Komu szkodzi słońce?

Stopień szkodliwości promieniowania UV zależy nie tylko od dawki otrzymanego promieniowania, ale także od indywidualnej wrażliwości skóry.

Promieniowanie słoneczne to między innymi promieniowanie ultrafioletowe (UV), widzialne(światło) i promieniowanie podczerwone. Promieniowanie ultrafioletowe jest pochłaniane i rozpraszane w atmosferze, UV C nie dociera do powierzchni ziemi, jest pochłaniane przez warstwę ozonową.

Na podstawie zdolności do opalania się wyróżniono cztery typy skóry. Typ pierwszy charakteryzuje to, że zawsze ulega oparzeniu,  nigdy się nie opala, włosy są rude, a oczy niebieskie. Typ czwarty skóry natomiast świadczy o tym, że skóra  nigdy się nie oparzy, zawsze się opala, włosy są czarne, oczy brązowe.

Skóra i oczy są najbardziej wrażliwe na działanie ultrafioletu. Włosy i paznokcie mimo równego narażenia na UV są znacznie mniej wrażliwe.
 
Duże dawki UV powodują zarówno ostre (natychmiastowe), jak i odwleczone w czasie skutki. Do ostrych objawów należy oparzenie słoneczne czyli wystąpienie rumienia a nawet pęcherzy na skórze oraz świetlne zapalenie rogówki.

Do odległych niekorzystnych skutków działania słońca należy przyśpieszone starzenie się skóry tzw. posłoneczne starzenie się skóry. W obrębie odkrytych części ciała (twarz, dłonie) dochodzi do innego rodzaju starzenia się niż w  wyniku "normalnego" procesu starzenia. Powstaje więcej zmian barwnikowych, skóra jest grubsza, naczynia krwionośne rozszerzone a zmarszczki głębsze.
 W wyniku działania słońca dochodzi także często do powstawania przebarwień (melasma) - ciemnych plam, głównie na twarzy, najczęściej nad górną wargą, czole, policzkach. Dotyczy to szczególnie kobiet w ciąży bądź przyjmujących leki antykoncepcyjne. Przebarwienia te są trudne do usunięcia, zwłaszcza im dłużej utrzymują się na skórze. 

Słońce bierze udział także w powstawaniu zmian przednowotworowych skóry takich jak rogowacenie posłoneczne, odgrywa też  rolę w powstawaniu niebarwnikowych nowotworów skóry- raków podstawno i kolczystokomórkowych. Promieniowanie ultrafioletowe jest niewątpliwie najważniejszym środowiskowym czynnikiem w etiopatogenezie najgroźniejszego nowotworu złośliwego skóry- czerniaka. W tym przypadku groźne są zwłaszcza ostre poparzenia słoneczne w okresie dzieciństwa.
U osób przyjmujących leki doustne po ekspozycji na słońce mogą wystąpić ostre odczyny rumieniowe -  w wyniku reakcji fototoksycznych lub fotoalergicznych.

Istnieją też choroby, mogące się zaostrzać pod wpływem przebywania na słońcu. Należy do nich toczeń rumieniowaty, łuszczyca, atopowe zapalenie skóry jak i łojotokowe zapalenie skóry.

Najlepszą ochroną przed słońcem jest jego unikanie. Najskuteczniejszą ochroną dla skóry jest ubranie, Należy pamiętać jednak, że jasne, cienkie tkaniny nie chronią przed  UV. Podczas pierwszej ekspozycji na słonce zaleca się stosowanie preparatów ochronnych ze wskaźnikiem SPF o numerze ok. 30, osoby z nadwrażliwością na promienie UV tzw "uczulone" na słońce powinny stosować preparaty ochronne o wyższym wskaźniku ok.60. Niemowlęta i małe dzieci nie powinny być wcale narażone na bezpośrednie działanie  słońca. Do syntezy witaminy D3 wystarczająca jest ta dawka ultrafioletu, którą otrzymujemy przebywając na świeżym powietrzu w cieniu, bądź docierająca na ziemie nawet w pochmurne dni. Wybierając krem ochronny powinniśmy zwrócić uwagę na jego wskaźnik SPF UVB- mówiący o tym o ile dłużej możemy przebywać na słońcu. Musimy również sprawdzić czy dany preparat zabezpiecza nas przed promieniowaniem UVA (czy zawiera odpowiednie filtry UVA).W zależności od sposobu ochrony dzielimy filtry w preparatach przeciwsłonecznych na filtry chemiczne - absorbujące promieniowanie UV i filtry fizyczne -odbijające promieniowanie UV. Aplikacje kremu powinny być powtarzane kilkakrotnie w ciągu pobytu na słońcu (średnio co ok. 2 godzinny), po każdej kąpieli, czy zabawie w piasku. Oczy powinny być chronione za pomocą okularów słonecznych z warstwą filtrów UVA i UVB.
Znamiona i plamy barwnikowe powinny być szczególnie chronione przed słońcem, a jeśli są wskazania (wg oceny dermatologa) powinny zostać usunięte chirurgicznie.

Podsumowując - osoby  z I typem skóry, niemowlęta i dzieci, kobiety w ciąży i osoby z licznymi znamionami powinny unikać szczególnie słońca, gdyż działa ona niekorzystnie, a w pewnych wypadkach wręcz szkodliwie. Pozostałe osoby powinny racjonalnie korzystać z kąpieli słonecznych, stosując filtry przeciwsłoneczne i pamiętając o odległych skutkach działania ultrafioletu.

Lek. med. Dorota Bystrzanowska,  dermatolog

Prywatny Gabinet Lekarski
Ul. Klaudyny 18 Warszawa
 Zapisy:(22) 6766986, 0603 753 493