trwałego uszkodzenia lub upośledzenia czynność jajowodów,
• niekwalifikowania się do leczenia operacyjnego,
• niepłodności niewyjaśnionego pochodzenia,
• zaawansowanej endometriozy,
• u kobiet po 35. roku życia,
• nieskutecznej stymulacji hormonalnej dwunastu cykli,
• niepłodności trwającej co najmniej 2 lata,
• nieudanych prób inseminacji,
• mężczyzn nie produkujących nasienia.

Gdy u kobiety występuje przedwczesne wygasanie czynności lub dysgenezja jajników, może być konieczne skorzystanie z komórek jajowych dawczyni lub zaadoptowania zarodka.

Inne metody wspierające leczenie niepłodności

W leczeniu niepłodności duże znaczenie ma normalizacja masy ciała (zarówno u kobiet z niedowagą, jak i nadmierną masą ciała) oraz leczenie chorób współistniejących, takich jak choroby tarczycy, cukrzyca czy celiakia. Zarówno zdrowy styl życia, jak i doprowadzenie stanu zdrowia do równowagi może przyczynić się do poprawy płodności. Wielu parom pomaga wsparciepsychologa.