Schemat żywienia niemowląt w 1. roku życia

Schemat żywienia niemowląt, opracowany w 2015 roku przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, zawiera wytyczne specjalistów odnośnie diety niemowlęcia, pokazuje też kiedy i o jakie produkty rozszerzać dietę dziecka. Nieco różni się od wcześniejszych wytycznych.

Aktualny schemat nie przypomina już kalendarza, gdzie w każdym miesiącu należało wprowadzić nowy pokarm - wytyczne nie były elastyczne. Teraz obowiązują jedynie określone przedziały, a schemat daje rodzicom dowolność we wprowadzaniu nowych dań do diety niemowlęcia, nie ma też konkretnych danych dotyczących kolejności i rodzaju wprowadzanych konsystencji..

Rodzice muszą wiedzieć, co i kiedy można, a czego nie wolno podać dziecku, ale to ono decyduje, jak dużą porcję zje.

Kiedy zacząć rozszerzać dietę?

Pokarmy stałe należy wprowadzać po ukończeniu  17. tygodnia życia, ale nie później niż w 26. tygodniu życia (między 5. a 7. miesiącem życia). Dlaczego wtedy? Bowiem wówczas:

• zanika naturalny odruch usuwania z buzi ciał obcych (np. łyżeczki),
• dziecko nabywa umiejętność utrzymania się w pozycji półsiedzącej,
• dziecko uczy się kontrolować ruchy głowy i szyi,
• niemowlę dojrzewa do przyjmowania pokarmów stałych,
• rośnie zapotrzebowanie dziecka na składniki odżywcze, których nie ma w mleku.

Choć nie ma już podziału na dzieci karmione naturalnie i sztucznie, nie obowiązują 2 różne schematy, to zalecenia i tak należy doprecyzować w zależności do sposobu karmienia dziecka. 

Kiedy wprowadzić nowe pokarmy, jeśli karmię piersią?

W tym przypadku zasadą podstawową jest karmienie niemowlęcia wyłącznie piersią do ukończenia 6. miesiąca życia) i kontynuowanie karmienia mlekiem matki do ukończenia 12. miesiąca (choć naturalnie można dłużej), pamiętając o wprowadzaniu innych pokarmów.

Kiedy zacząć rozszerzać dietę niemowlęcia karmionego mlekiem modyfikowanym?

Specjaliści, którzy opracowali schemat żywienia niemowląt wyszli z założenia, że mleko modyfikowane, wytwarzane z białek mleka krowiego czy z hydrolizatów białka lub izolatów białka sojowego, zaspokaja potrzeby żywieniowe niemowląt w tym okresie życia. Dlatego dietę należy rozszerzać nie wcześniej niż po ukończeniu 4. miesiąca życia.

Jak wprowadzać nowe pokarmy?

Specjaliści zalecają, by nie wprowadzać kilku nowych produktów w tym samym czasie. Zaczynamy od małych ilości – kilku łyżeczek. Należy między nowościami zachować kilkudniowy odstęp. W międzyczasie trzeba obserwować reakcję dziecka na nowy produkt.

Jaka powinna być konsystencja pokarmów?

Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia mówią, że:

• dziecko w wieku 6-8 miesięcy powinno otrzymywać dokładnie rozdrobnione produkty: owsiankę, gęstą kaszę, a następnie: papki, purée.

Pamiętaj, że na początku owoce i warzywa powinny być ugotowane i dokładnie zmiksowane!

• Dziecko w wieku od 9 do 11 miesięcy może jeść drobno posiekane lub rozdrobnione pokarmy oraz miękkie produkty.

• niemowlę od 12 do 23 miesiąca może już spożywać niemal wszystkie produkty, rozdrobnione w miarę potrzeby.

Co i kiedy wprowadzać do menu niemowlaka?

Choć obecnie nie ma ustalonej kolejności wprowadzania pokarmów uzupełniających, warto zacząć od pokarmów typowych, tj. warzyw, owoców, kaszek ryżowych lub zbożowych.

Kolejność wprowadzania poszczególnych pokarmów prawdopodobnie nie ma większego znaczenia.

Wprowadzanie pokarmów uzupełniających najczęściej rozpoczyna się od podania niemowlęciu warzyw, ściślej mówiąc przecieru z ugotowanej marchwi (później dołączają inne warzywa – ziemniak, dynia, brokuł) i - później - owoców. Można jednak zacząć od podania kaszki ryżowej czy jabłka – nie ma zaleceń, których trzeba się ściśle trzymać.

Wprowadzaj pokarmy stopniowo, nie więcej niż 1 dziennie, aby móc obserwować reakcję malucha na nowy pokarm. Zaczynaj od małych ilości – kilku łyżeczek.

Nie zwlekaj z wprowadzeniem mięsa, nie zapominaj o rybach i nie bój się jajek.

• Jajko – nie ma już podziału na białko i żółtko, dziecko może je jeść w tym samym czasie (3-4 razy w tygodniu).  Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy dziecko jest alergikiem – wówczas lepiej nie wprowadzać do jego menu dwóch nowych składników. Najpierw podajemy żółtko, dopiero potem - całe jajko.

• Mięso – wprowadzanie do diety warto zacząć od drobiu lub królika czy cielęciny. Należy je dodać, osobno ugotowane, do zupy warzywnej (ok. 10 g).

• Ryby: zalecane jest spożywanie tłustych ryb morskich (śledzi, szprota, łososia) 1-2 razy.

• Nabiał – sery, jogurt naturalny, kefir wprowadzamy stopniowo po 7. miesiącu życia. Powinny zawierać tylko składniki naturalne (bez konserwantów) i niewielką ilość cukru.

• Przetwory zbożowe - kaszki ryżowe, kukurydziane, kleiki można podawać niemowlętom, które ukończyły 6. miesiąc życia (dzieci karmionych piersią; dzieci karmioneh sztucznie 1-2 miesiące wcześniej). Kaszki i kleiki przygotowuj na wodzie lub mleku modyfikowanym. Do takiego posiłku można dodać przecier owocowy.

Posiłki bezmleczne powinny stopniowo zastępować mleko tak, by pod koniec pierwszego roku dziecko zjadało 2-3 posiłki mleczne.

• Gluten - produkty z pszenicy, jęczmienia, żyta (kaszki i kleiki pszenne, kasza jęczmienna, pieczywo, produkty mączne, a także produkty z owsa - te mogą być zanieczyszczone ziarnami innych zbóż zawierających gluten). Obecnie zaleca się wprowadzenie glutenu w małej ilości (pół łyżeczki (2—3 g) kleiku glutenowego (np. pszennego) dziennie, już w 5.—6. miesiącu życia, najlepiej podczas karmienia piersią. Przypuszcza się, że takie postępowanie może zmniejszyć ryzyko zachorowania na celiakię.

Pokarmy potencjalnie alergizujące (jajko, ryby, orzeszki, mleko krowie) wprowadzamy tak samo jak wszystkie pozostałe produkty – unikanie lub odraczanie ich wprowadzenia nie zmniejsza ryzyka alergii.

Co do picia?

Woda - najlepsza dla niemowlęcia jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna.

Soki – dzieciom karmionym piersią sok owocowy można podać po ukończeniu 6. miesiąca życia, a dzieciom karmionym mlekiem modyfikowanym (sztucznie) – po ukończeniu 4. miesiąca życia.

Co jest zabronione w 1. roku życia?

Sól, cukier i miód (ponieważ zawiera składniki wywołujące botulizm dziecięcy, nie należy go podawać dzieciom do 12. miesiąca życia), a także ryby drapieżne: tuńczyk, miecznik, makrela królewska

Jak często podawać nowe posiłki?

Eksperci ustalili, że posiłki inne niż mleko dzieci powinny spożywać:

• w wieku od 6 do 8 miesiąca - 2-3 razy dziennie
• w wieku od 9 do 11 miesiąca - 3-4 razy dziennie
• w wieku od 12 do 24 miesiąca  - 4-5 razy dziennie

Jak powinno wyglądać menu niemowlaka?

Dotychczas rodzice spinali się ilością, przestrzegali mililitrów i gramów. Dziś jest inaczej. To dziecko decyduje, ile zje, a rodzice wraz z pediatrą kontrolują przyrosty masy ciała.

Oprócz posiłków mlecznych (pokarm matki i mleko modyfikowane - karmienie na żądanie), w codziennym jadłospisie dziecka powinny się znaleźć posiłki:

 Wsparcie merytoryczne: www. pediatria.mp.pl