Mleko kozie dla niemowlaka

Podstawą żywienia niemowląt jest mleko matki, natomiast u maluchów, które nie mogą być karmione piersią – mleko modyfikowane. Na rynku dostępne są mieszanki oparte na mleku krowim lub kozim.

- Niezaprzeczalnie najlepszym i najzdrowszym sposobem karmienia niemowląt jest mleko matki. Zgodnie z zaleceniami WHO do 6. miesiąca życia niemowlę powinno być karmione wyłącznie pokarmem kobiecym.

Noworodkom i niemowlętom, które nie są karmione piersią, najczęściej podaje się mleko modyfikowane na bazie mleka krów. Zwykle jest to podyktowane jego dostępnością i ceną, a nie wyjątkowymi właściwościami prozdrowotnymi.

Modyfikowane mleko kozie jest wprawdzie mniej popularne, ale równie bezpieczne i zdrowe dla niemowląt, ponieważ jego skład jest odpowiednio dostosowany do potrzeb najmłodszych. Co więcej, kozie mleko modyfikowane jest w mniejszym stopniu przetworzone niż mleko modyfikowane z mleka krowiego, ponieważ naturalnie zawiera składniki, które dodaje się do innych mieszanek. Według specjalistów mleko kozie dostępne na polskim rynku często ma lepszy skład niż mleko modyfikowane na bazie mleka krowiego.

Mleko kozie modyfikowane w świetle obowiązującego prawa jest uznawane przez Unię Europejską za bezpieczną alternatywną opcję żywienia niemowląt. Rozporządzenie UE 2016/127 z dnia 25 września 2015 r. stanowi, że preparaty do początkowego i dalszego żywienia niemowląt nadal będą mogły być wytwarzane na podstawie białka mleka krowiego, koziego i izolaty białka sojowego.

Jeśli niemowlę z jakiegoś powodu nie może być karmione piersią, noworodkowi od pierwszych dni życia można więc podać zarówno początkowe mleko kozie modyfikowane, jak i mleko modyfikowane krowie.

Warto wiedzieć, że mleko kozie dla niemowląt, podobnie jak mleka modyfikowane wytworzone na mleku krowim, występuje w wariantach dostosowanych do wieku dziecka: od mleka początkowego 1, przez następne 2 i 3.

Trzeba podkreślić, że w sytuacji, gdy karmienie piersią noworodka czy niemowlęcia jest niemożliwe, jedyną alternatywą zatwierdzoną przez specjalistów jest mleko modyfikowane. Oznacza to, że zarówno mleko krów, ja i kóz, można podawać wyłącznie w postaci modyfikowanej. Należy wybrać takie, które jest dopasowane do potrzeb i wieku dziecka (mleko modyfikowane pierwsze, mleko modyfikowane następne).

Pełne, niemodyfikowane mleko, tak kozie, jak i krowie, nie jest rekomendowane u niemowląt. Dlaczego? Wyjaśnienie zawierają zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci mówią, że:

- Mleko kozie cechuje bardzo wysokie, niekiedy niebezpieczne, stężenie soli mineralnych oraz mała zawartość kwasu foliowego i witamin (zwłaszcza witaminy B12). Zdecydowanie nie należy stosować go u niemowląt poniżej 12. m.ż. (…) Spożywanie takiego mleka zwiększa ryzyko wystąpienia niedokrwistości z niedoboru kwasu foliowego i/lub witaminy B12.

Od kiedy można podawać dziecku zwykłe mleko kozie? Nie zaleca się podawania pełnego mleka koziego dzieciom do ukończenia 12 miesiąca życia. Nie można nim zastąpić ani mleka matki, ani mleka modyfikowanego. Przyjmuje się, że mleko kozie lub krowie można podawać dziecku po ukończeniu przez nie 1. roku życia. Ważne jest, by jego ilość w diecie nie przekraczała 500 ml na dzień.

Od kiedy można podawać dziecku przetwory z mleka koziego?

Twaróg czy jogurt kozi, tak jak i przetwory z mleka krowiego, można włączać do jadłospisu niemowlaka podczas rozszerzania diety.

Modyfikowane mleko kozie jest mniej popularne, droższe od mleka krowiego i trudniej dostępne, jednak ze względu na jego właściwości warto po nie sięgać, komponując dietę najmłodszych.

Jest ono polecane zwłaszcza maluchom, które nie mogą być karmione mlekiem mamy, a borykają się z refluksem żołądkowo–przełykowym oraz tym, które cierpią na łagodne dolegliwości ze strony układu pokarmowego (kolki, wzdęcia, zaparcia, ulewanie). U niektórych dzieci podawanie koziego mleka modyfikowanego może ograniczyć problemy z trawieniem.

A co z alergikami na białka mleka krowiego i dziećmi, dla których problemem jest laktoza?

Alergia na białko mleka krowiego a mleko kozie

Czy mleko krów można zastąpić mlekiem kozim, kiedy u dziecka karmionego mlekiem krowim zdiagnozowano alergię na białko mleka krowiego? Nie, ponieważ zarówno mleko krowie, jak i kozie zawiera beta-laktoglobulinę, które powoduje reakcję alergiczną. Dodatkowo dzieci uczulone na mleko od krowy mogą być uczulone też na kozie. Jest to tzw. alergia krzyżowa.

Warto jednak podkreślić, że mleko kozie zawiera mniej kazeiny, jednego z głównych alergenów mleka. Białka mleka koziego mają mniejsze właściwości uczulające niż białka mleka krowiego.

Wprawdzie mleko kozie nie nadaje się dla dzieci, u których zdiagnozowano alergię na białka mleka krowiego, stanowi jednak alternatywę dla mleka typu HA (hipoalergicznego), gdy istnieje ryzyko jej pojawienia się.

- Mleko kozie zawiera wprawdzie dużo mniej alfa s-1 kazeiny niż mleko krowie (alfa s-1 kazeina jest uznawana za białko alergenne w mleku), niestety nie stanowi alternatywy przy alergii na białka mleka krowiego ze względu na ich podobną budowę.

Badania dowodzą, że około 20% dzieci z alergią na białko mleka krowiego nie jest uczulone na białko mleka koziego.

Czy kozie mleko zawiera laktozę?

Mleko każdego typu zawiera laktozę, dwucukier zbudowany z D-galaktozy i D-glukozy. Mleko kozie zawiera jej mniej niż mleko krowie, stąd bywa zalecane osobom nietolerującym laktozy.

Czym różni się mleko modyfikowane krowie od koziego? Okazuje się, że wieloma kwestiami: zarówno procesem wydzielania, metodą produkcji, jak i właściwościami.

Skład chemiczny

Mleko kozie od mleka krowiego różni przede wszystkim skład chemiczny. Ponieważ jest ono wydzielane przez gruczoły apokrynowe, w trakcie którego kropelki mleka oddzielają się od komórki wraz z jej fragmentem (podobnie jak u ludzi), a nie merokrynowe (jak u krów), zawiera więcej pożądanych mikroskładników pochodzących z komórek gruczołów mlecznych (np. wolne aminokwasy czy nukleotydy). Podobna jest ich wartość kaloryczna.

Proces wydzielania się mleka koziego jest podobny do wydzielania mleka kobiecego, ma ono również bardziej zbliżoną budowę do mleka kobiecego (między innymi zbliżony profil białek). Uznaje się je za bardziej lekkostrawne.

Białka mleka koziego są łatwiej i szybciej trawione (mniej niż 20 minut), niż mleka krowiego (od 2 do 4 godzin).

Na uwagę zasługuje także fakt, że mleko kozie zawiera w dużym stężeniu aminokwas taurynę, który uczestniczy w procesie widzenia, powstawania kwasów żółciowych czy utrzymania odpowiedniego stężenia wody w organizmie. Zawartość tauryny w mleku kozim jest aż 6-krotnie większa niż w pokarmie kobiecym czy mleku krowim.

Kozie mleko to także większa różnorodność tzw. oligosacharydów. To węglowodany, które mają korzystny wpływ na rozwój prawidłowej mikroflory jelitowej.

Witaminy i minerały

Mleko kozie jest lekkostrawne. To pokarm o wysokiej wartości odżywczej, zarówno ze względu na zawartość minerałów, aminokwasowy skład białka, jak i profil tłuszczu.

Mleko kóz, w porównaniu z mlekiem krów, jest bogatsze w składniki mineralne (takie jak: potas, fosfor czy miedź wapń, cynk) oraz witaminy (takie jak A, B1, B2, C i D). Są też lepiej przyswajane. W mleku kozim zawarte są również cenne kwasy omega-6: linolowy i arachidowy, które pozytywnie wpływają na rozwój wzroku i układu nerwowego.

- Mleko kozie cechuje bardzo wysokie stężenie soli mineralnych. Zawiera więcej niż mleko krowie takich minerałów jak: wapń, miedź, selen, fosfor, cynk, potas oraz witaminy B6. Trzeba jednak wiedzieć, że mleko kozie zawiera mniej witaminy B12 oraz kwasu foliowego niż mleko krowy. Nadmiar i niedobór tych substancji mineralnych i witamin są niwelowane w procesie modyfikacji mleka, aby było ono dostosowane dla potrzeb niemowląt.

Oznacza to, że spożywanie mleka koziego ma dobry wpływ na działanie układu nerwowego, odpornościowego, sercowego, a także na wzrok czy mineralizację zębów.

Zawartość tłuszczu

Mleko kozie jest lekkostrawne także dzięki zawartym w nim tłuszczom. Ponieważ mleko kozy zawiera krótkie i średnie łańcuchy kwasów tłuszczowych, enzymy działają szybciej i łatwiej (są lepiej wchłaniane i szybciej trawione niż długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które zawiera mleko krowie).

Co ważne, kozie mleko zawiera więcej tzw. średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (kapronowego, kaprylowego i kaprynowego) niż mleko krowie. Te są łatwo strawne i łatwo przyswajalne.

Aby uzyskać odpowiedni dla dziecka skład kwasów tłuszczowych, tłuszcz mleczny z mleka krowiego, które zawiera przeważnie długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, jest całkowicie lub częściowo zastępowany innymi tłuszczami. W przypadku mleka koziego znaczna część tłuszczu w mleku modyfikowanym może pozostać, jest tylko uzupełniania olejami roślinnymi.

Niezależnie od tego, czy niemowlę będzie karmione mlekiem modyfikowanym krowim czy kozim, należy czytać skład receptury. To ważne, ponieważ w mieszankach dla dzieci można znaleźć produkty, których zdecydowanie trzeba się wystrzegać. To na przykład maltodekstyna i olej palmowy?

Mleko modyfikowane, w którym źródłem węglowodanów jest syrop glukozowy czy maltodekstryna nie jest dobrym wyborem, ponieważ może powodować skoki insuliny u dziecka. W mieszance, podobnie jak w mleku matki, źródłem węglowodanów powinny być laktoza i oligosacharydy.

Z kolei olej palmowy, występujący często pod nazwą: olej roślinny, tłuszcz roślinny, tłuszcz roślinny utwardzony, zawiera tłuszcze trans, które są szkodliwe dla zdrowia. Może pogarszać wchłanianie tłuszczu i wapnia u dzieci, co przekłada się także na niższą gęstość mineralną kości.

Podczas poszukiwania odpowiedniego mleka modyfikowanego dla trzeba znaleźć takie, które nie zawiera maltodekstyny, a zamiast oleju palmowego w jego skład wchodzą kwasy tłuszczowe z wybranych olejów roślinnych (słonecznik i rzepak).

Mleko kozie jest to nie tylko pokarm, ale i składnik kosmetyków dla dzieci. Można również odrobinę mleka koziego dodać do kąpieli. Dlaczego warto? Ponieważ ma fantastyczne właściwości. Między innymi, dzięki zawartości kwasu linowego, który przyspiesza procesy regeneracyjne naskórka, nawilża skórę i chroni ją przed utratą wody.