Bostonka, czyli choroba bostońska u dzieci

Choroba bostońska, znana także jako eneterowirusowe pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej z wypryskiem, wysypka pęcherzykowa lub choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD, ang. Hand, Foot and Mouth Disease) czy po prostu bostonka, to zakaźna choroba wirusowa.

Bostonka to choroba zakaźna, za którą odpowiadają enterowirusy, głównie wirusa Coxsackie A16. Do zarażenia dochodzi głównie drogą kropelkową. Możliwe są również zakażenia kontaktowe, czyli przez ślinę lub wydzielinę z nosa lub gardła (choroba brudnych rąk).

Warto pamiętać, że chorobą bostońską można zarazić się nie tylko przez bezpośredni kontakt (drogą kropelkową), ale i z przedmiotami, które dotykała osoba zakażona.Szczyt zachorowań występuje w sezonie letnim. Zimą źródłem zakażenia może być także stolec.

Patogen, który wywołuje bostonkę jest obecny w kale, ślinie, wydzielinie z pęcherzyków chorego. Człowiek jest jedynym rezerwuarem wirusa i zaraża się drogą fekalno-oralną, kropelkową, poprzez bezpośredni i pośredni kontakt z wydzielinami lub wydalinami chorego.

Kto najczęściej zapada na bostonkę?

Na bostonkę najczęściej chorują dzieci do 5. roku życia, choć mogą na nią zachorować także dorośli. Jest bardzo popularna wśród dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli.

Najbardziej podatne na zakażenie są maluchy, które:

• mają obniżoną odporność,
• są podatne na infekcje,
• chorują przewlekle, także na choroby autoimmunologiczne,
• rzadko myją ręce,
• niedawno zakończyły leczenie antybiotykami,
• są niedożywione,
• przyjmują leki obniżające odporność.

Po wniknięciu do organizmu wirus namnaża się w ciągu doby w komórkach układu chłonnego, następnie zajmuje inne tkanki (skórę i błony śluzowe). Okres wylęgania choroby, czyli okres inkubacji wirusa Coxcackie, trwa od 3 do nawet 7 dni. Co ciekawe, osoby z bostonką najbardziej zarażają przed wystąpieniem charakterystycznym symptomów, a wirus może być wydalany w kale jeszcze przez kilka tygodni po przechorowaniu.

Objawy choroby, wysypki bostońskiej, są dość charakterystyczne. Pojawiają się bowiem zmiany skórne: wysypka, wykwity pęcherzykowe i plamisto-grudkowe (zmiany rumieniowo-grudkowe oraz pęcherzyki wypełnione przezroczystym płynem). Gdy bostonka ustępuje, skóra ulega nadmiernemu łuszczeniu. Czerwone wcześniej wykwity bledną i schną, skóra pozostaje gładka.

Wykwity skórne są bolesne, nieswędzące. Występują około 2-3 dnia od momentu zakażenia i przybierają postać zmian rumieniowych, pęcherzyków i bolesnych nadżerek. Pęcherzyki pojawiają się na podeszwach stóp, dłoniach oraz na błonie śluzowej, w jamie ustnej. Objawy bostonki w postaci wysypki mogą się uwidocznić również w okolicy narządów płciowych.

Inne objawy bostonki

Charakterystyczna wysypka to nie jedyny objaw bostonki. U chorych pojawiają się również zmiany na paznokciach. To linie Beau, czyli poprzeczne bruzdowanie paznokcia i złuszczanie się płytki paznokciowej. Co interesujące, objaw ten występuje najczęściej dopiero 40 dni po przebytej infekcji.

Bardzo często podczas choroby pojawia się gorączka, która trwa około 3 dni. Dziecko w tym czasie może skarżyć się na złe samopoczucie, a rodzice obserwują u malucha brak apetytu. W przebiegu bostonki, w niektórych przypadkach, może pojawić się również ból gardła, łagodne objawy ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka), także bóle głowy i bóle kostno-stawowe.

Bostonka zwykle trwa od 7 do 10 dni. Jeśli chodzi o jej przebieg choroby, ten najczęściej jest łagodny. Ciężki przebieg zazwyczaj związany jest z zakażeniem enterowirusem 71 oraz niedoborami odporności.

Powikłania bostonki

Najczęstszym powikłaniem HFMD są nadkażenia bakteryjne wykwitów. Może dojść do zajęcia układu OUN, co może grozić pojawieniem się trwałych ubytków neurologicznych. Inne możliwe powikłania to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mięśnia sercowego,zapalenie mózgu, porażenie ogniskowe.

Dobra wiadomość jest taka, że ciężkie powikłania są bardzo rzadkie, a choroba bostońska nie jest stanem zagrażającym życiu. Prawidłowo leczona nie pozostawia trwałych zmian w organizmie.

Objawy wysypki bostońskiej są bardzo podobne do symptomów ospy wietrznej. Inne choroby, które ją przypominają to opryszczka, wykwity alergiczne, wyprysk potnicowy oraz świerzb, a zmiany ograniczone do jamy ustnej wymagają różnicowania z aftami, herpanginą, anginą i pleśniawkami.

Objawy bostonki u dorosłych są mało charakterystyczne, łatwo je pomylić z wysypką alergiczną.

Leczenie bostonki

Z racji tego, że bostonka jest chorobą wirusową, nie ma dedykowanych dla niej leków czy też szczepionki, która chroni przez tymi przykrymi dolegliwościami. Zazwyczaj stosuje się leczenie objawowe i leki przeciwbólowe oraz przeciwgorączkowe (ibuprofen i paracetamol). Bardzo ważna jest właściwa pielęgnacja skóry. Dzięki temu objawy są mniej dokuczliwe, a i nie dochodzi do powikłań.

Kiedy u dziecka pojawi się wysoka gorączka, należy podać leki, które pomogą w jej zbiciu. Trzeba też dbać o to, żeby dziecko wypijało odpowiednią ilość wody. Powinna być letnia lub chłodna, żeby nie podrażniała jamy ustnej. Z tego też powodu warto zrezygnować z podawania soków. W przebiegu bostonki wskazane jest stosowanie środków zmniejszających ból gardła w formie aerozolu lub tabletek do ssania.

Koniecznie trzeba pilnować, by dziecko nie rozdrapywało wykwitów skórnych. Warto je smarować kremami i maściami przeciwświądowymi. Lekarz może zalecić przyjmowanie środków przeciwhistaminowych, które łagodzą świąt i pieczenie. Czasem proponuje użycie preparatów przeznaczonych do smarowania zmian skórnych, np. Pudrodermu lub gencjany.

Obecność nadżerek może wymagać zastosowania wodnego roztworu pioktaniny, która ma działanie przeciwbakteryjne. Miejsca po pękniętych pęcherzykach na skórze można odkażać roztworem oktenidyny (nie wolno jednak stosować pudrów, kremów, maści cynkowych, które sprzyjają nadkażeniom bakteryjnym).

Bostonka - w przeciwieństwie do odry, ospy, świnki czy różyczki - nie daje trwałej odporności. Można się nią zarazić wielokrotnie.

Obecnie nie ma dostępnych na rynku szczepionek zapewniających odporność swoistą. Bostonce można jednak próbować zapobiegać. Co jest ważne?

• Przede wszystkim należy uważać na higienę wszystkich domowników. Kluczowe jest częste mycie rąk za każdym razem po skorzystaniu z toalety, po przyjściu do domu czy przed jedzeniem.

• Jeśli jedno z dzieci zachorowało, warto drugie odseparować.

• Koniecznie trzeba prać i dezynfekować lub czyścić przedmioty, pościel czy ubrania, z którymi miało kontakt chore dziecko. Szczególnie dokładne myj kubeczki, smoczki, butelki i talerzyki, z których korzystało dziecko.

• Jeśli jesteś w ciąży, bądź szczególne uważna. Zakażenie w I trymestrze może być niebezpieczne dla płodu powodując powstanie wad wrodzonych. Może dojść również do poronienia, więc dbaj o swoje bezpieczeństwo.