Witamina D - najnowsze zalecenia. Nowe wytyczne i dawki

Badania przeprowadzone przez Instytut Matki i Dziecka w 2011 roku wykazały, że dieta aż 80 procent dzieci między 1. a 3. rokiem życia zawiera za mało witaminy D i wapnia. W obliczu licznych badań wykazujących powszechny deficyt witaminy D i jej korzystnym działaniu  na organizm człowieka, Zespól Ekspertów przygotował nowe wytyczne suplementacji witaminą D dla każdej grupy  wiekowej mieszkańców Europy Środkowej.

Dlaczego niedobór witaminy D jest groźny?

Niedobór witaminy D jest ważnym i powszechnym problemem zdrowotnym w Polsce. Niezależnie od wieku jest wiązany ze znacznym wzrostem ryzyka rozwoju wielu chorób oraz wielu negatywnych skutków zdrowotnych.

Witamina D dzięki regulacji stężenia wapnia i fosforu w organizmie, wpływa na prawidłowy wzrost kości i zębów. Jej niedobór w diecie dzieci zwiększa ryzyko krzywicy, zaburzeń mineralizacji kości, zmniejszenia masy kostnej, próchnicy, cukrzycy typu I oraz obniżenia odporności.

Skąd pozyskać witaminę D?

Blisko 90 procent witaminy D w organizmie jest syntetyzowane w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego. Pozostała część dostarczana jest z pożywieniem, której niewielką część stanowią grzyby, a głównym źródłem są produkty zwierzęce bogate w tłuszcz i ryby morskie.

Powszechne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych, spędzanie znacznej części dnia w zamkniętych pomieszczeniach, unikanie bezpośredniej ekspozycji na słońce dzieci poniżej 6. miesiąca życia, nieodpowiednia dieta uboga w produkty bogate w witaminę D (produkty 0% tłuszczu, produkty Light), odpowiadają za znaczny niedobór witaminy D w grupie dzieci.

W okresie od października do marca w Polsce synteza skórna nie jest efektywna.

W Polsce w miesiącach od października do marca nie ma optymalnych warunków słonecznych do powstawania wystarczającej ilości witaminy D. W pozostałych miesiącach w celu zapewnienia odpowiedniej syntezy należy codziennie eksponować minimum 18% powierzchni ciała między godziną 10.00 a 15.00 bez używania filtrów ochronnych.

W przypadku braku dodatkowego źródła witaminy D, jakim jest synteza skórna, nawet urozmaicona dieta nie pozwala pokryć dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Stąd tak duże znaczenie ma suplementacja witaminy D.

Zawartość witaminy D w 100 g wybranych produktów spożywczych:

• Węgorz świeży        1200 IU/100 g
• Śledź marynowany        480 IU/100 g
• Śledź w oleju        808 IU/100 g
• Dorsz świeży        40 IU/100 g
• Łosoś pieczony        540 IU/100 g
• Sardynka, tuńczyk z puszki        200 IU/100 g
• Żółtko jaj        54 IU/żółtko
• Ser żółty        7,6–28 IU/100 g
• Pokarm kobiecy        1,5–8 IU/100 ml
• Mleko krowie        0,4–1,2 IU/100 ml

Dieta pokrywa maksymalnie 20% dziennego zapotrzebowania na witaminę D.

Witamina D - najnowsze zalecenia

Bez względu na sposób karmienia (karmienie piersią i/lub mleko modyfikowane) zalecana jest suplementacja witaminy D od pierwszych dni życia:

• 0–6 miesięcy: 400 IU/dobę od pierwszych dni życia niezależnie od sposobu karmienia
• 6–12 miesięcy: 400–600 IU/dobę zależnie od dobowej ilości witaminy D przyjętej z pokarmem

Noworodki urodzone przedwcześnie są szczególnie narażone na niedobór witaminy D powinny otrzymywać suplementację od pierwszych dni życia (kiedy tylko będzie możliwe żywienie dojelitowe) w dawce 400–800 IU/dobę (10–20 µg/dobę) do momentu osiągnięcia skorygowanego wieku 40. tygodnia ciąży, następnie suplementacja jak u niemowląt donoszonych.

Dla dzieci w wieku 1-10 lat zaleca się suplementację witaminy D:

u dzieci zdrowych przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami przez co najmniej 15 minut w godzinach od 10.00 do 15.00 bez kremów z filtrem w okresie od maja do września suplementacja nie jest ko-nieczna, choć wciąż zalecana i bezpieczna

Jeżeli  powyższe  warunki  nie  są  spełnione,  zalecana  jest  suplementacja  w  dawce  600–1000  IU/dobę,  w  zależności  od  masy  ciała  i  podaży  witaminy  D  w diecie, przez cały rok.

Młodzież (11.–18. roku życia)

W okresie od maja do września u zdrowych nastolatków przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami przez co najmniej 15 minut w godzinach od 10 do 15, niestosujących kremów z filtrem, suplementacja witaminą D nie jest konieczna, chociaż jest wciąż zalecana i bezpieczna.

Jeżeli powyższe warunki nie są spełnione, zalecana jest suplementacja w dawce 800–2000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie, przez cały rok.

U nastolatków z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600–4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.

Jaka dawka witaminy D jest bezpieczna?

Górne dopuszczalne dobowe dawki witaminy D dla zdrowej populacji wynoszą w przypadku:

• noworodków i niemowląt: 1000 IU/dzień
• dzieci w wieku 1–10 lat: 2000 IU/dzień
• młodzieży w wieku 11–18 lat: 4000 IU/dzień
• dorosłych i seniorów: 4000 IU/dzień.

Górnych dopuszczalnych dobowych dawek nie należy mylić z dawkami rekomendowanymi w procesie leczenia niedoboru witaminy D i nie powinno się ich przekraczać bez nadzoru medycznego.

Anna Brończyk-Puzoń, dietetyk kliniczny, doktorantka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Bibliografia:

Zasady suplementacji i leczenia witaminą D

www.mp.pl

Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i wsp.: Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018. Postępy Neonatologii, 2018; 24 (1).