Czego nie mówić osobie, która jest ofiarą przemocy?

Jeśli bliska ci osoba jest ofiarą przemocy w związku, możesz czuć się przestraszona, rozłoszczona, ale najczęściej bezradna. Możesz chcieć pomóc, ale jednocześnie mówić rzeczy, których nigdy nie powinna usłyszeć. Czego nie mówić osobie, która jest w ofiarą przemocy?

Na początku zaakceptuj swoje uczucia, bo bez względu na to, czy przemoc ma charakter fizyczny, emocjonalny czy ekonomiczny, masz prawo nie wiedzieć, w jaki sposób rozmawiać z osobą, która jej doświadcza. Nie ma prostych recept jak pomóc, zwłaszcza że temat jest trudny i bolesny, no i tak naprawdę widzisz mały wycinek tej relacji lub słyszysz tylko pojedyncze historie.

Czego nie mówić osobie, która jest w ofiarą przemocy?

Po prostu musisz odejść!

Jeśli nigdy nie byłaś w związku przemocowym, możesz nie wiedzieć, że opiera się on na manipulacji, strachu, lęku i braku poczucia bezpieczeństwa. Istnieje wiele powodów, dla których kobiety zostają ze swoimi prześladowcami. Wiele z nich odczuwa niesamowity wstyd, że znalazły się w takiej sytuacji, a jednocześnie poczucie winy, że być może odpowiedzialność leży po ich stronie.

Część wierzy, że może zmienić swojego partnera, zwłaszcza że często po wybuchu oprawca przeprasza, przysięga poprawę bądź manipuluje swoją ofiarą. Niektóre kobiety pozostają z powodu przekonań religijnych lub poczucia, że dzieci i otoczenie nie wybaczyłoby im rozbicia rodziny. Są też dużo bardziej prozaiczne osoby, np. uzależnienie ekonomiczne. Wiedz, że czasami ofiara obawia się o swoje życie, więc woli trwać w sytuacji, która wydaje jej się bardziej bezpieczna.  

Jeśli będziesz namawiać taką osobę do odejścia, może się od ciebie odsunąć mając poczucie, że jej nie rozumiesz, że ją oceniasz i że może liczyć na twoją pomoc jedynie w sytuacji, kiedy zdecyduje się opuścić partnera.

Gdybym była tobą

To jedno z najbardziej raniących i bezsensownych zdań, jakie może usłyszeć osoba, która jest ofiarą przemocy. Po pierwsze przecież tak naprawdę nie masz pojęcia, jakbyś zachowała się w jakiejkolwiek sytuacji, jeśli jej nie doświadczyłaś.

Dodatkowo nie możesz oceniać czyjegoś postępowania, bo tak naprawdę nie masz pojęcia, co się dzieje za zamkniętymi drzwiami, z jaką rzeczywistością na co dzień mierzy się twoja znajoma. Nie wiesz, czy nie ma depresji, niskiej samooceny, która nie pozwala jej podjąć decyzji, którą ty uważasz za racjonalną. Jednocześnie zanim coś powiesz zastanów się, czy ta osoba miałaby dokąd odejść i utrzymać siebie i dzieci. Bo już sam brak wsparcia finansowego może jej to uniemożliwić. Nie oceniaj. Wspieraj.

To niemożliwe, żeby było aż tak źle

Z taką sytuacją ofiary przemocy domowej spotykają się dosyć regularnie. Ich otoczeniu trudno zrozumieć, zaakceptować prawdę o relacji, w której się znajdują. Tym bardziej jeśli znają partnera z sytuacji towarzyskich, gdzie bywa duszą towarzystwa, jest pomocny i iskrzy dowcipem.

Naprawdę nie masz pojęcia, jak osoba ta zachowuje się w relacji, kiedy zostaje sam na sam ze swoją partnerką. Jeśli twoja przyjaciółka czy znajoma zaufa ci na tyle, że się zwierzy, po prostu jej uwierz. Nie lekceważ jej obaw i lęku. Wysłuchaj i nie oceniaj, nawet jeśli początkowo będzie to dla ciebie totalnym zaskoczeniem. Daj przestrzeń, w której poczuje się bezpiecznie.

Twój facet jest totalnym palantem

Wcale się nie dziwię, że to pierwsze, co może cisnąć ci się na usta, ale powstrzymaj się. Może ci się to wydać dziwne, ale twoja krytyka oprawcy nie będzie wspierająca i nie sprawi, że ofiara stwierdzi: ”Racja, to palant, odchodzę”. 

Bardziej prawdopodobne, że może zacząć tłumaczyć partnera, chroniąc też siebie przed twoją oceną. Może mieć poczucie, że jeśli oceniasz jego, to że również o niej masz złe zdanie. Może stracić pewność siebie, a mając niską samoocenę wycofa się z waszej relacji, bojąc się twojej krytyki. Jeśli chcesz pomóc, pomyśl jak to zrobić budując zaufanie u tej osoby.

Jak w ogóle mogłaś do tego dopuścić?

Musisz pamiętać, że jeśli ktoś jest w związku, gdzie istnieje przemoc, zapewne nie doświadcza jej 24 godziny na dobę. Właściwie w każdym związku są dobre i złe momenty. Nawet jeśli mamy dobre relacje z partnerem, to czasem dochodzi pomiędzy nami do jakiś przykrych czy niechcianych sytuacji.  Po prostu relacje międzyludzkie są złożone. Co więcej dla ciebie może być jasne na pierwszy rzut oka, że w czyimś związku dzieje się naprawdę źle, ale dla osoby, która w tym uczestniczy, to nie musi być takie oczywiste.

Często obraźliwe czy raniące zachowanie nie ujawniają się od razu. Dlatego często ofiara nie może uwierzyć i pogodzić się, że partner stosuje przemoc. Szuka winy w sobie, tłumaczy go i chroni. Sama usiłuje zmienić swoje postepowanie, ufając że będzie lepiej. Dlatego zanim zaczniesz kogoś obwiniać, zastanów się, czy naprawdę masz do tego prawo.

Co możesz zrobić dla ofiary przemocy domowej? Jak jej pomóc?

Jestem obok. Bez względu jaką decyzję podejmiesz, zawsze będę cię wspierać

Pozostawaj w kontakcie, umawiaj się na spotkanie. Pokazuj, że ta osoba jest dla ciebie ważna. Być może uda jej się uwierzyć, że może liczyć na innych i poszuka profesjonalnej pomocy.

Dziękuję, że podzieliłaś się tym ze mną, to musiało być dla ciebie trudne

To, że ktoś zdecydował się opowiedzieć ci o swojej sytuacji pokazuje, że obdarza cię głębokim zaufaniem. Wiedz jednak, że jednocześnie boi się twojej oceny. Jest to jedna z najtrudniejszych decyzji, żeby otworzyć się i opowiedzieć o najbardziej trudnych, bolesnych i intymnych sytuacjach. Dlatego tak ważne jest uprawomocnienie uczuć tej osoby. Bądź uważna. Podziękuj i postaraj się podejść najbardziej empatycznie jak potrafisz.

Martwię się o twoje bezpieczeństwo

Badania pokazują, że kiedy w relacjach pojawia się przemoc fizyczna, to będzie ona eskalować zwiększając prawdopodobieństwo poważnych obrażeń, ale również śmierci. Dodatkowo badanie przeprowadzone w 2015 roku pokazuje, że jeśli wśród form przemocy pojawia się duszenie, to jest ono istotnym sygnałem, że może dojść do próby pozbawienia życia bądź do zabójstwa. Statystycznie ryzyko śmierci wzrasta siedmiokrotnie.

Jeśli podejrzewasz, że bliska ci osoba doświadcza przemocy fizycznej, spokojnie jej powiedz, że się martwisz o jej bezpieczeństwo. Wyraź się wprost nie oceniając: Wydaje mi się, że twój partner traktuje cię w sposób, który cię rani. Myślę, że to może być niebezpieczna sytuacja. Moim zdaniem to zaczyna być groźne.

Powiedz, że jesteś gotowa wysłuchać i jednocześnie zapewnij, ze jeśli nie czuje się komfortowo opowiadając wszystko, to może warto, żeby skorzystała z profesjonalnej pomocy. Zapytaj, czy pomóc jej znaleźć adwokata lub terapeutę. Może łatwiej jej będzie porozmawiać z kimś niezaangażowanym emocjonalnie.

Podaj numery telefonów zaufania. Powiedź o istnieniu Ośrodków Interwencji Kryzysowej. Zaproponuj, że możesz jej towarzyszyć podczas wizyty, jeśli to dałoby jej poczucie większej pewności.

Przemoc domową można zgłosić do Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia". Najprościej jest zadzwonić pod numer całodobowej infolinii 800 120 002. Ofiary przemocy mogą uzyskać wsparcie, pomoc psychologiczną, a także informacje o możliwościach uzyskania pomocy.

Przemoc na „Niebieską Linię” można również zgłosić przez:

• e-mail – niebieskalinia@niebieskalinia.info
•  SKYPE - dyżur w języku migowym – pogotowie.niebieska.linia (poniedziałki w godzinach 13-15),
• list (adres: Al. Jerozolimskie 155 02-326 Warszawa).

Można również skontaktować się z Fundacją Feminoteka:

• dzwoniąc pod numer 888 88 33 88, od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-20.00,
• przez aplikację Avon Alert, z której można skorzystać, gdy fundacja nie pełni dyżuru.

Kampania przeciwprzemocowa Feminoteki i Avonu umożliwia skorzystanie z bezpłatnej pomocy prawnej, psychologicznej przez kobiety doświadczające przemocy ekonomicznej, seksualnej, psychicznej czy ekonomicznej.

Czy możemy opracować plan bezpieczeństwa, na wszelki wypadek?

Jeśli z jakiś względów osoba pozostająca w związku, gdzie jest przemoc, nadal w nim pozostaje, warto z nią porozmawiać o stworzeniu planu bezpieczeństwa, z którego może skorzystać w nagłych sytuacjach.

Plan powinen uwzględniać różne scenariusze, które mogą się pojawić, kiedy ofiary przemocy nadal pozostają w związku, gdy planują odejść i po ich odejściu. Zacznij od pytań:

1.    Czy potrafisz zapewnić́ sobie bezpieczeństwo w nagłych wypadkach związanych z przemocą?
2.    Czy i kogo możesz wezwać na pomoc w sytuacji, gdy dojdzie do awantury?
3.    Czy gdy nastąpi atak przemocy, beędziesz mieć moźliwość wezwania policji?
4.    Jakie są najbardziej niebezpieczne miejsca w twoim domu? Co możesz zrobić, aby nie dać się tam osaczyć?
5.    Którędy bezpiecznie możesz opuścić dom?
6.    Czy masz przygotowane najpotrzebniejsze rzeczy w razie ucieczki?

Zadaj też pytanie, które daje olbrzymie wsparcie osobie przemocy: Jeśli sytuacja zacznie eskalować, co chcesz żebym zrobiła? Zapytaj, czy chce przechować jakieś rzeczy u ciebie, a może potrzebuje trochę pieniędzy? A może chce, żebyście miały sekretne hasło alarmowe, oznaczające że potrzebuje natychmiast pomocy?

Ważne: Możesz dawać wsparcie, ale nie podejmiesz decyzji za kogoś

Wiem, jak ogromnie trudno jest obserwować bliskie nam osoby, w których życiu dzieją się złe i bolesne rzeczy. Najczęściej odzywa się w nas wewnętrzny ratownik i chcemy jak najszybciej udzielić pomocy i zrobić wszystko, żeby naprawić sytuację.

Prawda jest taka, że jedynie, co możemy zrobić, to dać pełne miłości, uważności i akceptacji wsparcie oraz wierzyć, że nadejdzie moment, kiedy ta osoba dojdzie do wniosku, że musi zrobić kolejny krok. Decyzja o odejściu musi wyjść z ich stron i ta osoba musi mieć pewność i znaleźć w sobie siłę do tego.

Bardzo ważne jest także zadbanie o własne emocje

Bardzo ważne jest także zadbanie o własne emocje. Wspieranie takiej osoby może być wyczerpujące. Chociaż to trudne, trzeba zaakceptować własne ograniczenia i możliwości dawania pomocy.

Jeśli czujesz, że jest to dla ciebie na tyle duże obciążenie, że masz poczucie wypalenia - ustal granice. Możesz powiedzieć, że jesteś blisko, ale jednocześnie nie masz tak wielu zasobów emocjonalnych i wiedzy, żeby zapewnić wsparcie, które rzeczywiście jest niezbędne. Zaproponuj pomoc w znalezieniu specjalisty.

Jednocześnie jeśli zauważasz u siebie symptomy wypalenia, stresu, lęku - znajdź pomoc dla siebie. Zadzwoń na telefon zaufania i również porozmawiaj ze specjalistą. Ta osoba może pomóc ci poradzić sobie z sytuacją i zrozumieć twoje uczucia. Uwierz - ty też możesz potrzebować wsparcia.