Pierwsze dni połogu – pielęgnacja

Ciąża była dla organizmu ogromnym wysiłkiem i zmieniała ciało mamy przez 9 miesięcy. Powrót do formy sprzed ciąży nie trwa aż tak długo, jednak nie nastąpi też z dnia na dzień. Odpowiednia pielęgnacja w pierwszych dniach po porodzie pozwoli szybko nabrać sił.

Czym jest połóg?

Okres, w którym ciało kobiety powraca do stanu sprzed ciąży i porodu, a jednocześnie podejmuje trud wykarmienia dziecka, nazywany jest połogiem. Pierwsze 24 godziny po porodzie to połóg kliniczny – kobieta najczęściej pozostaje wówczas pod opieką położnej, kolejne 2 tygodnie to połóg wczesny, gdy nadal trzeba bardzo uważnie obserwować wszelkie sygnały płynące z ciała. Połóg późny trwa do 6-8 tygodnia po porodzie – w tym czasie macica się zmniejsza, laktacja się normuje, rany się goją. U niektórych kobiet pracę podejmują jajniki (szczególnie, gdy nie karmi piersią). Po kontroli u lekarza można rozpocząć współżycie.

Najtrudniejsze pierwsze dni

Tuż po porodzie kobieta odczuwa mnóstwo dolegliwości, które choć w pełni naturalne, wcale nie stają się przez to mniej uciążliwe.

Higiena krocza. Ból krocza odczuwa każda kobieta, która rodziła naturalnie, nawet jeśli nie miała nacięcia ani pęknięcia. Nacisk na tkanki był tak silny, że są one mocno rozciągnięte, opuchnięte i nadwyrężone.

Ból pomagają zmniejszyć chłodne okłady: lód w woreczku owinięty w pieluszkę tetrową i przyłożony na kilkanaście minut może przynieść ulgę. Jeżeli skóra została uszkodzona lub nacięta, to szczególnie ważne staje się utrzymanie tego miejsca w czystości.

Podmyć trzeba się za każdym razem po skorzystaniu z toalety – nie tylko po wypróżnieniu się, ale także po sikaniu.

Przynajmniej dwa razy dziennie do podmywania się warto użyć naparu z kory dębu lub innych ziół (rumianku, nagietka). Mają one właściwości ściągające, przeciwzapalne i odkażające. Najlepiej mieć obok toalety dzbanek z takim naparem i po załatwieniu potrzeby delikatnie przepłukać nim krocze.

Wrażliwego miejsca nie można energicznie pocierać, należy go osuszać delikatnie dotykając w kolejnych miejscach. Do tego celu najlepiej przydadzą się chłonne chusteczki higieniczne lub papier toaletowy, ale należy wybrać taki bez kolorowych wzorków i zapachu (barwniki i aromaty mogą uczulać lub podrażniać).

Jeśli rana jest zszywana, to nieźle sprawdza się osuszanie jej ciepłym powietrzem z suszarki do włosów. Ponieważ siadanie może sprawiać ból, przydaje się specjalna poduszka z dziurą w środku lub dziecięce kółko do pływania.

Jeżeli po porodzie pojawiły się hemoroidy, mogą pomóc nasiadówki w ciepłej (nie gorącej!) wodzie z ziołami (szczególnie korą dębu) lub ziołowe maści.

Rana najlepiej się goi, gdy ma dostęp do powietrza, dlatego tak ważnym elementem higieny jest wietrzenie jej i choć to bardzo niewygodne, pozostawianie rany odkrytej na kilka-kilkanaście minut co jakiś czas. Bielizna powinna być cienka i bawełniana, znacznie wygodniej jest jednak używać bielizny jednorazowej, której zadaniem jest przytrzymanie podkładu lub podpaski, a którą można po zabrudzeniu wyrzucić.

Dostępne są majtki poporodowe wykonane z flizeliny i majtki siatkowe. Te drugie są znacznie lepsze, ponieważ nie blokują przepływu powietrza, są też znacznie wygodniejsze, nie tworzą się w nich odparzenia. W majtki, podobnie jak w zapas podkładów poporodowych i podpasek, warto się zaopatrzyć jeszcze przed porodem i spakować je do szpitalnej torby. Wybierając podpaski należy unikać tych ze sztucznymi warstwami chłonnymi, siateczkami oraz z dodatkiem środków zapachowych.

Rana po cesarskim cięciu. Przeważnie personel udziela wskazówek dotyczących tego, jak dbać o ranę pooperacyjną, warto jednak wiedzieć, że:

• obkurczanie się macicy boli bardziej, bo bolesne są nie tylko same skurcze macicy, ale także to miejsce, gdzie została ona przecięta, dlatego karmieniu (gdy organizm produkuje oksytocynę) mogą towarzyszyć fale bólu w podbrzuszu. Czasem jest to ból tak silny, że warto wziąć dopuszczany w czasie karmienia piersią środek przeciwbólowy.
• rana powinna być sucha i mieć dostęp do powietrza. Jeśli opatrunek zostanie zmoczony w czasie kąpieli, należy go zdjąć i założyć nowy – dość luźny, ale osłaniający. Po zdjęciu szwów z opatrunku można już zrezygnować.
• okolice blizny można przemywać środkiem odkażającym (musi być bezbarwny, stosowanie gencjany czy jodyny jest zabronione, bo zmienia kolor skóry i może sprawić, że przeoczone zostanie zaczerwienienie sygnalizujące stan zapalny),
• bieliznę należy dobrać tak, aby gumka ściągająca wychodziła znacznie powyżej rany i nie urażała jej.
  

Trudności w oddawaniu moczu i zaparcia. Najlepszym sposobem na radzenie sobie z tymi dolegliwościami jest picie dużej ilości płynów i jedzenie pokarmów bogatych w błonnik. Można też podjadać suszoną żurawinę (pomaga zwalczać infekcje układu moczowego) i suszone śliwki czy morele. Pomaga również aktywność fizyczna – zamiast ciągle leżeć, należy wstawać, poruszać się po domu, ale nie przemęczać się – nie wolno podnosić ciężarów.

Co powinno niepokoić w czasie połogu?

Wszelkie dolegliwości powinny stawać się coraz mniejsze i słabiej odczuwalne, więc jeżeli jakikolwiek ból czy dolegliwość się nasili, to jest to sygnał, że dzieje się coś niepokojącego i należy się skonsultować z położną lub lekarzem. W szczególności należy zwrócić uwagę na:

• zmiany w wydzielinie. W czasie połogu macica oczyszcza się, a odchody połogowe zmieniają się od krwisto-czerwonych tuż po porodzie, do różowych, brunatnych, śluzowatych w kolejnych dniach. Jeżeli nagle zwiększy się ich ilość, ponownie staną się krwawe lub pojawi się niepokojący zapach, trzeba zgłosić się do lekarza. Niepokoić powinno też całkowite zatrzymanie wydalania odchodów.
• Opuchnięcie, zaczerwienienie, zasinienie, wysięk, wzmożona bolesność rany krocza lub rany po cięciu cesarskim.
• Pojawienie się nowego bólu lub znaczne nasilenie dotychczasowego.
• Gorączka – temperatura powyżej 38 stopni C i uczucie „rozbicia” jak w czasie grypy.

Czas połogu to okres, kiedy mama i dziecko uczą się siebie nawzajem. Potrzebują do tego spokoju i czasu oraz wsparcia bliskich.