Zgaga w ciąży - jak sobie poradzić?

Zgaga jest typowym, głównym objawem choroby refluksowej przełyku, polegającej na cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. To uczucie palenia i pieczenia w klatce piersiowej i przełyku (w dołku podsercowym), za mostkiem, niekiedy dochodzące aż do gardła.

Dolegliwości są wywołane cofaniem się treści pokarmowej i kwasu solnego z żołądka do przełyku. Kwas solny działa drażniąco na nabłonek przełyku, nieprzystosowany do kontaktu z treścią o tak silnym działaniu drażniącym, co wywołuje nieprzyjemne uczucie palenia i pieczenia.

Kiedy pojawia się zgaga w ciąży?

Na zgagę i związane z nią dokuczliwe palenie i pieczenie w przełyku skarży się niemal każda przyszła mama. To jedna z typowym dolegiwości ciążowych. U wielu z nich problem pojawia się już na początku ciąży w I trymestrze, kiedy to nasila się produkcja ciążowych hormonów. Zwykle potęgując się trymestrze II i III.

- Dolegliwości o charakterze refluksu mogą bardzo nasilić się w trakcie ciąży, zwłaszcza w III trymestrze. Powiększająca się macica, zwiększenie masy ciała oraz spadek ciśnienia dolnego zwieracza przełyku pod wpływem hormonów w ciąży sprzyjają występowaniu choroby refluksowej u ciężarnych. [3]

Na nieprzyjemne dolegliwości związane z paleniem i pieczeniem w przełyku skarży się niemal każda kobieta. Według specjalistów zgaga pod koniec ciąży pojawia się u ponad 70 procent przyszłych mam.

Przyczyny zgagi w ciąży są bardzo różne. Za dolegliwości odpowiada kilka czynników. Bez wątpienia są to zaburzenia hormonalne.

We wczesnej ciąży zgaga czy niestrawność związane są ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety. Często stanowią jeden z pierwszych objawów ciąży. Głównym winowajcą jest wydzielany przez jajniki, nadnercza i łożysko progesteron, hormon niezbędny do prawidłowego przebiegu ciąży, dzięki niemu możliwe jest prawidłowe zagnieżdżenie się komórki jajowej w macicy i dalsze utrzymanie ciąży.

Ponieważ progesteron działa także na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, w tym zwieracza dolnego przełyku odgrywającego kluczową rolę w powstawaniu zgagi. Gdy jego poziom rośnie, struktury te ulegają rozluźnieniu, a mięsień zamykający wejście z przełyku do żołądka przestaje być szczelny. To dlatego treść pokarmowa cofa się z żołądka do przełyku i nastęuje jego drażnienie, będące przyczyną objawów.

Nie bez znaczenia dla pojawienia się zgagi jest to, że w zaawansowanej ciąży (w II i III trymestrze) powiększający się płód oraz rozciągnięta macica powodują ucisk na żołądek. To powoduje mechaniczne wypychanie treści żołądkowej do przełyku. Enzymy trawienne i kwas solny cofają się. Objawy mogą znacznie się nasilić, gdy dziecko jest duże i ułożone w pozycji pośladkowej,

Za zgagę w ciąży odpowiada również nieodpowiedni tryb życia i codzienna dieta, głównie spożywanie tłustych i ostrych potraw, słodyczy oraz gazowanych napojów, także jedzenie w pośpiechu oraz spożywanie pokarmów nieregularnie lub bardzo późno. Wszystko to sprawia, że kwaśne soki żołądkowe cofają się do przełyku i działają drażniąco na śluzówkę.

Na finiszu, pod koniec ciąży zgaga może być skutkiem zmęczenia oraz tokofobii (strach przed porodem)bądź stresu związanego z porodem.

Najbardziej charakterystyczne objawy wskazujące na zgagę w ciąży to:

• uporczywe palenie i pieczenie w przełyku lub w gardle,
• uczucie cofania się treści pokarmowej do przełyku,
• ból za mostkiem, który nasila się przy pochylaniu, dźwiganiu, a także po posiłkach i w pozycji leżącej,
• kwaśny posmak w ustach,
• częste odbijanie się,
• nudności i wymioty.

U niektórych kobiet dodatkowo pojawia się dysfagia (utrudnione połykanie), uporczywa czkawka i ból brzucha. Co charakterystyczne, dolegliwości mogą nasilać się w nocy i towarzyszyć porannym mdłościom.

Przyszłe mamy nie powinny zażywać żadnych leków bez zgody lekarza. Stosowanie środków farmakologicznych na własną rękę jest zakazane. To dlatego, gdy dokucza zgaga, warto sięgać po domowe sposoby. Jak sobie radzić? Co robić, a czego unikać?

Gdy dokucza zgaga, pomóc może:

• zmiana pozycji leżącej na lewy bok. Ucisk na żołądek będzie mniejszy, a kwaśny posmak w jamie ustnej mniej odczuwalny,

• zjedzenie garści migdałów, które działają zobojętniająco na kwas solny w żołądku,

• wypicie mleka, naturalnej maślanki, kefiru albo jogurtu, które działają doraźnie, łagodząc pieczenie i palenie w przełyku,

• picie kleiku z siemienia lnianego, które ma właściwości powlekające śluzówkę żołądka i łagodzące dolegliwość,

• żucie gumy (np. imbirowej) pobudza produkcję śliny, która neutralizuje kwasy żołądkowe,

• wypicie naparu z ziół. Przed stosowaniem ziół warto skonsultować to z lekarzem,

Jakie zioła pomagają na zgagę? To głównie mięta, która pobudza wydzielanie soków trawiennych i żółci oraz rumianek, który działa rozkurczowo i przyspiesza procesy trawienne.

Skuteczny jest również imbir (świeży, napar, przyprawa), który wchłania cofające się do przełyku kwasy i łagodzi podrażnienia i kminek, który pobudza wydzielanie soków trawiennych i działa przeciwskurczowo.

Jednocześnie trzeba pamiętać, że kobiety w czasie ciąży muszą unikać ziół, które zwykle są polecane osobom zmagającym się z refluksem. To kwiat lipy (ma działanie napotne, zwiększa ukrwienie skóry, przez co może dojść do odpływu krwi z łożyska i do niedotlenienia dziecka), dziurawiec i koper włoski (zawiera anetol, który podawany na początkowym etapie ciąży może mieć działanie embriotoksyczne).

Soda oczyszczona na zgagę w ciąży?

Soda oczyszczona na zgagę w ciąży to kontrowersyjny pomysł. Dlaczego, skoro ma odczyn zasadowy, przez co neutralizuje kwasy?

Po pierwsze zatrzymuje wodę w organizmie. Po drugie jej nadmiar może wywołać bóle brzucha, nudności, wzdęcia i biegunkę.

Ocet jabłkowy na zgagę w ciąży?

Kolejnym domowym sposobem na zgagę w ciąży, który budzi zastrzeżenia lekarzy, jest picie mieszanki wody i octu jabłkowego. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że ocet jabłkowy obciąża układ pokarmowy. Kobiety ciężarne powinny go unikać.

Aby nie cierpieć z powodu zgagi, należy także wiedzieć, jak jej zapobiegać. Warto zastosować metody, które pomagają zapobiegać cofaniu się treści pokarmowej do przełyku i pojawianiu się nieprzyjemnego uczucia pieczenia.

Kluczowe znaczenie ma zmiana diety w ciąży, czyli zmiana nawyków żywieniowych i unikanie potraw, które sprzyjają długiemu trawieniu w żołądku i zwiększają ryzyko pojawienia się zgagi.

Jeśli chodzi o nawyki żywieniowe, należy unikać:

• przejadania się. Zamiast dużych obfitych posiłków należy jeść kilka mniejszych w krótszych odstępach czasowych,

• najadania się na noc Kolację warto jeść na 2-3 godziny przed snem, by położyć się do łóżka z pustym żołądkiem. Zdecydowanie należy unikać podjadania tuż przed snem,

• spożywania słodyczy,

• jedzenia potraw tłustych i ostrych, wzmagających wydzielanie soków żołądkowych. To głównie potrawy smażone, produkty wysoko przetworzone, mocna kawa i herbata oraz napoje gazowane i zawierające kofeinę, kwaśne soki i owoce cytrusowe, także pomidory, czosnek, cebula i czekolada. Posiłki powinny być lekkostrawne.

Co jeszcze może pomóc pojawieniu się zgagi w ciąży? Należy unikać:

• noszenia obcisłych ubrań, szczególnie uciskających żołądek,

• schylania się i nagłej zmiany pozycji ciała, szczególnie w II i III trymestrze ciąży,

• spania w nieodpowiedniej pozycji (np. zbyt nisko). Warto próbować odpoczywać w podpartymi plecami. Pomaga bowiem spanie z głową uniesioną powyżej żołądka.

- Zaleca się uniesienie wezgłowia łóżka o 10-15 cm, spanie w pozycji półleżącej na lewym boku, gdyż żołądek znajduje się wtedy poniżej przełyku. Zapobiega to refluksowi żołądkowo-przełykowemu. [2]

W niektórych przypadkach domowe sposoby i zmiana nawyków żywieniowych mogą okazać się niewystarczające. Wówczas lekarz może zdecydować o włączeniu leczenia farmakologicznego.

Na zgagę w okresie ciąży pomagają różne leki. Należy jednak pamiętać, by nie stosować ich bez konsultacji z lekarzem. Nawet pozornie bezpieczne preparaty dostępne bez recepty mogą być bowiem szkodliwe dla rozwijającego się dziecka.

Najczęściej stosowane i najbezpieczniejsze są mleczka na bazie aluminium. To tabletki na zgagę w ciąży, które można ssać lub pastylki musujące, które po rozpuszczeniu bardzo szybko przynoszą ulgę. Dostępny jest także płyn o właściwościach zobojętniających kwas solny. O wyborze konkretnego preparatu zawsze należy porozmawiać ze specjalistą.

- Leczenie zaczyna się od preparatów zobojętniających (wodorowęglan sodu, węglan wapnia i magnezu. Przeciwwskazane są sole glinu), a w razie nasilonych dolegliwości stosuje się antagonistów receptorów H2. [3]

Przy bardzo dokuczliwej zgadze konieczne może być włączenie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej, które zmniejszają produkcję soku żołądkowego. Inhibitory pompy protonowej stosuje się wyłącznie w sytuacji, gdy dolegliwości nie ustępują, a korzyść dla matki przewyższa ewentualne zagrożenie dla płodu. Dlaczego?

To ważne, bo choć dostępne wyniki badań nie wskazują, że te leki mogą powodować zagrożenie dla płodu, nie ma jednak badań potwierdzających ich bezpieczeństwo.

Choć zgaga w ciąży nie stanowi zagrożenia dla dziecka, uprzykrza życie. Nie wolno je bagatelizować i lekceważyć. Warto także pamiętać, że nieleczony refluks może doprowadzić do zapalenia przełyku lub powstania nadżerek w przewodzie pokarmowym.

Kiedy zgłosić się do lekarza? Na pewno w sytuacji, gdy:

• domowe sposoby (włącznie ze zmianą diety) nie pomagają w łagodzeniu dolegliwości lub te się nasilają,
• nieprzyjemne objawy zgagi są bardzo dokuczliwe,
• pojawiają się kwaśne wymioty i ból w okolicach żołądka, trzeba koniecznie skonsultować się z lekarzem,

• obserwuje się niepokojące objawy, takie jak zmniejszenie masy ciała, bóle brzucha, żółtaczkę, krwawienie z przewodu pokarmowego, wymioty lub utrudnione przełykanie.