Badanie krwi przed ciążą. Normy laboratoryjne

Badanie krwi wykonywane przed ciążą są bardzo ważne, ponieważ pomagają wykrywać wiele chorób, ale i dają obraz ogólnego stanu zdrowia. Pozwalają rozpoznać nie tylko infekcje czy schorzenia, ale i nieprawidłowości oraz niedobory, które mogą wpłynąć na przebieg ciąży i rozwój dziecka. 

Analiza wyników badań krwi, głównie morfologii, ale i innych parametrów, umożliwia szybkie podjęcie działań i wczesne leczenie. To nie tylko wpływa na kondycję oraz samopoczucie przyszłej mamy, ale i minimalizuje ryzyko powikłań, zapewniając lepsze warunki dla zdrowej ciąży, rozwoju dziecka i szczęśliwego porodu.

Najczęściej badane parametry krwi - układ czerwonokrwinkowy

Erytrocyty (RBC), czyli tzw. czerwone krwinki

Erytrocyty (RBC), czyli czerwone krwinki to komórki krwi o dyskowatym, dwuwklęsłym kształcie, które pełnią w organizmie bardzo ważną rolę. Są niezbędne do transportu tlenu z płuc do tkanek oraz dwutlenku węgla z tkanek do płuc (w celu wydalenia go z organizmu). 

Do produkcji czerwonym krwinek w szpiku kostnym niezbędne jest przede wszystkim żelazo, witamina B12 i kwas foliowy. Czas życia pojedynczego erytrocytu wynosi 120 dni. Po jego upływie czerwona krwinka jest niszczona w układzie siateczkowo-śródbłonkowym zlokalizowanym w śledzionie i wątrobie. 

Analiza krwi pod kątem krwinek czerwonych jest badaniem informującym o ich zawartości w 1 µl krwi. Norma RBC u kobiet wynosi 3,5–5,2x106/µl.

Wynik powyżej normy

RBC powyżej normy może być skutkiem odwodnienia, leczenia sterydami, zapalenia otrzewnej, przewlekłej choroby płuc, wady serca, torbielowatości nerek, zespołu Cushinga.

Wynik poniżej normy

Erytrocyty poniżej normy mogą wskazywać na niedokrwistość. To anemia np. niedoborowa – brak żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego), wynikająca z chorób przewlekłych (zakażenia, nowotwory, choroby autoimmunologiczne), pokrwotoczna – nagła lub przewlekła utrata krwi, przewodnienie, nagła utrata krwi.

Hematokryt (HCT)

Hematokryt to stosunek objętości krwinek czerwonych do objętości osocza. Wartość obecnie oblicza się na podstawie liczby i objętości erytrocytów. W metodach tradycyjnych analizuje się je bezpośrednio, odwirowując probówkę z krwią. Przyczyny zwiększenia i zmniejszenia hematokrytu są takie same, jak liczby krwinek czerwonych.

Norma HCT: 37-47%

Wynik powyżej normy

HCT powyżej normy wskazuje na leczenie sterydami, niedotlenienie tkanek, przewlekłe choroby płuc, wady serca, ale i nowotwory, torbielowatość nerek czy czerwienicę prawdziwą.

Wynik poniżej normy

Hematokryt poniżej normy oznacza niedokrwistość lub przewodnienie.

Hemoglobina

Hemoglobina jest białkiem zawartym w erytrocycie, którego funkcją jest przenoszenie cząsteczek tlenu z płuc do tkanek obwodowych. To właśnie ona nadaje erytrocytowi czerwony kolor. 

Badanie mówi o liczbie gramów hemoglobiny znajdującej się w 1 litrze krwi obwodowej. Hemoglobina to podstawowy parametr w rozpoznawaniu niedokrwistości. Przyczyny zwiększenia i zmniejszenia stężenia hemoglobiny są takie same, jak liczby krwinek czerwonych.

Norma hemoglobiny: 12-16 g/dl

Wynik powyżej normy

Hemoglobina powyżej normy to często skutek odwodnienia, niedokrwistości, nadkrwistości wtórnej, niedotlenienia.

Wynik poniżej normy

Hemoglobina poniżej normy może oznaczać niedokrwistość i przewodnienie.

Retikulocyty

Retikulocyty to niedojrzałe, młode formy krwinek czerwonych. Norma wynosi od 0,5 do 1,5 % liczby erytrocytów, 20–100 x 103/µl.

Zwiększony odsetek retikulocytów  

Odsetek retikulocytów jest zwiększony w przypadku zmniejszenia liczby erytrocytów, celem wyrównania ich niedoboru, co jest prawidłową reakcją organizmu (z powodu niedokrwistości pokrwotocznej, hemolitycznej, pobytu na znacznych wysokościach oraz w przypadku wyrównywania niedoboru witaminy B12 lub żelaza).

Zmniejszony odsetek retikulocytów  

Odsetek retikulocytów jest zmniejszony w sytuacji, gdy szpik kostny staje się niewydolny (niedokrwistość niedoborowa, aplastyczna w przebiegu chorób przewlekłych).

MCV - średnia objętość pojedynczej krwinki

Parametr MCV to średnia objętość pojedynczej krwinki. Norma MCV: 81-99 fl

Wynik powyżej normy

MCV powyżej normy może świadczyć o niedoborze witaminy B12 czy kwasu foliowego; zapaleniu/niewydolności wątroby, alkoholizmie, mielodysplazji, niedoczynnościtarczycy.

Wynik poniżej normy

MCV poniżej normy może świadczyć o niedokrwistości i chorobach przewlekłych.

MCH - średnia masa hemoglobiny w krwince

MCH to średnia masa hemoglobiny w krwince. Norma MCH: 27-31 pg

Wynik powyżej normy

MCH powyżej normy może świadczyć o sferocytozie.

Wynik poniżej normy

MCH poniżej normy może wynikać z zaburzeń wodno-elektrolitowych typu przewodnienia hipotonicznego, w niedokrwistościach niedobarwliwych.

MCHC - średnie stężenie hemoglobiny w krwince

MCHC to średnie stężenie hemoglobiny w krwince. Norma MCHC: 33-37 g/dl

Wynik powyżej normy

Do zwiększenia wskaźników dochodzi między innymi w przypadku sferocytozy wrodzonej.

Wynik poniżej normy

MCHC poniżej normy może wskazywać na zaburzenia wodno-elektrolitowe typu hydrotonicznej hiperhydracji, niedokrwistość spowodowaną niedoborem żelaza.

Przyczyny zwiększenia MCH i MCHC są sytuacją częstszą. Najczęściej zmniejszenie MCH i MCHC jest spowodowane niedoborem żelaza, które jest niezbędne do produkcji hemoglobiny. W takiej sytuacji jest ona produkowana w niedostatecznej ilości, co przekłada się na zmniejszenie jej stężenia w erytrocycie. Inną, rzadszą przyczynę zmniejszenia MCH i MCHC stanowi talasemia – choroba uwarunkowana genetycznie, w przebiegu której dochodzi do zmniejszenia syntezy hemoglobiny. [1]

Najczęściej badane parametry krwi - układ białokrwinkowy

Leukocyty (WBC)

Leukocyty są komórkami krwi, które stanowią składową układu odpornościowego. Biorą udział w walce z patogenami, (np. wirusy, bakterie, grzyby). Czas ich życia waha się od kilku dni do nawet 20 lat. Norma WBC: 4-10 tys/µl

Wynik powyżej normy

WBC powyżej normy (leukocytoza) może świadczyć o stresie, ciąży, wysiłku, a także przewlekłych procesach zapalnych, zakażeniach, chorobach nowotworowych, krwotokach, uszkodzeniu tkanek, zawale mięśnia sercowego, zaburzeniach metabolicznych.

Zwiększenie całkowitej liczby leukocytów najczęściej spowodowane jest zakażeniem organizmu. W przebiegu zakażenia, dochodzi do uwalniania młodych form leukocytów ze szpiku kostnego do krwi, by skuteczniej zwalczać dany patogen – ich liczba może dochodzić do 20 000/µl. Znaczne zwiększenie liczby leukocytów (>30 000/µl), może się wiązać z chorobą nowotworową (białaczki, chłoniaki), jednak jest to sytuacja rzadka. [1]

Wynik poniżej normy

WBC poniżej normy może być wynikiem aplazji i hipoplazji szpiku wrodzonej i nabytej, ciężkiego zakażenia bakteryjnego, zakażenia wirusowego, zespołu rozrostowego.

Przyczyny zmniejszenia liczby leukocytów (leukopenia) to zwykle początek infekcji – na samym początku infekcji, krążące we krwi leukocyty zbierają się w miejscu zakażenia. Zanim szpik kostny uwolni leukocyty, by przywrócić ich właściwą ilość we krwi, w badaniu krwi można zaobserwować leukopenię, nazywaną wówczas pseudoleukopenią. Inną przyczyną może być przebyta ostra infekcja wirusowa, taka jak przeziębienie czy grypa. [1]

Limfocyty (LYMPH)

Limfocyty to komórki układu odpornościowego. Norma LYMPH: 2,5-4,5 tys./µl

Wynik powyżej normy

Limfocyty powyżej normy występują w wyniku przewlekłej białaczki, krztuśca, chłoniaków, przewlekłej białaczki, odry, świnki, gruźlicy, kiły, różyczki oraz chorób immunologicznych.

Wynik poniżej normy

Limfocyty poniżej normy mogą świadczyć o przewlekłym stresie, białaczce, przewlekłym leczeniu glikokortykosterydami.

Monocyty (MONO)

Monocyty to komórki żerne, które oczyszczają krew z obumarłych tkanek i bakterii. Norma MONO: 0,3-0,8 tys./l

Wynik powyżej normy

Monocyty powyżej normy mogą świadczyć o gruźlicy, kile, zapaleniu wsierdzia, mononukleozie zakaźnej, zakażeniu pierwotniakowego, nowotworze.

Wynik poniżej normy

Monocyty poniżej normy mogą być wynikiem toczącej się w organizmie infekcji lub stosowania niektórych leków (np. glikokortykosterydów).

Eozynofile (EOS)

Eozynofile to krwinki białe zaliczane do granulocytów kwasochłonnych. Norma EOS: 0,1- 0,3 K/µl (G/l)

Wynik powyżej normy

Eozynofile powyżej normy mogą wystąpić w wyniku chorób alergicznych, pasożytniczych, chorób krwi, wskutek zażywania leków.

Wynik poniżej normy

Eozynofile poniżej normy mogą być skutkiem nadmiernego wydzielania hormonów nadnerczowych, zakażeń, duru brzusznego, czerwonki, posocznicy, urazów i oparzeń.

Bazofile (BASO)

Bazofile to krwinki białe zaliczane do granulocytów kwasochłonnych. Norma BASO: 0-0,13 x 109/l

Wynik powyżej normy

Bazofile powyżej normy to skutek chorób alergicznych, przewlekłej białaczki szpikowej, przewlekłego stanu zapalnego przewodu pokarmowego, wrzodziejącego zapalenia jelit, niedoczynności tarczycy oraz rekonwalescencji po przebytej infekcji.

Wynik poniżej normy

Bazofile poniżej normy występują w stresie, ostrych infekcjach, gorączce reumatycznej, nadczynności tarczycy, ostrym zapaleniu płuc.

Neutrofile (NEUT)

Neutrofile to komórki układu odpornościowego. Norma NEUT: 1,5-8 tys./µl

Wynik powyżej normy

Neutrofile powyżej normy mogą występować u kobiet w III trymestrze ciąży i u palaczy; u pozostałych często świadczy o zakażeniach, chorobach nowotworowych, hematologicznych, metabolicznych.

Wynik poniżej normy

Neutrofile poniżej normy mogą świadczyć o zakażeniach bakteryjnych, wirusowych, pierwotniakowych.

Najczęściej badane parametry krwi - płytki krwi

Trombocyty (PLT) - płytki krwi

 
Płytki krwi, czyli trombocyty, biorą udział w krzepnięciu krwi. W miejscu krwawienia wraz z fibryną tworzą siateczkę, co zapobiega nadmiernej utracie krwi. Na sprawne działanie układu krzepnięcia potrzeba 50 000/µl. Norma PLT: 150-400 tys/µl

Wynik powyżej normy

PLT powyżej normy, czyli nadpłytkowość, może świadczyć o infekcji, choroby nowotworowej.

Wynik poniżej normy

Trombocyty poniżej normy, czyli małopłytkowość, może świadczyć o niedokrwistości aplastycznej, chłoniakach, z niedoboru żelaza, w zakażeniach wirusowych, w niewydolności nerek.

Zmniejszona liczba płytek jest częstym zjawiskiem, często wiążącym się ze zbyt długim czasem od pobrania krwi do jej analizy. Może jednak być związana z niedoborem witaminy B12 i kwasu foliowego, uszkodzeniem miejsca ich produkcji, czyli szpiku kostnego lub z rzadkimi zespołami chorobowymi skutkującymi ich nadmiernym niszczeniem. [1]

Inne ważne badania przed ciążą

Odczyn Biernackiego (OB) - badanie szybkości opadania krwinek czerwonych

OB, czyli odczyn opadania krwinek czerwonych, jest markerem stanu zapalnego. Badanie polega na pomiarze szybkości opadania krwinek czerwonych (erytrocytów) w próbce krwi po godzinie od jej pobrania. Norma OB: 3-15 mm

Wynik powyżej normy

OB  powyżej normy może świadczyć o stanie zapalnym, ciąży, nowotworze, niedokrwistości.

Wynik poniżej normy

OB poniżej normy występuje w chorobach alergicznych, w nadkrwistości.

Żelazo (Fe)

Badanie ma na celu określenie stężenia żelaza w surowicy krwi.  Norma żelaza: 12,5-26 l’mol/l

Wynik powyżej normy

Żelazo powyżej normy wskazuje na przedawkowanie preparatów żelaza, stany zapalne nerek.

Wynik poniżej normy

Żelazo poniżej normy wskazuje na niedobory żywieniowe (często w ciąży czy w okresie karmienia piersią), utrata żelaza.

Ferrytyna

Ferrytyna pełni funkcję magazynu żelaza w organizmie, stąd jej stężenie odzwierciedla zapasy żelaza w organizmie. Substancja w wysokich stężeniach występuje w komórkach wątroby, śledziony i szpiku kostnego. Ferrytyna jest wskaźnik niedoboru żelaza. Jej norma wynosi od 12 do 150 µg/l.

Wynik powyżej normy

Ferrytyna  powyżej normy może świadczyć o stanach zapalnych, reumatoidalnym zapaleniu stawów, uszkodzeniu wątroby, martwicy komórek, nadmiarze żelaza w organizmie.

Wynik poniżej normy

Ferrytyna poniżej normy oznacza niedobór żelaza.

Transferyna (TRF)

Transferyna to białko regulujące stężenie jonów żelaza w osoczu i transportujące je do tkanek. Norma TRF: 223-446 µg/dl

Wynik powyżej normy

Transferyna powyżej normy może wystąpić w trzecim trymestrze ciąży (objaw prawidłowy) oraz podczas stosowania doustnych leków antykoncepcyjnych i estrogenów.

Wynik poniżej normy

Transferyna poniżej normy może świadczyć o w zespole nerczycowym, przedawkowaniu żelaza, w hemochromatozie, hemolizie, chorobie krwi.

Erytropoetyna (EPO)

Erytropoetyna to hormon peptydowy, który stymuluje proces powstawania (erytrocytów) w szpiku kostnym. Norma EPO: 6-32 µg/ml

Wynik powyżej normy

Erytropoetyna powyżej normy może świadczyć o zwyrodnieniu wielotorbielowatym nerek.

Wynik poniżej normy

Erytropoetyna poniżej normy wskazuje na przewlekłą mocznicę.

Jak wykonuje się morfologię krwi i jak się do niej przygotować? Do wykonania morfologii pobiera się około 5 ml krwi z żyły, umieszczając ją w probówkach z substancją zapobiegającą krzepnięciu.

Aby wynik badania odzwierciedlał rzeczywisty stan zdrowia, do laboratorium należy przyjść najlepiej rano, na czczo (minimum 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku). Przed pobraniem krwi dopuszczalne jest wypicie niewielkiej ilości wody. W miarę możliwości badanie krwi należy przeprowadzić przed przyjęciem porannej porcji leków, chyba że lekarz zaleci inaczej. 

Dobrze jest dzień wcześniej unikać wysiłku fizycznego, a przed pobraniem krwi długiego przebywania w pozycji stojącej (stanie może wpływać na zagęszczenie krwi). Tuż przed badaniem dobrze jest odpocząć przez około kwadrans, najlepiej w pozycji siedzącej.