Uczulenie na słońce. Objawy, leczenie, zapobieganie polimorficznej erupcji świetlnej

Niekiedy ekspozycja na promienie słoneczne może prowadzić do reakcji alergicznej. Potocznie nazywane uczulenie na słońce to polimorficzna erupcja świetlna. (PLE). Powoduje to opóźnioną reakcję skóry po ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe (UV), zazwyczaj słoneczne.

Jakie są objawy alergii na słońce?

Objawy uczulenia na słońce to swędząca lub piekąca wysypka. Zarówno długie (UVA), jak i krótkie (UVB) fale światła ultrafioletowego mogą powodować uczulenie na słońce, ale nadal nie jest jasne, w jaki sposób wywołują wysypkę. Wysypka potrafi pojawić się już w ciągu 20 minut od wystawienia skóry na słońce, ale również w ciągu kilku godzin lub 2 do 3 dni po ekspozycji na promienie słoneczne.

Uczulenie na słońce w postaci wysypki zwykle pojawia się na częściach skóry wystawionych na działanie promieni słonecznych, czyli zazwyczaj obserwujemy ją na głowie, szyi, klatce piersiowej i ramionach czy stopach. Dużo rzadziej wysypka występuje na twarzy. Utrzymuje się do 2 tygodni. „Polimorficzny” oznacza, że ​​u każdej z osób, którą dotyka alergia na słońce wygląda nieco inaczej.

Wysypka może składać się z:

• małych czerwonych guzków,
• większych czerwonych plam,
• czasem pęcherzy.
• wielkość plam wynosi od 2 mm do 5 mm

Niekiedy alergia na słońce może się łączyć z dodatkowymi objawami, takimi jak: gorączka, nudności czy ból głowy.

U dzieci najczęściej uczulenie na słońce zaczyna się na twarzy jako ostra, rumieniowa wysypka w postaci wypryskowych wykwitów z małymi grudkami. Świąd może mieć ciężki przebieg. Zmiany zwykle zaczynają znikać samoistnie w ciągu 1 do 2 tygodni, pod warunkiem, że nie występuje dodatkowa ekspozycja na światło słoneczne.

Młodzieńcza poliformiczna rupcja wiosenna jest uważana za podgrupę PLE i charakteryzują ją wywołane przez światło słoneczne matowoczerwone grudki obrzękowe, które są w dużej mierze umiejscowione są na małżowinach usznych.

Zmiany mogą przybrać postać pęcherzyków i strupów. Czasami pojawiają się również na grzbiecie dłoni i tułowiu.

Młodzieńcza erupcja wiosenna występuje częściej u chłopców niż u dziewcząt, zwłaszcza w wieku od 5 do 12 lat. Powiązane z nią jest brak owołosienia oraz... odstające uszy. W przypadku dzieci i młodzieży zmiany goją się w ciągu tygodnia, nie pozostawiając po sobie blizn, chyba że rozwinie się infekcja wtórna.

Chociaż nie zidentyfikowano jeszcze dokładnej przyczyny występowania PLE podejrzewa się, że czasem wielokrotna ekspozycja na promieniowanie UV może spowodować rozwinięcie odpowiedzi immunologicznej na słońce, w związku z czym układ odpornościowy organizmu może to zidentyfikować jako obce lub nieprawidłowe antygeny.

Kogo najczęściej dotyka uczulenie na słońce?

Chociaż każdy może rozwinąć objawy uczulenia na słońce, jednak najczęściej dotyczy to osób poniżej 40 roku życia, kobiet o jasnej karnacji. Występuje u 10% populacji, zwłaszcza zamieszkujące regiony, gdzie jest zmienny poziom promieniowania UV w ciągu roku, dlatego mieszkańcy okolic równika rzadko kiedy mają objawy alergii na słońce, ponieważ ciągła ekspozycja na intensywne światło słoneczne pozwala im zbudować tolerancję na promieniowanie UV.

Większość osób uczulenie na słońce dotyka wiosną, po wystawieniu na silne działanie promieni słonecznych lub podczas wizyty w krajach o słonecznym klimacie, czyli warto uważać podczas wyjazdu na wakacje, kiedy dużo więcej czasu spędzamy na świeżym powietrzu.

Czym uczulenie na słońce różni się od pokrzywki cieplnej?

Uczulenie na słońce może być błędnie nazywane pokrzywką cieplną. Jaka jest różnica? Pokrzywka cieplna pojawia się w sytuacji, kiedy dojdzie do przegrzania - jego źródłem może być przegrzanie ciała ubraniem, spocenie się po wysiłku lub w upalny dzień, albo gorąca kąpiel. W efekcie pojawia się uporczywy świąd, a po drapaniu swędzących miejsc ujawniają się zmiany skórne w postaci bąbli.

W sytuacji polimorficznej erupcji świetlnej przyczyną jest światło słoneczne i to ono powoduje reakcję skórną. Najlepiej porozmawiać o naszych objawach z lekarzem. W celu potwierdzenia diagnozy czasami wykonuje się biopsję skóry. Lekarz może także zalecić badanie krwi, aby wykluczyć inne schorzenia, między innymi:

światłoczułość chemiczną - wiele substancji chemicznych, takich jak leki, zapachy, produkty roślinne mogą wywoływać nadwrażliwość na światło.

wysypkę związaną ztoczniem. Toczeń to choroba zapalna, która wpływa na wiele układów organizmu. Jednym z objawów jest pojawienie się czerwonej, wypukłej wysypki na obszarach skóry wystawionych na działanie promieni słonecznych, takich jak twarz, szyja lub górna część klatki piersiowej.

Jak zapobiegać alergii na słońce?

Najlepszą ochroną przed alergia na słońce jest po prostu ochrona skóry i unikanie promieniowanie słonecznego. Dlatego zaleca się noszenie okularów przeciwsłonecznych, nakrycia głowy, oraz ubrań uszytych z delikatnych, naturalnych, przewiewnych tkanin, które zakrywają jak największą powierzchnię ciała.

Osoby cierpiące z powodu uczulenia na słońce powinny unikać ekspozycji na światło słoneczne zwłaszcza między 11 a 15, kiedy promienie UV są najsilniejsze.

Oczywiście zaleca się również stosowanie szerokiego spektrum ochrony przeciwsłonecznej z SPF co najmniej 30, ale najlepiej 50 lub wyższym. W twoim przypadku najlepiej unikać słońca, ponieważ żaden krem ​​przeciwsłoneczny nie zapewni 100% ochrony.

Nakładaj krem przeciwsłoneczny na 15 do 30 minut przed wyjściem na słońce, żeby zdążył się wchłonąć. Ponownie nakładaj go co dwie godziny.

Nie zapominaj używać go zaraz po pływaniu i osuszeniu ręcznikiem. Podczas pływania możesz używać specjalnej odzieży chroniącej ciało, co zmniejsza możliwośc wystąpienia reakcji fotoalergicznej.

Leczenie alergii na słońce

Aby złagodzić swędzącą wysypkę wywołaną przez PLE najczęściej stosuje się kremy lub maści z kortyzonem. Czasami potrzebna jest doustna farmakoterapia, np. leki przeciwhistaminowe i kortykosteroidy. Badania pokazują, że w cięższych przypadkach pacjenci mogą trafić do szpitala na tzw. odczulanie. Zabiegi odbywają się 2-3 razy w tygodniu, a skóra pacjentów jest wielokrotnie, oczywiście pod kontrolą, eksponowana na naturalne lub sztuczne światło UV, co pomaga jej się przyzwyczaić do działania promieniowania uv i zapobiec przyszłym wysypkom.

Zabieg wykonuje się wczesną wiosną, aby skóra była gotowa na oddziaływanie promieniowania słonecznego. Efekt leczenia odczulającego słabnie zimą, dlatego należy go powtarzać każdej wiosny i mówimy tu o wczesnej wiośnie, kiedy promieniowanie słonecznie nie jest jeszcze tak silne.

Z domowych sposobów przynoszących ulgę rekomendowane jest stosowanie zimnych okładów. Na dotkniętą skórę nałóż ręcznik zwilżony zimną wodą z kranu lub weź chłodną kąpiel.

Kiedy koniecznie alergię na słońce powinno się pokazać lekarzowi?

Skontaktuj się z lekarzem, jeśli masz wysypkę bez oczywistej przyczyny. Jesli podejrzewasz u siebie wystąpienie alergii słonecznej to skontaktuj się z lekarzem, żeby porozmawiać w jaki sposób możesz o siebie zadbać.

Podczas wyzyty u lekarza

• Wymień wszelkie objawy, których doświadczasz, nawet takie, które mogą wydawać się niezwiązane z alergią lub błahe
• Poinformuj lekarza o poważnych stresach lub ostatnich zmianach w życiu. Tak, zmian skórnych możemy doświadczać również w takich sytuacjach
• Miej listę wszystkich przyjmowanych leków, witamin lub suplementy, wraz z ich dawkowaniem. Zażywając niektóre leki należy unikać światła słonecznego, ponieważ może pojawić się nadwrażliwość i dojść do fotoreakcji.
• Przygotuj pytania, które chcesz zadać swojemu lekarzowi.

Zasięgnij natychmiastowej pomocy medycznej, jeśli:

• zmiany skórne "wędrują po ciele"
• wysypka obejmuje coraz większe obszary skóry
• zmiany są bolesne
• towarzyszy im gorączka

Uczulenie na słońce a niedobory witaminy D w organizmie

Osoby z polimorficzną erupcją świetlną są zdecydowanie bardziej narażone na niedobór witaminy D, ponieważ, jak wiadomo do wytworzenia własnej witaminy D potrzebna jest pewna ilość ekspozycji na słońce. Dlatego warto porozmawiać z lekarzem i wykonać badania poziomu witaminy D w organizmie, żeby pod nadzorem specjalisty rozpocząć ewentualną suplementację.

Jeśli poziom jest obniżony lub niedobór lekarz może zalecić przyjmowanie suplementów witaminy D3 w dawce 10-25 mikrogramów dziennie oraz zwiększenie spożycia pokarmów bogatych w witaminę D, takich jak tłuste ryby, jaja, mięso, wzbogacone margaryny i płatki zbożowe.

Komentarz dr Moniki Wasilewskiej, dermatolog wenerolog w Centrum Medycznym Damiana:

W praktyce dermatologicznej wyróżniamy sześć fototypów skóry, od I - jasnej karnacji, włosów i koloru tęczówki po VI z ciemną karnacją, włosami i kolorem tęczówki. Podział ten też jest istotny w kontekście  reakcji skóry na promieniowanie UV. Im ciemniejsza karnacja, tym wyższa zawartość melaniny w skórze, będącej ochroną przed przenikaniem promieniowania słonecznego w głębsze warstwy skóry i łagodniejsze odczyny posłoneczne. 

Dlatego też na uczulenie na słońce najbardziej narażone są osoby o najjaśniejszych fototypach, choć tu istotna jest też predyspozycja do chorób alergicznych. A także osoby z ciemną karnacją mogą źle tolerować  promieniowanie UV, choć są to rzadkie przypadki.

Okres ciąży to szczególny czas dla kobiet. To także czas, kiedy skóra pod wpływem zmian hormonalnych staje się bardziej wrażliwa na różne czynniki ficzyczne w tym promieniowanie słoneczne.Dlatego opalanie w ciąży jest niewskazane, ważna jest też dobra fotoprotekcja.

Inne grupy pacjentów szczególnie narażone na szkodliwe działanie słońca to małe dzieci oraz osoby starsze. Zalecane jest u nich stosowanie odpowiednich preparatów ochronnych - dla dzieci mineralnych filtrów, a dla osób starszych z dodatkową ochroną przeciwnowotworową.

Osoby ze skłonnościami do wysypek i innych reakcji skórnych w kontakcie ze słońcem, powinny przede wszystkim unikać bezpośredniej ekspozycji na słońce. A jeśli juz musimy bądź chcemy przebywać na słońcu, to powinniśmy odpowiednio zabezpieczyć się.

Jak tego dokonać?

• stosując preparaty na skórę- kremy, balsamy, żele, lotiony z ochroną przeciw UVA, UVB  o wysokości 50+,
• nosząc czapki i kapelusze z szerokim rondem,
• zakładając okulary przeciwsłoneczne z potwierdzoną ochroną przeciwsłoneczną (np. sprawdzone salony optyczne)
• zasłaniając skórę ubraniem – przewiewnym np. lnianym w jasnych kolorach (odbijają promieniowanie),  także np. dla dzieci specjalna odzież z filtrami UV.

Jeśli chodzi o preparaty z filtrem – należy stosować jak najwyższy faktor (50+), dlatego, że niestety nie mamy w nawyku co parogodzinnej reaplikacji w ciągu dnia. Jeśli potrzebujemy szczególnie mocnej ochrony, warto wybierać te produkty, które mają status wyrobu medycznego i są dostępne tylko w aptekach.

Jeśli chodzi o rodzaje ochrony przeciwsłonecznej mamy do wyboru filtry mineralne, chemiczne i mieszane. Dla kobiet w ciąży i dzieci zalecane są filtry mineralne, które są barierą fizyczną dla promieniowania i nie wchłaniają sie. Preparaty na słońce powinny być nakładane ok. 20 min przed wyjściem z domu, a smarowanie należy powtarzać co 2-3 godziny jeśli cały czas przebywany na słońcu.

Jeśli jesteśmy szczególnie wrażliwi na słońce, to przed wystąpieniem pierwszych promieni możemy zacząć wspomagać się przeparatami z beta-karotenem.  A jeśli dojdzie do łagodnej reakcji skórnej po słońcu to o warto zastosować preparaty z związkami cynku - lotiony bądź kremy, które złagodzą stany rumieniowe. Produkty te są dostępne bez recepty i  bezpieczne dla naszej skóry.  Jeśli nie przynoszą wyraźnej ulgi badź jest znaczny stan zapalny, powinniśmy skonsultować się z lekarzem i wdrożyć zalecane przez niego postępowanie.

Leczenie jest dostosowane do wieku i sytuacji zdrowotnej pacjenta. Lekarz może zalecić preparaty do smarowania bądź przyjmowania doustnego lub iniekcje. Warto tez skonsultować się z lekarzem w sytuacji ciąży czy karmienia, dlatego, że w tej sytuacji produkty na receptę mogą być bezpieczniejsze niż te bez recepty.

Warto też pamiętać, że w tym momencie na rynku mamy przebadane i bezpieczne produkty przeciwsłoneczne. I także to, że nie blokują one promieniowania słonecznego i syntezy witaminy D, zapewniją tylko dłuższy czas bezpiecznego przebywania na słońcu bez ryzyka oparzeń czy innych negatywnych skutków promieniowania.