Jak się przygotować do ciąży w wieku 35 lat?

Jeśli skończyłaś 35 lat i planujesz zostać mamą, musisz wiedzieć, że statystyki są bezlitosne: u dojrzałych kobiet często pojawiają się trudności z poczęciem dziecka. Nie jest to jednak regułą. Wiele kobiet bez większych problemów zachodzi w ciążę także po 35. roku życia i później.

U kobiet dojrzałych starania o dziecko mogą się przedłużać w czasie, ponieważ już po 30. roku życia płodność kobiety znacząco spada. Organizm produkuje mniejsze ilości progesteronu, zmniejsza się również prawdopodobieństwo implantacji embrionu.

Najczęstszą przyczyną niepłodności u kobiet po 35. roku życia są zaburzenia owulacji oraz obniżona rezerwa jajnikowa. Aby określić płodność oraz stan pęcherzyków jajnikowych, warto wykonać badanie stężenia AMH, czyli hormonu anty-Mülllerowskiego. W ocenie cyklu menstruacyjnego pomogą badania ginekologiczne.

Ale to nie wszystko. "U kobiety 40-letniej aż 80 % komórek jajowych ma wady genetyczne, a u 43-letniej aż 90 %. To dlatego kobiety te albo nie mogą zajść w ciążę, albo w naturalny sposób ronią" – twierdzi  prof. Krzysztof Łukaszuk z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. [W "Science" ukazały się badania jego współautorstwa o wadach genetycznych, pojawiających się w komórkach jajowych zależnie od wieku].

Po 35. roku życia zajście w ciążę może utrudniać również stan zdrowia. Wiele kobiet zmaga się z dodatkowymi kilogramami i różnymi chorobami, które mogą mieć negatywny wpływ na płodność, a także przebieg ciąży i rozwój płodu. Mowa o takich schorzeniach jak cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy nadciśnienie tętnicze.

Jeżeli wasze starania o dziecko trwają dłużej niż pół roku, rozważcie konsultację specjalistyczną. Wówczas partnerom zaleca się wykonanie badań, które umożliwiają ustalenie przyczyny zaburzeń płodności.

Jeśli planujesz późną ciążę, najważniejsze jest, byś pozostawała pod opieką lekarzy: ginekologa, lekarza rodzinnego i – w razie konieczności - specjalistów. Odwiedź ich koniecznie. To ważne.
Ginekolog oceni stan twoich narządów rodnych, ale i szanse na zajście w ciążę, wykluczy ewentualne przeciwwskazania. Wiele zależy od tego, czy masz regularne i owulacyjne cykle miesiączkowe, a także schorzenia, nadżerki czy stan zapalny.

Z kolei wizyty u internisty i specjalistów pomogą ocenić, czy twoje narządy wewnętrzne funkcjonują prawidłowo. Stan zdrowia matki ma ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju ciąży. Dodatkowe obciążenia, takie jak nieuregulowany poziom hormonów tarczycy, nieleczone nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, nadwaga czy choroby krążenia sprawiają, że w ciąży mogą pojawić się poważne powikłania, takie jak choćby zatrucie ciążowe.

Wyniki badań zaprezentowanych na American Stroke Association's International Stroke Conference 2016 ujawniły, że starsze kobiety częściej niż młodsze doświadczają problemów zdrowotnych podczas ciąży. W porównaniu z kobietami, które przechodzą ciążę w młodszym wieku, ciężarne 40-letnie i starsze są bardziej narażone na udar niedokrwienny, udar krwotoczny, zawał serca i śmierć z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

Jeżeli zmagasz się z chorobami przewlekłymi, ciążę omów ze specjalistą, zwłaszcza że w czasie ciąży nie można przyjmować wielu leków. Dowiedz się, czy możesz bezpiecznie zajść w ciążę i pod jaką opiekę powinnaś pozostać w tym czasie.

Przed planowaną ciążą udaj się także do stomatologa na przegląd i ewentualne leczenie zębów. Stan zapalny w jamie ustnej czy próchnica może stanowić duże zagrożenie dla dziecka, a ich leczenie w ciąży wiąże się z pewnymi niedogodnościami i ograniczeniami (np. w zakresie wykonywania zdjęć RTG, znieczulenia czy niektórych zabiegów). Pamiętaj, że zaniedbana jama ustna to nie tylko kwestia estetyki, ale i zdrowia - może prowadzić do poronienia, zakażeń płodu lub niskiej wagi urodzeniowej dziecka. Warto to kontrolować, ponieważ kobiety będące w późnej ciąży i tak są narażone na różne zagrożenia z racji wieku.

Późna ciąża wiąże się z wyższym ryzykiem poronienia (wzrasta wraz z wiekiem matki). Badania wykazały, że ryzyko poronienia wynosi około 8,9 % dla kobiet w wieku od 20 do 24 lat i wzrasta do 74,7 % dla osób w wieku 45 lat lub starszych. Uważa się, że za wyższy odsetek poronień odpowiada obniżająca się jakość jajeczek.

Kobiety po 35. roku życia są także narażone na komplikacje porodowe. Naukowcy z King's College London w Wielkiej Brytanii odkryli, że odpowiadają za to osłabione właściwości skurczowe mięśni macicy, które są mniej wrażliwe na oksytocynę i przez to mniej zdolne do prawidłowego skurczu. Zaawansowany wiek nie odpowiada za niską masę urodzeniową, poród przedwczesny.

Przygotowując się do ciąży po 35. roku życia powinnaś wykonać różne badania laboratoryjne i obrazowe, które zlecą ci lekarze (ginekolog, internista, specjalista). Są one dobierane na podstawie historii choroby, jak i wywiadu rodzinnego przeprowadzonego w kierunku występowania chorób przewlekłych czy wad wrodzonych.

Przed ciążą zrób cytologię, USG narządów rodnych i piersi, a także podstawowe badania internistyczne. Ich wyniki pozwolą wykluczyć przeciwwskazania do ciąży.

Jakie badania wykonać przygotowując się do ciąży? To:

• morfologia,
• badanie moczu,
• grupa krwi z oznaczeniem Rh,
• poziom hormonów tarczycy,
• glukoza,
• poziom przeciwciał różyczki,
• poziom przeciwciał cytomegalii,
• poziom przeciwciał toksoplazmozy,
• anty-HCV,
• obecność antygenu Hbs
• HIV.

Jeśli myślisz o byciu mamą, niezależnie od wieku musisz zażywać kwas foliowy, który chroni dziecko przed wadą cewy nerwowej. Ważne, by włączyć go już trzy miesiące przed planowanym poczęciem i przyjmować codziennie w dawce 0,4 mg. Najlepiej poznaną funkcją kwasu foliowego jest zapobieganie powstawaniu wad cewy nerwowej i powikłań ciąży. Wśród  innych  wymienia się prewencję chorób sercowo-naczyniowych, neurodegeneracyjnych, nowotworowych lub anemii megaloblastycznej.

Kwas foliowy powinnaś zażywać przed planowaną ciążą, ponieważ największe ryzyko zaburzeń w układzie nerwowym płodu pojawia się w pierwszym trymestrze. Niedobór kwasu foliowego na etapie rozwoju zarodka może skutkować ciężkimi wrodzonymi wadami rozwojowym, a także samoistnym poronieniem.

Po konsultacji z lekarzem sięgnij także po kwasy omega-3, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju między innymi układu nerwowego oraz oczu dziecka, a także funkcjonowania układu immunologicznego. Dotychczasowe badania i doniesienia naukowe wskazują, że jednym z najważniejszych składników diety w okresie ciąży i laktacji jest DHA (kwas dokozaheksaenowy) z grupy kwasów Omega­3. Spożywanie go w zaleconych dawkach podczas ciąży powoduje nieznaczne wydłużenie czasu trwania ciąży, zwiększenie masy urodzeniowej noworodka oraz obniżenie ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego.

Nie mniej istotna jest witamina D, która odpowiada za gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz budowę kośćca. Jest bardzo ważna zwłaszcza w początkowym okresie ciąży. Tymczasem dane kliniczne z Polski alarmują, że niedobór witaminy D może dotyczyć ponad 50% kobiet w ciąży, szczególnie w miesiącach o niskim nasłonecznieniu.

Uważaj na witaminę A. Jej nadmiar jest tak samo szkodliwy jak niedobór (może powodować trudności z zajściem w ciążę).

Przygotowując się do ciąży (w każdym wieku) powinnaś zadbać o zdrowie i kondycję także w inny sposób. Kluczowa jest racjonalna, dobrze zbilansowana dieta. Unikaj alkoholu, tytoniu i używek, a także potraw wysoko przetworzonych i dań typu fast food. Ogranicz spożycie cukru i soli. Zwracaj uwagę na pochodzenie i jakość spożywanych produktów, a do menu włącz więcej warzyw i owoców, potrawy bogate w białko (szczególnie nabiał i ryby), a także produkty zawierające błonnik.

Nie mniej ważna jest regularna, umiarkowana aktywność fizyczna. Jeśli się nie ruszasz, a ulubioną formą relaksu jest leżenie na kanapie, zmień to. Zacznij pływać, energicznie spaceruj lub zapisz się na zajęcia fitness. Dzięki temu wzmocnisz mięśnie i poprawisz wydolność organizmu, a i zgubisz zbędne kilogramy.

Jeśli masz więcej niż 35 lat, być może ważysz więcej niż powinnaś. To normalne. Metabolizm kobiet na tym etapie życia zwykle jest już wolniejszy, stąd szybsze przybieranie na wadze. Choć intensywne odchudzanie przed ciążą nie jest korzystne, możesz spróbować popracować nad optymalną wagą. Twój organizm to doceni. Badania dowodzą, że zarówno nadwaga, jak i niedowaga nie sprzyjają płodności.

Zmniejszenie  masy ciała u kobiet może spowodować poprawę profilu hormonalnego, pomóc w przywróceniu prawidłowych cykli owulacyjnych, ułatwić zajście w ciążę oraz umożliwić  uniknięcie wielu poważnych powikłań ciąży.

Dobra kondycja, odpowiednia waga nie tylko poprawią twoje samopoczucie, ale i ułatwią zajście w ciążę. Pomogą również przetrwać ciążowe dolegliwości i niedogodności, przygotują ciało na trudny porodu. Pamiętaj, że ciąża oraz poród to ogromny wysiłek dla kobiecego organizmu, a wysportowane kobiety o właściwym BMI (między 20 a 25) zazwyczaj lepiej je znoszą.

Pamiętaj także o tym, by ograniczyć stres, zadbać o regularny i regenerujący sen. Planuj małe i większe przyjemności oraz – obowiązkowo! - czas na relaks i hobby. To dobry moment na czytanie książek, oglądanie filmów, spacery, drzemki i wypady do kina.

Kiedy zacząć przygotowania do ciąży? Najlepiej byłoby, gdybyś przeznaczyła na to trzy miesiące przed rozpoczęciem starań o dziecko. Dzięki temu wyrównasz ewentualne niedobory witamin i minerałów, poprawisz formę, a twój organizm przejdzie detoksykację po rzuceniu palenia tytoniu czy piciu alkoholu.

Jeśli wasze starania o dziecko się powiodły, gratulacje! Nie spoczywaj jednak na laurach – dbaj o siebie nieustannie, chodź na regularne wizyty do lekarza, wykonuj zlecone badania. Ruszaj się, jedz zdrowo i wypoczywaj. Pamiętaj, że późna ciąża z medycznego punktu widzenia jest ciążą wysokiego ryzyka, a stan twojego zdrowia oraz samopoczucie wpływają na rozwój i dobrostan dziecka.

Musisz wiedzieć, że ciąża po 35. roku życia wiąże się nie tylko z różnymi zagrożeniami dla matki, ale i malucha. Jednym z nich jest wysokie ryzyko urodzenia dziecka z wadą genetyczną. Najczęstsze z nich to zaburzenia liczby chromosomów powodujące między innymi zespół Downa, zespół Edwardsa czy zespół Patau.

Naukowcy z Albert Einstein College of Medicine of Yeshiva University w Nowym Jorku dowiedli, że za zwiększone ryzyko tych chorób odpowiada genetyczny proces rekombinacji. Zespół odkrył, że u starszych matek proces ten może być mniej regulowany, co z kolei może prowadzić do nieprawidłowej liczby chromosomów w komórkach płciowych lub dużych przegrupowań chromosomalnych. To dlatego kobiety po 35. roku życia lekarze kierują na diagnostykę prenatalną.