Opryszczka u dzieci może być groźna. Zapobieganie i leczenie

Opryszczka u dzieci może być groźna. Nie wolno jej bagatelizować. To nie tylko niewielki defekt kosmetyczny i nieszkodliwa zmiana, która nieładnie wygląda i jest nieco dokuczliwa, bo swędzi, boli i piecze. Czym jest opryszczka? Jak dochodzi do zakażenia? Jak jej przeciwdziałać i leczyć?

Opryszczka – co to takiego?

Opryszczka zwykła (herpes simplex), potocznie nazywana „zimnem”, to dość powszechne schorzenie skóry i błon śluzowych o nawracającym przebiegu. Wywołuje ją wirus Herpes Simplex. Opryszczka pojawiająca się na ustach jest bardzo zakaźna, a nieleczona jest szczególnie groźna zwłaszcza dla niemowląt.

Zakażenia wirusem opryszczki pospolitej są powszechne. Wyróżnia się dwa jego typy:  typ 1 (HSV-1) i typ 2 (HSV-2). Człowiek jest jedynym gospodarzem i rezerwuarem tego wirusa. Większość zakażeń pierwotnych i wtórnych przebiega bezobjawowo. Wirus opryszczki pospolitej Herpes simplex po zakażeniu pierwotnym ma zdolność przetrwania (w komórkach nabłonka) i przechodzą w zakażenie latentne.

Jak dochodzi do zakażenia opryszczką?

Do zakażenia wirusem opryszczki dochodzi drogą kropelkową, najczęściej już we wczesnym dzieciństwie. Ponieważ pierwotna infekcja często przebiega bezobjawowo, czasem trudno rozpocząć leczenie opryszczki w odpowiedniej chwili.

Dzieci zakażają się od matki. To zakażenia wrodzone, okołoporodowe; HSV-2 lub przez bliski bezpośredni kontakt z chorym, najczęściej z opryszczką wargową (HSV-1), zwykle między 6. miesiącem a 5. rokiem życia.

Co się dzieje dalej, po zakażeniu? Po pierwszym zakażeniu organizm wytwarza przeciwciała zwalczające wirusa, a ten, dostawszy się do organizmu, migruje do komórek nerwowych. Tam pozostaje w stanie uśpienia, ale może się uaktywnić – wówczas może pojawić się opryszczka

Można powstrzymać rozwój opryszczki i towarzyszących jej symptomów, jednak wirus pozostaje w organizmie zakażonej osoby przez całe życie.

Co robić, by uniknąć zakażenia opryszczką?

Opryszczka na ustach jest bardzo zakaźna. Wirus przenosi się drogą kropelkową, dlatego zarażamy się przez bezpośredni kontakt. To dlatego tak ważne jest, by w kontaktach z osobami, które mają opryszczkę, zachować daleko idącą ostrożność. To ważne, ponieważ opryszczka jest zaraźliwa przez cały okres występowania, od początkowego uczucia mrowienia do całkowitego ustąpienia objawów.

Opryszczką można zarazić się nią przez pocałunek (niedopuszczalne jest całowanie dzieci w usta!) czy dotyk, ale i przez kontakt z pożyczonymi kubkami, sztućcami i innymi przedmiotami osobistymi, a także lekami na opryszczkę (oblizywanie smoczków czy dziecięcych łyzeczek nie jest dobrym pomysłem).

Aby ograniczyć do minimum szerzenie się zakażenia opryszczką pamiętaj nie należy dotykać zmian opryszczkowych.

Opryszczka u dzieci może być groźna

Ponieważ opryszczka jest niebezpieczna zwłaszcza dla małych dzieci, trzeba dołożyć wszelkich starań, by chronić je przed wirusem. Obserwacje kliniczne dowodzą, że szczególnie groźne jest zakażenie noworodka wirusami opryszczki w okresie okołoporodowym. Przebieg kliniczny zakażenia może być w takim przypadku bardzo różny, od bezobjawowego do ciężkiego.

Najgroźniejsze są dla noworodków, stanowią zagrożenie życia, a ryzyko odległych powikłań neurologicznych jest duże. Najczęstszym pierwotnym zakażeniem jest opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej. Poza okresem noworodkowym rokowanie jest najgorsze w  zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.

Co zrobić, by nie zarazić dziecka opryszczką?

Co zrobić, by nie zarazić dziecka? Ważne są podstawowe zasady higieny, przestrzegane szczególnie wtedy, gdy obserwujemy bądź odczuwamy pierwsze objawy opryszczki.

• Przede wszystkim ważne jest częste mycie rąk – bezwzględnie za każdym razem, gdy dotykamy zmiany opryszczkowej.

• Nie mniej istotne jest dokładne mycie sztućców, nie podjadanie z talerza dziecka czy to, by wspólnie nie jeść, korzystając z jednego widelca.

• Należy się także powstrzymać od buziaków. Pamiętaj, by nigdy nie całować malucha w usta!

• I sprawa kluczowa – ważna jest szybka interwencja, tj. zastosowanie skutecznego leku na opryszczkę.

Szacuje się, że z problemem opryszczki na ustach regularnie boryka się ok. 20% populacji, a aż 80% jest nią zarażona.

Co może indukować opryszczkę?

Po zakażeniu wirus przechodzi w stan uśpienia, a my zapominamy o problemie, jednak ten daje o sobie znać, gdy organizm jest narażony na ekstremalne, nie tylko negatywne czynniki. Jest to nie tylko choroba, stres, przemęczenie, spadek odporności, ale także wysoka temperatura, nadmierna ekspozycja na słońce czy silny wiatr.

Częstotliwość, z jaką powraca opryszczka, jest różna. Mogą to być tygodnie czy lata, a może się zdarzyć, że nie pojawi się wcale.

Jak leczyć opryszczkę?

Zakażenie noworodka wirusem opryszczki jest wskazaniem do hospitalizacji ze względu na duże ryzyko ciężkiego przebiegu. Wymaga natychmiastowego leczenia lekiem przeciwwirusowym. Starsze dzieci pierwotne zakażenie opryszczką zwykle przechodzą znacznie łagodniej - najczęściej bezobjawowo lub w postaci opryszczkowego zapalenia jamy ustnej (przebieg zakażenia łagodzą przeciwciała otrzymane przez łożysko od matki).

Opryszczka zwykle ustępuje sama i po maksymalnie 10 dniach nie ma po niej śladu. Niestety zmiany chorobowe nie dość, że rozwijają się gwałtownie, to są uciążliwe, dlatego ważne jest, aby wybrać skuteczny i bezpieczny lek. Trzeba działać zdecydowanie i jak najszybciej.

Już wtedy, gdy poczujesz pierwsze symptomy opryszczki na ustach: mrowienie, pieczenie czy świąd, sięgnij po sprawdzony lek, który pomoże zatrzymać rozwój opryszczki.

Nie lekceważ opryszczki!

Opryszczka to nie tylko bolesny defekt kosmetyczny. Jest niebezpieczna, szczególnie dla niemowląt, u których system immunologiczny nie jest jeszcze odpowiednio wykształcony. Nieleczona w skrajnych przypadkach może prowadzić np. do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u niemowląt. To dlatego tak ważne jest, by jej nie lekceważyć – unikać zarówno zakażenia siebie i innych, jak i eliminować czynniki, które ją indukują, a w razie pojawienia się opryszczki natychmiast reagować, stosując sprawdzony lek.

Jeżeli opryszczka rozprzestrzenia się z wargi lub okolicy nozdrzy na inne części ciała, natychmiast skonsultuj się z lekarzem.

wsparcie merytoryczne: www.mp.pl

Opryszczka u dzieci, Magdalena Marczyńska. Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego WUM, SPZOZ Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie