Wyciek wód płodowych: przyczyny, objawy, zagrożenia i leczenie

Wody płodowe, nazywane też płynem owodniowym, otaczają znajdujące się w macicy dziecko. Są szalenie ważne, ponieważ tworzą środowisko niezbędne dla jego rozwoju. To dlatego wyciekanie bądź przedwczesne odejście wód płodowych może być niebezpieczne. Jak rozpoznać płyn owodniowy? Co robić?

Czym jest wyciek wód płodowych?

Wyciekanie, czyli przedwczesne odpływanie płynu owodniowego, stanowi zagrożenie dla płodu. To dowód na to, że została przerwana ciągłość błon płodowych.

Wyciekanie wód płodowych może nastąpić na różnych etapach ciąży. O ile na finiszu ciąży odejście wód płodowych najczęściej zwiastuje poród i jest zjawiskiem naturalnym, o tyle na wcześniejszych etapach ciąży może zwiastować przedwczesny poród.

Jeśli wyciek wód płodowych miał miejsce przed 34. tygodniem ciąży, przedwczesne odejście wód płodowych określa się terminem PPROM (ang. preterm premature rupture of membranes. Samoistne, spontaniczne odejście wód było to SROM (ang. spontaneous rupture of membranes).

Czym są wody płodowe?

Wody płodowe, czyli płyn owodniowy, znajdują się w pęcherzu płodowym. Powstają z płynów ustrojowych matki i dziecka. Ciecz, która jest naturalnym środowiskiem dla rozwijającego się malucha, pełni wiele ważnych funkcji. Przede wszystkim umożliwia prawidłowy rozwój mięśni oraz przewodu pokarmowego i oddechowego (połykanie i wydalanie płynu przez malucha to bardzo ważne ćwiczenie).

Ponadto wody płodowe amortyzują wstrząsy, chronią płód przed wahaniami temperatury, urazami mechanicznymi i bakteriami, a także tłumią bodźce pochodzące ze świata zewnętrznego. Dzięki nim dziecko ma także zapewnioną swobodę ruchów. Ale to nie wszystko.

Płyn owodniowy zapewnia dziecku wymianę i transport substancji odżywczych. Wody płodowe są niezbędne dla prawidłowego odżywienia i dotlenienia, biorą udział w przemianie materii dziecka.

Wody płodowe składają się z wody, białek, enzymów, witamin, hormonów i tłuszczy. Zawsze są świeże, ponieważ nieustannie dochodzi do ich wymiany. Zwykle nie mają koloru, są bezzapachowe. Pod koniec ciąży mogą zmętnieć, ale nie jest to nic niepokojącego.

Odpowiednia ilość płynu jest wskaźnikiem prawidłowego rozwoju dziecka w macicy. Na początku ciąży płynu owodniowego jest niewiele. Ponieważ jest produkowany nieustannie, z biegiem czasu go przybywa. Na finiszu ciąży jego objętość wynosi 1000 – 1500 ml. Po 38. tygodniu ciąży zaczyna go powoli ubywać. To naturalny, fizjologiczny proces.

Przyczyny wyciekania wód płodowych

Do odejścia wód płodowych dochodzi w momencie przerwania pęcherza płodowego. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele.

Najczęściej odejście wód płodowych zwiastuje poród. Jeśli ciężarnej odeszły wody płodowe i pojawiły się skurcze, prawdopodobnie akcja porodowa rozpocznie się w ciągu 12 najbliższych godzin. W takiej sytuacji odejście wód płodowych jest łatwe do rozpoznania, trudno je z czymś pomylić bądź nie zauważyć. Strumień ciepłej cieczy nie sączy się, a pojawia się nagle.

Około 75-85% kobiet rodzi spontanicznie w ciągu doby od samoistnego odpłynięcia płynu owodniowego po 36. tygodniu ciąży.

Odpływanie płynu owodniowego w ciąży donoszonej, ze względu na ryzyko zakażenia wstępującego, powinno stanowić wskazanie do hospitalizacji.

Zdarzają się również wyciekające, sączące się wody płodowe. Wówczas płyn wypływa powoli. Gdy pozostawiają na bieliźnie mokry ślad, można go pomylić z moczem bądź upławami,

Wyciek wód płodowych na każdym etapie ciąży może wystąpić z różnych powodów, zarówno wówczas, gdy doszło do przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego, jak i wskutek zakażenia bakteryjnego. Zdarza się, że przyczyną są działania lekarza przeprowadzającego zabieg amniopunkcji lub inne badanie diagnostyczne. Zdarza się to jednak bardzo rzadko.

Czasami może dojść do tzw. wysokiego pęknięcia pęcherza. Wówczas nie dochodzi do nagłego odpłynięcia wód, a jedynie do ich sączenia.

Jak rozpoznać sączące się wody płodowe?

Wody płodowe od moczu bądź upławów różnią się kolorem, zapachem i konsystencją. Są bezbarwne i bezzapachowe, mają wodną konsystencję. Mocz ma zabarwienie lekko żółte i specyficzny zapach. Z kolei upławy są gęste, białawe, często ciągnące się.

Wyciekanie wód płodowych należy różnicować z nietrzymaniem moczu. Ucisk macicy ciężarnej na pęcherz moczowy może prowadzić do wyciekania niewielkiej ilości moczu.

Jeśli podejrzewasz sączenie się wód płodowych bądź zauważysz na bieliźnie lub wkładce mokre, bezbarwne plamy, pójdź do lekarza, by sprawdzić, czy nie dzieje się nic niepokojącego. W przypadku podejrzeń dobrym rozwiązaniem jest również wykonanie testu do wykrywania płynu owodniowego. Kupisz go w aptece. Pasek testu do wykrywania wycieku płynu owodniowego zmienia barwę pod wpływem płynu o wartości pH powyżej 6,5 (wartości pH płynu owodniowego są wyższe niż 6,5).

Pamiętaj, że odpłynięciu wód nie zawsze towarzyszą skurcze.

Test wycieku płynu owodniowego warto wykonać:

• po 36. tygodniu ciąży, nawet przy braku odczuwania wilgoci,
• w ciągu 48 godzin po amniopunkcji,
• zawsze przy odczuwaniu wilgoci od 17. tygodnia ciąży,
• w przypadku wcześniejszych incydentów przedwczesnego pękania błon płodowych.

Dlaczego wyciek wód płodowych jest groźny?

Wyciekanie, czyli przedwczesne odpłynięcie płynu owodniowego stanowi zagrożenie dla płodu. Najczęściej prowadzi do wystąpienia porodu przedwczesnego. Przedwczesne odpłynięcie wód może również powodować:

• wcześniactwo,
• niedotlenienie płodu,
• powikłania okołoporodowe,
• wypadnięcie pępowiny.

Najbardziej korzystne jest odpłynięcie wód płodowych niedługo przed rozpoczęciem akcji porodowej w terminie porodu. Zbyt długi okres od odpłynięcia wód może spowodować zakażenie wewnątrzmaciczne. Jego objawy to gorączka, tachykardia, podwyższona liczba leukocytów we krwi.

Sączenie się wód płodowych zwiększa ryzyko infekcji zarówno u matki, jak i u dziecka. To dlatego tak ważne jest, by szybko reagować. Wczesne wykrycie wycieku umożliwia zapobieganie komplikacjom lub przedwczesnemu porodowi oraz identyfikację możliwości pęknięcia błon płodowych, zwłaszcza po zabiegu amniopunkcji. Krótko mówiąc pozwala szybko zareagować i zapobiec nieszczęściu. W przypadku odpłynięcia wód niezbędna jest bezwzględna hospitalizacja w celu ścisłej obserwacji.

Co robić gdy wyciekają wody płodowe?

Przerwanie ciągłości błon płodowych i odpłynięcie płynu owodniowego przed terminem porodu wymaga szybkiej reakcji. Co robić, gdy wyciekają wody płodowe? Zgłosić się do szpitala lub skontaktować się z lekarzem.

Zgłoszenie się do szpitala lub powiadomienia swojego lekarza w przypadku wycieku wód płodowych jest konieczne i to niezależnie od wieku ciąży. Ponieważ bardzo ważny jest czas, jaki upłynął od momentu pojawienia się wycieku, jeśli zaobserwujesz u siebie sączące się wody płodowe, reaguj jak najszybciej.

Kobiety, którym pęcherz płodowy pękł między 34. a 37. tygodniem ciąży muszą być hospitalizowane i poddane antybiotykoterapii. Działania mają na celu zapobieganie zakażeniu wewnątrzmacicznemu płodu, zmniejszenie ryzyka zapalenia błon płodowych lub zbyt wczesnego rozwiązania. Przyszła mama musi pozostać pod opieką lekarza.

Pęknięcie błon płodowych przed 37. tygodniem ciąży zdarza się u 2-3% ciężarnych i jest główną przyczyną przedwczesnych porodów. W każdym przypadku komplikuje to dalsze prowadzenie ciąży. Skala problemów jest tym większa, im wcześniejszy jest wiek ciążowy.

Po rozpoznaniu wycieku wód płodowych wykonuje się wiele badań diagnostycznych, takich jak ocena ilości płynu w badaniu USG czy test krystalizacji. Dalsze postępowanie zależy od wielu czynników. To między innymi wiek ciążowy, czas od odpłynięcia wód czy stan ogólnego płodu i ciężarnej.

Jeżeli do odejścia wód płodowych dochodzi na późnym etapie ciąży, postępowanie polega zwykle na wywołaniu porodu.

Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia wycieku płynu owodniowego warto pamiętać o higienicznym trybie życia, odpowiedniej diecie bogatej w witaminy i mikroelementy, ograniczaniu wysiłku fizycznego, leczeniu stanów zapalnych kanału rodnego oraz systematycznych wizytach lekarskich.