Krzywa cukrowa - jakie są normy w ciąży

Krzywa cukrowa, nazywana także krzywą glikemiczną lub doustnym testem obciążenia glukozą (OGTT), jest badaniem pozwalającym na ocenę gospodarki glikemicznej organizmu. Wykrywa zaburzenia prowadzące do rozwoju cukrzycy.

Badanie polega na trzykrotnym oznaczeniu poziomu glukozy we krwi: na czczo, a następnie po 1 godzinie i 2 godzinach od wypicia roztworu glukozy. Wykonuje się je, by sprawdzić, czy w odpowiedzi na spożycie glukozy organizm jest w stanie wyprodukować odpowiednią ilość insuliny. Ocena poziomu "cukru" we krwi pozwala potwierdzić lub wykluczyć cukrzycę ciążową.

Test OGTT wykonuje się nie tylko u kobiet w ciąży, ale i osób chorych na cukrzycę oraz znajdujących się w grupie ryzyka. Wykonanie testu obciążenia glukozą u ciężarnych jest obligatoryjne, a zatem obowiązkowe.

Krzywa cukrowa w ciąży to badanie glukozy obowiązkowe badanie dla wszystkich kobiet, także tych, które przed zajściem w ciążę nie chorowały na cukrzycę. Dlaczego?

Ma to związek z tym, że choroba może się rozwinąć wskutek działania hormonów. Cukrzyca ciążowa, czyli stan, gdy w organizmie utrzymuje się zbyt wysoki poziom cukru, pojawia się u kobiet, u których przed ciążą poziom glukozy był prawidłowy.

Przyczyny cukrzycy ciążowej to przede wszystkim zaburzenia gospodarki hormonalnej i zwiększony poziom insuliny w tym okresie. Zdarza się, że trzustka ciężarnej nie jest w stanie dostosować się do wymagań metabolicznych w okresie ciąży i wyprodukować odpowiedniej ilości insuliny.

Ryzyko pojawienia się cukrzycy ciążowej jest wyższe u kobiet:

• u których zdiagnozowano zespół policystycznych jajników (PCOS),
• z insulinoopornością,
• w rodzinie których odnotowano przypadki cukrzycy (mają obciążający wywiad rodzinny),
• z nadwagą i otyłością,
• które w poprzedniej ciąży urodziły dziecko ważące powyżej 4,5 kg,
• w wieku powyżej 35. roku życia,
• z nadciśnieniem tętniczym,
• które chorowały na cukrzycę w poprzednich ciążach.

Krzywa oznaczana jest standardowo między 24. a. 28 tygodniem ciąży, ponieważ w drugiej połowie ciąży poziom hormonów diabetogennych mocno się podnosi.

Pierwsze badanie poziomu glukozy we krwi w czasie ciąży należy wykonać w okolicach 9.-10. tygodnia ciąży. To konieczne zwłaszcza w sytuacji, gdy kobieta znajduje się w grupie ryzyka, jak i obserwuje u siebie niepokojące objawy, które sugerować cukrzycę.

Typowe symptomy cukrzycy to:

• wzmożone pragnienie (polidypsja),
• częste oddawanie moczu (wielomocz),
• obecność glukozy w moczu,
• napady głodu,
• senność, ospałość, przewlekłe zmęczenie pomimo prawidłowej ilości snu.

Kobiety, u których nie stwierdzono podwyższonego poziomu glukozy, krzywa oznaczana jest pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży. Przyszłe mamy, które mają "problem z cukrem", muszą się znaleźć pod opieką diabetologa.

Doustny test obciążenia glukozą to badanie, które w przypadku kobiet ciężarnych zajmuje około 2 godzin. Przyszła mama ma w tym czasie trzykrotnie pobieraną krew w równych odstępach czasu.

Badanie krzywej cukrowej wykonuje się na czczo. To ważne, ponieważ tylko wtedy można uzyskać wiarygodny, dokładny wynik. Po pobraniu krwi należy wypić 75 g rozpuszczonej w wodzie glukozy (trzeba ją kupić w aptece i przynieść ze sobą do punktu pobrań krwi).

Mieszaninę trzeba wypić powoli, małymi łykami, w ciągu mniej więcej 5 minut. Godzinę po wypiciu glukozy pobiera się drugą próbkę krwi, a po kolejnej godzinie trzecią próbkę. To pozwala sprawdzić, w jaki sposób poziom cukru wzrasta i opada w organizmie.

Po zakończonym badaniu należy odczekać do 20 minut. Dobrze jest w tym czasie zjeść lekki posiłek. Ze względu na złe samopoczucie, mdłości czy zawroty głowy, które mogą pojawić się po spożyciu dużej ilości glukozy, nie należy prowadzić samochodu.      

Do badania krzywej cukrowej nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Należy jedynie pamiętać, by:

• być na czczo, czyli zachować co najmniej 8 godzin przerwy w spożywaniu posiłków i piciu napojów.
• trzeba jeść to, co zawsze (nie zmieniać diety, nie eliminować z niej węglowodanów, choć lepiej nie przesadzać z ilością słodyczy czy słodkich napojów). To sprawi, ze wyniki będą miarodajne,
• na dobę przed badaniem nie wykonywać intensywnej aktywności fizycznej.
• odstawić leki bazujące na sterydach, które mogą zafałszować wyniki badania.
• na badanie zabrać ze sobą kanapkę i butelkę wody (by skonsumować po badaniu). To pozwala zapobiec mdłościom czy zawrotom głowy,
• przed badaniem kupić roztwór glukozy. W aptekach dopstępny jest roztwór glukozy w różnych smakach, które ułatwiają wypicie. Glukoza o smaku pomarańczowym czy cytrynowym jest przyjemna w smaku, nie wywołuje odruchu wymiotnego.

Normy dotyczące prawidłowych poziomów glukozy są ustalane przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników. Obecnie przyjmuje się, że wyniki poszczególnych oznaczeń nie powinny być wyższe niż:

• na czczo – 92 mg/dl,
• po godzinie od momentu wypicia glukozy  – 180 mg/dl,
• po dwóch godzinach  – 153 mg/dl.

Wyniki krzywej cukrowej z reguły są dostępne jeszcze tego samego dnia. Jeśli mieszczą się w normie, informują, że ciężarna nie zmaga się z cukrzycą ciążową. Przekroczenie którejkolwiek z wartości wskazuje na cukrzycę ciężarnych.

Krzywa cukrowa to badanie obowiązkowe refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Wówczas na wykonanie krzywej glikemicznej pacjentka powinna zostać skierowana przez swojego lekarza ginekologa prowadzącego ciążę.

Badanie można również wykonać prywatnie. Cena badania krzywej cukrowej 2-punktowej wynosi około 15 złotych (bez pobrania na czczo), a 3-punktowej około 30 złotych. Krzywa glikemiczna może być także 4. i 5-punktowa. Najczęściej wykonuje się krzywą cukrową 3-punktową.

Przekroczone normy glukozy we krwi wymagają konsultacji z lekarzem, wdrożenia odpowiedniej diety, a niekiedy także leczenia farmakologicznego. To ważne.

Rozpoznanie cukrzycy ciążowej jest istotne dla prawidłowego rozwoju płodu i donoszenia ciąży, ponieważ podwyższony poziom glukozy jest zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia dziecka. Nie jest także obojętna dla ciężarnej.

Cukrzyca ciążowa może zaburzać metabolizm, a i prowadzić do powstania wad rozwojowych u dziecka. U matki wywołuje infekcje dróg moczowych, nadciśnienie, może prowadzić też do obrzęków, odmiedniczkowego zapalenia nerek, rozwoju cukrzycy typu II w przyszłości, wielowodzia, a nawet zatrucia ciążowego. Bywa, że jej skutkiem jest przedwczesny poród czy poronienie.

Leczenie cukrzycy ciążowej jest konieczne. Podstawą jest zmiana diety oraz włączenie ruchu (zalecana aktywność fizyczna w ciąży to codzienne spacery, joga, prenatalny pilates, ćwiczenia dla ciężarnych, nordic walking czy pływanie). Należy udać się na konsultację do diabetologa, który opracuje specjalną dietę. Co jeść, a czego unikać?

Dieta cukrzycowa pomaga zakłada spożywanie produktów bogatych w błonnik, przewiduje również większe ilości białka. O czym pamiętać?

Powinny się w niej znaleźć takie produkty jak: produkty z pełnego ziarna, otręby pszenne, rośliny strączkowe, warzywa i owoce, chude mięso, ryby, kasze.

Z diety należy wykluczyć słodzone napoje, słodycze, gotowe dania i produkty bogate w węglowodany oraz cukry proste.

Ważne jest codzienne mierzenie poziomu cukru (kilka razy dziennie). W tym celu należy posiadać glukometr. Pomiary glukozy wykonuje się kilka razy dziennie: rano na czczo, a następnie po godzinie od trzech głównych posiłków.

Jeśli dieta nie przyniesie pożądanych efektów, konieczne jest podawanie insuliny (insulinę w ciąży podaje się za pomocą zastrzyków w ramię lub udo) oraz systematyczne wykonywanie nieinwazyjnych badań u dziecka.

Choć sama cukrzyca nie jest bezpośrednim wskazaniem do zakończenia ciąży przez cesarskie cięcie, rozważa się taką możliwość. Cesarka jest zalecana kobietom, u których powikłania cukrzycowe mogłyby sprawić, że poród siłami natury byłby zagrożeniem dla życia matki lub dziecka.

Wskazaniem do CC jest między innymi:

• nadciśnienie tętnicze ciężarnej,
• szacowana waga płodu powyżej 4200 g,
• silna retinopatia cukrzycowa.

Zasadniczo jednak prawidłowo prowadzona pacjentka, z ustabilizowaną glikemią i brakiem powikłań ma duże szanse na naturalny poród z cukrzycą ciążową.

U noworodków, których matki zmagały się z cukrzycę ciążową częściej obserwuje się takie powikłania okołoporodowe jak hipoglikemia, hiperbilirubinemia oraz zaburzenia elektrolitowe.

Dobra wiadomość jest taka, że cukrzyca ciężarnych zazwyczaj mija samoistnie do 6 tygodnia od porodu (zwykle po połogu nie ma po niej śladu). Dobrze jednak nie rezygnować ze zdrowych nawyków żywieniowych i uprawiania aktywności fizycznej, nie tylko dlatego, że występuje zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.