Jaki kolor oczu będzie miało Twoje dziecko?

To, co postrzegamy jako kolor oczu, to barwa tęczówki, która zawiera melaninę (pigment, który mamy także w skórze i włosach). Ilość melaniny, jej rozmieszczenie i zagęszczenie komórek ją zawierających, to czynniki, które sprawiają, że odmian koloru oczu jest tak wiele. Im melaniny więcej, tym oczy ciemniejsze. Produkcja melaniny zaczyna się kilka tygodni po urodzeniu i jej poziom stabilizuje się, gdy dziecko kończy mniej więcej pół roku, jednak ostateczne utrwalanie się koloru może trwać nawet kilka lat. Dlatego w opisach dzieci zaginionych nie bierze się pod uwagę koloru oczu, jeżeli dziecko nie skończyło 5 roku życia. Nawet wówczas kolor oczu może jeszcze ulec zmianie: pod wpływem choroby lub leków (zwłaszcza leków stosowanych w leczeniu jaskry).

Czasami rodzicom zdarza się sprzeczać czy dziecko ma oczy szare czy niebieskie, brązowe, a może piwne? Jaki kolor wpisać do dokumentów? Nie tylko przeciętni ludzie mają problem z klasyfikowaniem koloru oczu, także naukowcy (kolor tęczówki może bowiem dostarczać wielu informacji o człowieku) tworzą różne skale, zestawienia, fotografie do porównania, najczęściej posługują się jednak określeniami: jasny, mieszany, ciemny.

Określając kolor, bierze się pod uwagę dominujący kolor tęczówki oraz zawartość żółtego i brązowego pigmentu:

• Oczy brązowe – występują najczęściej (w niektórych populacjach są ludzie wyłącznie o brązowych oczach). Oczy ciemnobrązowe zawierają najwięcej melaniny i czasem wydają się być tak ciemne, że aż czarne. ·    Oczy piwne – zawierają mniej melaniny niż brązowe i są uznawane za kolor pomiędzy brązowym a zielonym, czasem określa się go jako kolor żółtawobrązowy. W niektórych kulturach tego określenia (ang. hazel) używa się dla oczu zmiennych – takich, które w jednym oświetleniu wydają się być brązowe, w innym złociste, a w jeszcze innym zielone. Czasami „oczy piwne” mówi się o takich oczach, których kolor jest ciężki do ustalenia, na przykład gdy oko szare blisko źrenicy jest jasnobrązowe (wręcz pomarańczowe), a na obrzeżu zielone.
• Oczy bursztynowe – mają dużo pigmentu żółtego i intensywną barwę złotą, bursztynową, miedzianą, która musi być jednak jednolita, aby można było w stosunku do nich używać tego określenia.
• Oczy zielone – są efektem niezwykłej mieszaniny pigmentów. Nieczęsto zdarza się taka kombinacja, o której jednoznacznie można powiedzieć, że daje oczy zielone, często są one zmienne – piwne.
• Oczy niebieskie – ten kolor daje niewielka ilość melaniny. Około 8% ludzi na świecie ma taki kolor. Istnieje też teoria, że ponieważ kolor ten jest skutkiem mutacji, to wszyscy niebieskoocy ludzie mają wspólnego przodka.
• Oczy szare to oczy najjaśniejsze i zawierają najmniej melaniny.

W sieci można znaleźć kalkulatory, które określają z pewnym prawdopodobieństwem kolor oczu dziecka w oparciu o barwę oczu rodziców i dziadków. Opierają się one na tym, że ciemny kolor oczu  determinowany jest przez gen dominujący (brązowe dominują nad zielonym, zielone nad niebieskim). Z tego wynika, że osoba o ciemnych oczach może być nosicielem obu genów (ciemnego i jasnego) lub tylko genów ciemnych. Z kolei osoba jasnooka musi mieć oba geny recesywne (słabsze). Dlatego małżeństwo o ciemnych oczach może mieć dziecko o oczach ciemnych lub jasnych, natomiast jeśli i mama, i tata, mają oczy jasne, to ich dziecko także powinno mieć oczy jasne. To jednak dość daleko idące uproszczenie (stworzone w zasadzie na potrzeby nauczania biologii). Tego typu kalkulatory nie uwzględniają bowiem faktu istnienia innych kolorów oczu oraz tego, że na dziedziczenie tej cechy wpływ ma więcej niż jeden gen. Ważne dla koloru oczu są dwa główne geny, ale też kilka pomniejszych – to właśnie one sprawiają, że możliwa jest tak ogromna liczba odcieni oczu.