Ospa wietrzna (łac. varicella) – to najczęstsza choroba zakaźna wieku dziecięcego. Powoduje ją wirus Herpes  varicellae, który wywołuje ogólne zakażenie organizmu. Źródłem zakażenia dla człowieka jest inny człowiek, a  samo zakażenie ospą następuje drogą kropelkową - na skutek wdychania wydychanej przez chorego wydzieliny dróg oddechowych w okresie zaraźliwości oraz w wyniku bezpośredniego kontaktu z wykwitem u chorego. Jej przechorowanie daje odporność.

Objawy ospy

Okres wylęgania choroby wynosi 10-21 dni (średnio 14 dni), a okres zaraźliwości zaczyna się około 2-3 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa do przyschnięcia wszystkich wykwitów. Początkowo choroba objawia się:

• gorączką,
• bólem głowy,
• ogólnym pogorszeniem samopoczucia

Następnie na skórze pojawiają się wykwity skórne, które przekształcają się w trakcie choroby. Początkowej wysypce często towarzyszy nasilony świąd, następnie małe, czerwone plamki, zmieniają się w grudki, z kolei te - w pęcherzyki wypełnione przejrzystym płynem, który mętnieje i tworzą się krosty. Te zasychając, zmieniają się w strupy, które odpadają od skóry po kilku dniach. Ewolucja ta trwa około 6 dni.

Co ciekawe, wykwity zazwyczaj pojawiają się w kilku, przeważnie 2-3 rzutach, dlatego bardzo często można zaobserwować je jednocześnie w różnych stadiach rozwoju (tzw. "obraz gwiaździstego nieba"). Najwięcej wykwitów występuje na tułowiu, mniej na twarzy i głowie oraz kończynach, rzadko na dłoniach i stopach. Zdarzają się również nieliczne wykwity na błonie śluzowej jamy ustnej, zwłaszcza na podniebieniu twardym i policzkach.

Powikłania ospy

Choć sama ospa wietrzna charakteryzuje się łagodnym przebiegiem, w przypadku obniżenia odporności organizmu może się ona ujawnić w postaci półpaśca (wirus pozostaje w formie uśpionej do końca życia w zwojach nerwowych).

Droga pojawiającej się wysypki podczas przechodzenia półpaśca zależna jest od drogi, którą biegnie nerw, dlatego z reguły wysypka występuje po jednej stronie ciała w ściśle określonym miejscu (zazwyczaj tylko w okolicach klatki piersiowej, stąd nazwa - półpasiec).

Inne powikłania to zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie węzłów chłonnych, zapalenie mózgu. U osób z upośledzeniem odporności, szczególnie dzieci, ciężki przebieg może kończyć się śmiercią.

Zmiany skórne po ospie

Powikłaniem zmian skórnych może być bakteryjne zakażenie skóry, spowodowane zakażeniem uszkodzeń naskórka przez wykwity. Po wygojeniu pozostawiają blizny czy zliszajowacenie z wytworzeniem małych blizn. 

W przypadku zachorowania na ospę w ciąży, może dojść do różnych groźnych powikłań u dziecka, takich jak uszkodzenie mózgu, wady oczu czy inne zmiany neurologiczne.  

Leczenie ospy wietrznej

Wysypkę powinno się smarować przepisanymi przez lekarza preparatami. Są to środki, które nie tylko łagodzą świąd, ale również dezynfekują krostki. Chodzi o to, żeby wykwity jak najszybciej wyschły.

Dziecku mogą ulżyć krótkie kąpiele z dodatkiem nadmanganianu potasu (woda ma być lekko różowa) lub sodą oczyszczoną - pół szklanki na wannę wody. Należy uważać, żeby podczas osuszania skóry ręcznikiem nie rozdrapać zmian, bo może dojść do nadkażenia.

Jeśli dziecko gorączkuje można mu podać paracetamol. Odradza się stosowanie ibuprofenu, ponieważ ze względu na swój skład może zwiększać ryzyko wystąpienia gronkowcowych lub paciorkowcowych nadkażeń skóry. Jeśli paracetamol nie działa, skonsultujcie się z lekarzem. Pamiętajcie, że dzieciom do 12 roku życia nie wolno podawać aspiryny!

Zapobieganie ospie

W ramach zapobiegania chorobie rekomenduje się szczepionkę przeciwko ospie wietrznej, która jest dozwolona już od 9 miesiąca życia. Krajowy Zespół Ekspertów uważa, że najlepszy moment na zaszczepienie  przeciwko ospie wietrznej  to czas między 13. a 23. miesiącem życia dziecka.  Badania kliniczne potwierdziły jej bezpieczeństwo i wysoką skuteczność.

mzb