USG połówkowe w ciąży - kiedy je wykonać, przygotowanie i przebieg

USG połówkowe to jedno z najważniejszych badań, jakie wykonuje się w czasie ciąży. Umożliwia ono szczegółową ocenę anatomii płodu, także pod kątem występowania wad wrodzonych. Pozwala również na określenie masy dziecka i wieku ciążowego. Zobacz jak wygląda USG połówkowe ciąży od kulis. Jak się do niego przygotować? Co warto wiedzieć?

USG połówkowe - cel badania

USG połówkowe to drugie obowiązkowe badanie ultrasonograficzne, które wykonać powinna ciężarna w przebiegu ciąży. Rekomendowany przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne kalendarz badań w ciąży, uwzględnia wykonanie USG w następujących terminach:

• do 10 tygodnia ciąży (nieobowiązkowo),
• w 11-13 tygodniu ciąży (obowiązkowo),
• w 18-22 tygodniu ciąży (obowiązkowo),
• w 28-32 tygodniu ciąży (obowiązkowo).

USG na każdym etapie rozwoju ciąży ma inną specyfikę. Inny jest cel badania w I trymetrze ciąży, inny w II czy III trymestru.

USG połówkowe to badanie ultrasonograficzne wykonywane w połowie ciąży. Jest bardzo ważne. Może dostarczyć wielu różnych informacji. Celem badania ultrasonograficznego w 18-22 (a także w 28-32 tygodniu ciąży) jest szczegółowa ocena narządów płodu pod kątem występowania wad wrodzonych (ocena budowy anatomicznej płodu).

Badanie USG wykonywane po 20. tygodniu ciąży ma służyć wykluczeniu lub wykryciu rozszczepu kręgosłupa, rozszczepu podniebienia, wad serca. Określenie ryzyka wystąpienia wady genetycznej u płodu ustala się na podstawie tzw. ultrasonograficznych markerów wad genetycznych.

Połówkowe USG służy także ocenie objętości płynu owodniowego. Ma również na celu określenie przybliżonej masy płodu. Ustala wiek ciąży na podstawie parametrów biometrycznych, gdy nie jest znana data ostatniej miesiączki lub nie było wykonane badanie ultrasonograficzne w I trymestrze ciąży. W czasie badania określa się też położenie łożyska, wiek i płeć dziecka.

W USG połówkowym bardzo ważnym elementem jest również ocena szyjki macicy, określenie lokalizacji łożyska i badanie przepływu w tętnicach macicznych pod kątem ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego i hipotrofii płodu.

- Podstawowym celem USG ciąży jest zminimalizowanie wystąpienia niekorzystnych wyników położniczych, mogących wystąpić na skutek nierozpoznania wady u płodu, niedojrzałości płodu lub innych zaburzeń wewnątrzmacicznych. W każdym przypadku wątpliwości diagnostycznych lub podejrzenia nieprawidłowego rozwoju płodu, zadaniem lekarza wykonującego badanie przesiewowe jest skierowanie ciężarnej do ośrodka referencyjnego.

USG połówkowe - kiedy wykonać?

Teoretycznie badanie USG połówkowe powinno się wykonać pomiędzy 18 a 22 tygodniem ciąży, jednak najlepiej wykonać pomiędzy 20.a 22. tygodniem ciąży.

Tego typu badanie ultrasonograficzne wykonuje się przez powłoki brzuszne, jest więc nieinwazyjne, bezbolesne i bezpieczne dla matki oraz dziecka.

Pomiary podczas USG połówkowego

Podczas USG połówkowego lekarz wnikliwie przygląda się budowie ciała płodu i poddaje je ocenie. Jakich pomiarów dokonuje? Jakie skróty znajdziesz na opisie badania?

• BPD – wymiar poprzeczny główki
• HC – obwód główki
• CRL – długość ciemieniowo-siedzeniowa
• FHR – częstość bicia serca płodu
• NT – przezierność fałdu karkowego (odpowiednik przezierności karku w I trymestrze, jeden z markerów zespołu Downa).
• NB – kość nosowa
• DV – przepływ w przewodzie żylnym
• AC – obwód brzuszka
• HL długość kości ramiennej płodu.
• FL – długość kości udowej
• EFW – szacowana masa płodu

Co ocenia lekarz na badaniu połówkowym?

USG połówkowe jest przesiewowym badaniem prenatalnym, służącym ocenie poszczególnych organów oraz funkcji życiowych płodu pod kątem ewentualnych wad rozwojowych w obrębie zewnętrznych i wewnętrznych części organizmu.

Podczas badania USG lekarz ocenia narządy dziecka. I tak bierze pod lupę: budowę głowy (czaszka, mózg, twarz - sprawdza, czy nie ma rozszczepów, ogląda budowę struktur mózgowia, a także profil oraz ilość płynu mózgowo - rdzeniowego), szyi (czy np. nie ma obrzęku karku), klatkę piersiową i jamę brzuszną (budowa serca, płuc, żołądka, nerek oraz pęcherza moczowego, jelit, pępowinę, narządy rodne), a także kończyny górne i dolne, no i kręgosłup. Kolejność badanych narządów wynika z pozycji, jaką przyjmuje dziecko.

Podczas USG połówkowego lekarz bada nie tylko dziecko, ale i szyjkę macicy, ilość płynu owodniowego, budowę i lokalizację łożyska.

USG połówkowe pozwala na szczegółową analizę anatomii dziecka pod kątem wad wrodzonych. Ginekolog przygląda się dziecku pod kątem występowania u niego chorób i wad. To dlatego ocenia tzw. markery wad genetycznych. Najważniejsze to: długość kości udowych, grubość fałdu karkowego, długość kości nosowej, szerokość miedniczek nerkowych czy echogeniczność jelit.

Podczas procedury ocenia się biometrię płodu i jego anatomię, wykonywana jest echokardiografia, określane położenie łożyska i obecność płynu owodniowego. Istnieje możliwość określenia płci dziecka.

USG połówkowe – normy

W przypadku specjalistycznych badań interpretacja wyników należy do lekarza. Jeśli chodzi o parametry ilościowe, najbardziej czytelna i zrozumiała dla rodziców jest informacja dotycząca masy i wielkości dziecka.

- W 22 tygodniu ciąży średnia masa płodu wynosi około 470 gramów przy możliwym wychyleniu plus/minus 100 g (większość dzieci waży w tym okresie ciąży między 370 a 570 gram). Przeciętna długość dziecka szacowana od czubka głowy do pięt (CHL) wynosi około 28 centymetrów(norma: +/- 40 mm), zaś wymiar ciemieniowo-siedzeniowy (CRL, od czubka głowy do kości ogonowej) jest około 10 cm mniejszy.

Wymiar ciemieniowy główki (BPD, szerokość od ciemienia do ciemienia) w 22 tygodniu dochodzi do około 5 centymetrów (+/- 10 mm).

Jeśli chodzi o parametry jakościowe, lekarz na obrazie uzyskanym w czasie badania USG powinien dostrzec między innymi prawidłowo ukształtowaną twarzoczaszkę bez uwidocznionych struktur mózgowych, z wyraźnym zaznaczeniem oczodołów, bez rozdwajającej się wargi górnej. Obraz obu półkul mózgowych powinien być symetryczny.

Żołądek płodu powinien się znajdować po lewej stronie, jelita w jamie brzusznej. Serce musi wykazywać prawidłową czynność, a w jego budowie należy wyróżnić 4 jamy. Płuca – bez mas patologicznych, zbiorników płynowych i przesunięcia śródpiersia. Kończyny – cztery, w tym dwie dolne i dwie górne.

Jak wygląda USG połówkowe?

USG połówkowe jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym i nieszkodliwym dla matki oraz dziecka. Wykonuje się przez powłoki brzuszne w gabinecie lekarskim, przy użyciu specjalistycznej aparatury.

Na brzuch leżącej na plecach pacjentki lekarz nakłada wodny żel, następnie przykłada sondę. Na ekranie komputera pojawia się obraz dziecka. Standardem jest widok dwuwymiarowy (2D), czyli charakterystyczny jasny zarys płodu na ciemnym tle. Można również spotkać urządzenia 3D (obraz trójwymiarowy) oraz 4D (obraz trójwymiarowy w czasie rzeczywistym, czyli film).

Dlaczego USG połówkowe jest tak ważne?

Podczas wykonywania USG połówkowego wszystkie narządy dziecka są już bardzo dobrze ukształtowane, a kości na tyle miękkie, że ich nie przysłaniają. To dlatego można dokładnie się im przyjrzeć i ocenić, uzyskując odpowiedzi na wiele ważnych pytań.

Z badania dowiesz się, czy dziecko jest zdrowe, czy nie ma wad anatomicznych, czy odpowiednio rośnie, czy szyjka macicy nie otwiera się zbyt wcześnie (co może sugerować poród przedwczesny) czy poznać wiek ciążowy.

Choć USG połówkowe (tak, jak żadne inne badanie) nie daje gwarancji urodzenia zdrowego dziecka (niestety istnieją wady, które mogą się objawić dopiero w trzecim trymestrze), to wyklucza wiele wad wrodzonych, z jakimi może się ono urodzić.

Podczas USG połówkowego można rozpoznać wady letalne, czyli bardzo ciężkie wady płodu, które do niedawna były wskazaniem do przerwania ciąży. Gdy lekarz wykryje chorobę lub wadę płodu, kieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę.

Ile kosztuje USG połówkowe?

Każda ciężarna ma prawo do bezpłatnej opieki ginekologicznej w ciąży. W ramach uprawnień USG połówkowe można więc wykonać za darmo, z refundacją NFZ, tak jak i inne badania uznane za obowiązkowe. Konieczne jednak jest, aby lekarz prowadzący ciążę miał podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Jeśli pacjentka zdecyduje się na wykonanie badania odpłatnie, cena zależy głównie od standardu usługi. Za USG formacie 2D (dwuwymiarowe, tradycyjne) zapłacić należy około 200 złotych. USG 3D/4D kosztuje około 350 złotych. W niektórych poradniach dodatkowo należy zapłacić za konsultację lekarską.

Połówkowe USG – co jest ważne?

Ponieważ dokładnie obejrzeć dziecko można tylko podczas prawidłowo wykonanego badania USG połówkowego, bardzo ważne jest, by badanie wykonywał lekarz, który jest doświadczonym specjalistą w USG. Powinno ono trwać co najmniej 20 minut – nie krócej. Ważne jest, na jakim sprzęcie wykonywane jest badanie połówkowe. Im sprzęt nowszy, tym lepszy.

Jak się przygotować do USG połówkowego?

Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Dobrze jest pamiętać o opróżnieniu pęcherza moczowego. Należy też zrezygnować ze smarowania skóry brzucha kremami, ponieważ mogą one ograniczać penetrację wiązki ultradźwięków. Warto też załozyć wygodne ubranie.