Gestoza, czyli zatrucie ciążowe

Gestoza to niezwykle poważna dolegliwość, która może dotknąć kobietę w ciąży.

Co jest przyczyną gestozy?

Zwykle pojawia się w drugiej połowie ciąży, częściej u tych kobiet, które mają rodzić po raz pierwszy, dlatego zwana jest chorobą młodych matek.

Jej przyczyny nie są do końca znane, ale wśród tych prawdopodobnych wskazuje się predyspozycje genetyczne. Bez względu na przyczyny, gestoza może być groźna, dlatego warto obserwować swój organizm i zgłaszać lekarzowi nawet pozornie niegroźne opuchlizny, zaburzenia wzroku czy nadciśnienie. Gestoza występuje u około 10% ciężarnych.

Zatrucie ciążowe może pojawić się już w pierwszym trymestrze ciąży, objawia się wówczas bardzo uciążliwymi nudnościami i wymiotami powodującymi odwodnienie organizmu – w takim przypadku konieczne bywa podanie dożylnie elektrolitów. Najczęściej gestoza wczesna mija bez leczenia i nie ma wpływu na dalszy przebieg ciąży.

Znacznie bardziej niebezpieczna jest gestoza późna pojawiająca się w ostatnim trymestrze ciąży. Możliwe objawy to:

• obrzęki (twarzy i kończyn),
• obecność białka w moczu,
• podwyższone ciśnienie tętnicze (140/95 mm Hg lub wyższe), 
• bóle głowy

Zatrucie ciążowe może przebiegać tylko z jednym lub dwoma objawami. Przy większej liczbie objawów, mówimy o stanie przedrzucawkowym, który poprzedza rzucawkę - stan zagrażający życiu dziecka i matki. U kobiety mogą się wówczas pojawić napady drgawek, utrata przytomności, zaburzenie widzenia, bezdech, silne bóle głowy i zaburzenia świadomości.

Kiedy do lekarza?

Bardzo ważne jest, aby stale uważnie obserwować swój organizm i regularnie odwiedzać lekarza oraz wykonywać badania kontrolne: przede wszystkim badanie moczu i mierzenie ciśnienie krwi. Jednak niezależnie od terminu wizyty, zgłoś się do lekarza zawsze, gdy:

• podniosło się twoje ciśnienie: skurczowe do 140 mmHg, a rozkurczowe do 90 mmHg,
• mimo że pijesz tyle co zwykle, znacznie rzadziej oddajesz mocz,
• boli cię głowa, zaczynasz źle widzieć,
• czujesz niepokojący ból brzucha,
• puchną ci twarz, ręce, nogi,
• przybierasz zbyt dużo na wadze (przyrost wagi obserwowany nawet w ciągu jednej doby),
• w moczu pojawia się białko w stężeniu wyższym niż 0,3 g/L.

Postawienie poprawnej diagnozy możliwie jak najszybciej jest bardzo ważne, bo im szybciej zatrucie ciążowe zostanie wykryte, tym łatwiejsze jest leczenie.

Często leczenie wymaga hospitalizacji, a na pewno ciężarna musi leżeć w łóżku i odpoczywać. Otrzymuje leki na obniżenie ciśnienia oraz takie, które regulują gospodarkę wodno-elektrolitową (to właśnie jej zaburzenia są przyczyną powstawania opuchlizny).

Niekiedy konieczne jest podanie leków przeciwskurczowych, aby nie dopuścić do przedwczesnego porodu. Przy właściwym leczeniu stan kobiety szybko ulega poprawie i może ona pozostawać w domu, choć nadal wymaga ścisłej kontroli.

Jednak jeżeli pomimo podawania leków ciśnienie jest zbyt wysokie, a ciąża jest wystarczająco zaawansowana, wówczas podejmuje się decyzję o wcześniejszym jej ukończeniu przez cięcie cesarskie.

Jeżeli przyszła mama wie, że w jej rodzinie zdarzały się przypadki gestozy, może profilaktycznie stosować odpowiednią dietę. Wymaga ona ograniczenia ilości spożywanej soli. To sód zawarty w soli jest odpowiedzialny za zatrzymywanie wody w organizmie.

Sól stosowaną do przygotowywania potraw można zastępować mieszankami ziół, które wzbogacają smak potraw (a przy okazji dobrze wpływają na proces trawienia, jak na przykład bazylia, oregano, majeranek), należy też wyeliminować z diety słone przekąski (chipsy, krakersy czy solone orzeszki) jak również  żywność konserwowaną solą: sery, wędliny, konserwy.

W takiej diecie istotne jest jedzenie dużej ilości białek – nie tylko tych pochodzenia zwierzęcego, ale również roślinnego: orzechów i roślin strączkowych. Jednocześnie dieta ta powinna być możliwie jak najbardziej lekkostrawna - smażone potrawy trzeba zastąpić takimi przygotowywanymi na parze.

Nie martw się na zapas

Gestoza może być stanem poważnym i absolutnie nie można go bagatelizować, ale też nie warto zamartwiać się bez potrzeby. Spędzenie kilku dni na patologii ciąży pozwoli uregulować ciśnienie pod opieką personelu medycznego i powrócić do domu, a przestrzeganie zaleceń lekarza umożliwi doczekanie w spokoju do rozwiązania o czasie. Pozytywne myślenie jest równie ważne jak leki.

Ryzyko gestozy jest większe u:

• Kobiet, u których w rodzinie występowały choroby nadciśnieniowe
• Kobiet w ciąży mnogiej,
• Bardzo młodych mam, jak również starszej pierworódki,
• Matki chorującej na przewlekłe choroby, np.: nerek, wysokie ciśnienie krwi, cukrzycę, nadużywającej nikotyny,
• Kobiet niedożywionych lub z nadwagą (szczególnie z niedoborem białka w pożywieniu).

Ponieważ dokładna przyczyna nie jest znana leczy się jedynie objawy. Terapia obejmuje:

• Przyjmowanie leków
• kontrola ciśnienia i wagi
• Odpoczynek, oszczędny tryb życia
• Stosowna dieta - lekkostrawna, bogata w wapń i uboga w sól.

Przy lekkiej formie zatrucia ciążowego chora może zostać w domu, odpoczywać, przyjmować leki i stosować dietę bogatobiałkową. W innym wypadku ciężarna musi udać się do szpitala.

Nieleczona gestoza jest groźna zarówno dla matki, jak i dziecka – może prowadzić do odklejenia łożyska, przedwczesnego porodu, niewydolności krążenia bądź nerek, stąd ciężarna, u której podejrzewa się bądź stwierdza chorobę, najczęściej kierowana jest do szpitala, gdzie stan jej i dziecka jest uważnie monitorowany. Często trzeba przedwcześnie zakończyć ciążę przez cesarskie cięcie.

Uwaga: Jeśli twoje ciśnienie skurczowe jest wyższe niż 140–150 mmHg lub ciśnienie rozkurczowe przekracza 90–100 mmHg, boli cię brzuch i głowa, masz zaburzenia widzenia, oddajesz mało moczu, pomimo tego, że dużo pijesz, a twoje kończyny są opuchnięte, pomimo odpoczynku, natychmiast zgłoś się do lekarza!