Tętno płodu – normy i metody badania

Badanie tętna płodu, które podczas ciąży wykonywane jest dość często, jest bardzo ważne i każdy rodzic czeka na nie z niecierpliwością. Dlaczego? Po pierwsze pomiar tętna płodu pozwala na medyczną ocenę, czy dziecko ma się dobrze. Po drugie słuchanie bicia małego serduszka to przecież ogrom emocji. Jakie są prawidłowe parametry tętna płodu i jakie są metody jego badania?

Choć serce maluszka zaczyna bić około 23. dnia życia płodowego, a jego bicie można usłyszeć już 8. tygodniu ciąży, lekarze zaczynają badanie tętna płodu dopiero w okolicy 10. lub 12. tygodnia ciąży.

Badanie tętna płodu jest bardzo ważne, ponieważ jeśli częstość akcji serca płodu zawiera się w granicach normy, można założyć, że maluch ma się dobrze i nic mu nie zagraża. Z kolei wszelkie zaobserwowane nieprawidłowości są powodem do niepokoju, ponieważ mogą świadczyć o poważnych zaburzeniach, stanowiących zagrożenie dla życia dziecka. W takiej sytuacji lekarz pogłębia diagnostykę i podejmie kolejne kroki.

Prawidłowe parametry tętna płodu

Serce maluszka bije bardzo szybko, zdecydowanie szybciej niż u dorosłych. Prawidłowe tętno płodu waha się w przedziale od 110 do 150 uderzeń na minutę. U dorosłych jest to dużo mniej, norma to 60 - 90 uderzeń na minutę. Szybka akcja serca maluszka świadczy o tym, że płód prawidłowo się rozwija i ma się dobrze.

Ocena tętna płodu

Wartości wykraczające poza granice normy (110 - 150 uderzeń na minutę) są niepokojące. I tak akcja serca poniżej 110/min to bradykardia, zaś wartości powyżej 150/min - tachykardia. Inne niepokojące zjawiska, świadczące o zaburzeniach rytmu serca to np. deceleracja, czyli krótkotrwałe, trwające 10 sekund (lub dłużej) spowolnienia podstawowej częstości serca o co najmniej 15 uderzeń na minutę. Może to świadczyć o niewydolności łożyska i zaburzeniach przepływu pępowinowego.

Bradykardia

O bradykardii płodu mówimy, gdy akcja serca płodu jest zbyt wolna (niższej niż 110 uderzeń na minutę). Co istotne, niezbyt duża bradykardia u płodu jest także stanem fizjologicznym. Na przykład do 6. tygodnia życia dziecka za bradykardię uznaje się tętno poniżej 100 uderzeń na minutę. Sygnałem alarmowym jest zwolnienie akcji do poziomu poniżej 80 uderzeń na minutę. Przyczyną bradykardii może być:

• niskie ciśnienie krwi matki,
• niska temperaturę jej ciała,
• hipoglikemia,
• silne skurcze macicy,
• wady i arytmia serca płodu,
• niewydolność łożyska,
• owinięcie pępowiny wokół szyi płodu

Tachykardia

O tachykardii mówimy, gdy czynność podstawowa serca jest wyższa niż 150 uderzeń na minutę. Może ją wywołać infekcja matki, ale i niedokrwistość czy niedotlenienie płodu.

Podstawowa częstość tętna płodu mieści się w granicach 110-160  uderzeń na minutę. Wzrost  częstości powyżej 160 nazywany tachykardią może być związany z niskim wiekiem ciążowym, odwodnieniem, hipertermią, centralizacją krążenia płodu związaną z niedotlenieniem wewnątrzmacicznym.

Metody badania tętna płodu

Tętno płodu można badać różnymi metodami:

Słuchawka położnicza

Osłuchiwanie, czyli badanie tętna płodu za pomocą słuchawki położniczej to metoda zdecydowanie najstarsza. Bicie serca dziecka można przez nią usłyszeć dopiero powyżej 17. - 18. tygodnia ciąży.

Echosonda

Echosonda, nowsza odsłona słuchawki położniczej, to najpopularniejsza metoda pomiaru tętna płodu. Aby ocenić pracę serca, czyli wsłuchać się w tętno, lekarz musi najpierw określić położenie malucha. Następnie znajduje optymalne miejsce i przykłada do niego echosondę.

Nowoczesne echosondy pozwalają na wysłuchanie tętna nawet już od 12. tygodnia ciąży.
Zaletą echosondy jest to, że bicie serca może usłyszeć nie tylko lekarz, ale i rodzice. Wadą zaś to, że jest to metoda subiektywna, zależna od prawidłowej interpretacji przez lekarza, a co za tym idzie – jego doświadczenia.

Badanie KTG

Inną metodą monitorowania akcji serca dziecka jest kardiotokografia. Dzięki KTG można monitorować nie tylko czynność serca płodu, ale także czynność rozkurczową mięśnia macicy. Badanie pozwala na graficzny zapis czynności serca (co jest ważne w przypadku potrzeby konsultacji, a czego nie dają powyższe metody), daje możliwość obserwowania pracy serca w sposób ciągły.

Badanie KTG wykonuje się pod koniec ciąży oraz w trakcie porodu. Badanie najczęściej trwa mniej więcej pół godziny, ale jeśli pojawiają się jakieś nieprawidłowości, jest przedłużane.

Badanie USG

Kolejną metodą, która nie tylko pomaga ocenić akcje serca, ale i daje wiele innych informacji o dziecku, jest badanie USG. Jest ono bezbolesne, bezpieczne i nieinwazyjne. Usłyszenie bicia serca dziecka jest możliwe już od 6. tygodnia życia płodowego.

Detektor tętna płodu

Detektor tętna płodu, tzw. doppler tętna płodu umożliwia wykrycie tętna malucha już od 12. tygodnia ciąży. Urządzenie działa w oparciu o efekt Dopplera, a to, co można usłyszeć, jest jedynie odzwierciedleniem bicia serca dziecka. Na rynku dostępne są także domowe wersje urządzenia, co pozwala na używanie go samodzielnie.