Okres w ciąży? Jak to możliwe?

Dlaczego okres w ciąży nie jest możliwy?

Dlaczego wiele kobiet uważa, że ma bądź miało okres w pierwszych miesiącach ciąży, skoro zapłodnienie wyklucza możliwość pojawienia się miesiączki? Co to oznacza?

Na początku ciąży może pojawić się krwawienie, które łatwo pomylić z okresem. Po pierwsze pojawia się ono w tym samym czasie, co spodziewana menstruacja. Mowa o plamieniu implantacyjnym.

Po drugie objawy towarzyszą miesiączce bywają mylone z pierwszymi objawami ciąży. W obydwu okolicznościach pojawia się przecież:

• plamienie,
• bóle podbrzusza,
• ból piersi,
• wahania nastroju,
• częste oddawanie moczu.

Miesiączka w ciąży nie jest możliwa. Dlaczego? Istotą menstruacji jest złuszczanie i wydalanie przez pochwę fragmentów nabłonka macicy (endometrium), w której nie zagnieździła się zapłodniona komórka jajowa. Comiesięczne krwawienie z dróg rodnych to skutek działania hormonów: estrogenów i progesteronu. Zmiany ich stężenia są wynikiem wzajemnych sprzężeń zwrotnych między gonadami, przednim płatem przysadki mózgowej i podwzgórzem.

Ponieważ w czasie ciąży nabłonek jest niezbędny do prawidłowego rozwoju dziecka, po zapłodnieniu komórki jajowej nie dochodzi do złuszczenia endometrium. Okres nie występuje.

Jakie są przyczyny „okresu” w ciąży?

Krwawienie, które może występować w pierwszym okresie ciąży i jest mylnie brane za miesiączkę, może mieć wiele przyczyn: zarówno niegroźnych (często fizjologicznych), jak i zagrażających utrzymaniu ciąży oraz zdrowiu i życiu kobiety.

Plamienie implantacyjne

Na początku ciąży, około dwa tygodnie od momentu zapłodnienia i cztery tygodnie od ostatniego okresu, u 25-30% kobiet pojawia się plamienie implantacyjne, nazywane również krwawieniem implantacyjnym. Wypada więc w terminie spodziewanego okresu, którym nie jest.

To zjawisko fizjologiczne, objaw i skutek zagnieżdżania się zapłodnionego jaja w przekrwionej błonie śluzowej macicy. Pojawia się, gdy implantujący się w macicy zarodek uszkadza naczynie krwionośne jej ściany.

Błona śluzowa macicy jest w tym okresie mocno przekrwiona, co ma związek z działaniem progesteronu i estrogenu. To dlatego w czasie zagnieżdżenia bardzo łatwo o mechaniczne uszkodzenie naczynia krwionośnego.

Implantacja zarodka zwykle trwa kilka dni, choć może się przeciągnąć nawet do 12. Krwawienie implantacyjne nie stanowi zagrożenie dla ciągłości ciąży czy zdrowia przyszłej mamy. Jest sygnałem wskazującym na wczesne objawy ciąży.

Jak wygląda plamienie implantacyjne?

Plamienie implantacyjne może przypominać miesiączkę z tą różnicą, że:

• wydzielina jest rzadsza,
• nie ma w niej skrzepów,
• krwawienie po implantacji zarodka jest mniej obfite,
• plamienie implantacyjne ma kolor mniej intensywny niż krwawienie menstruacyjne. Zwykle jest jasnoróżowe, brązowe, a nawet brunatne (w sytuacji niedoboru progesteronu). Krwawienie miesięczne ma najczęściej intensywną czerwoną barwę,
• krwawieniu nie towarzyszą skurcze w podbrzuszu czy odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa (choć lekkie i nieregularne skurcze mogą się pojawić),

W przeciwieństwie do miesiączki krwawienie implantacyjne nie wiąże się z dolegliwościami takimi jak rozdrażnienie, osłabienie, złe samopoczucie czy nudności.

Inne przyczyny krwawienia w ciąży

Przyczyną pojawienia się krwawienia, które bywa przez kobiety mylone z okresem w ciąży, mogą być także zmiany hormonalne związane z dopiero co rozpoczętą ciążą. Powodem może być niedobór progesteronu, który odpowiada za zagnieżdżenie się jajeczka i utrzymanie ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze. To dlatego tak ważne jest utrzymanie go na odpowiednim poziomie:

• 4 tydzień ciąży - 21.6 ng/ml,
• 6 tydzień ciąży - 26.2 ng/ml,
• 8 tydzień ciąży - 25.9 ng/ml,
• 10 tydzień ciąży - 30 ng/ml,
• 12 tydzień ciąży - 33.4 ng/ml.

Jeśli badania potwierdziły niedobory tego hormonu we krwi, lekarz zwykle przepisuje leki zawierające progesteron.

Często, zwłaszcza w pierwszym trymestrze, za krwawienie odpowiada choroba szyjki macicy lub zmiany chorobowe w pochwie (najczęstsze patologie w obrębie szyjki macicy czy pochwy to nadżerka, polip, żylak pochwy).

We wczesnej ciąży, w pierwszych 2-3 miesiącach od zapłodnienia, krwawienia mogą pojawiać się w terminach kolejnych miesiączek. Najczęściej dzieje się tak, ponieważ jajo płodowe nie wypełnia całkowicie jamy macicy, przez co fragmenty śluzówki lekko się złuszczają.

Za krwawienie może odpowiadać także krwiak podkosmówkowy. Zwykle nie jest groźny i wchłania się samoistnie, choć ciężarna musi się oszczędzać lub leżeć. W przypadku większych krwiaków konieczna jest zwykle interwencja lekarza.

Groźne przyczyny krwawienia

Czasem krwawienie na początku ciąży może być groźne, a jego skutki poważne. Patologiczne przyczyny krwawienia w ciąży to:

• ciąża pozamaciczna,
• poronienie.

W zaawansowanej ciąży za krwawienie lub plamienie może odpowiadać zaśniad groniasty, inaczej ciążowa choroba trofoblastyczna, pęknięcie macicy, a także łożysko przodujące oraz odklejenie się łożyska prawidłowo usadowionego.

Okres w ciąży a ciąża pozamaciczna

Ciąża pozamaciczna (czyli ektopowa) to sytuacja, gdy zapłodniona komórka jajowa nie ulega prawidłowej implantacji i rozwija się poza błoną śluzową jamy macicy. Definiuje się ją jako stan, w którym pęcherzyk ciążowy implantuje się poza jamą macicy. Najczęściej lokalizuje się w bańce jajowodu, rzadziej w obrębie jajnika, szyjki macicy, otrzewnej czy w innej części jajowodu. Patologia dotyczy 1–2% wszystkich ciąż.

Jakie są objawy ciąży ektopowej?

Jednym z pierwszych objawów ciąży pozamacicznej jest zatrzymanie krwawienia miesięcznego, dodatni test ciążowy, silne bóle brzucha i plamienie. Jeśli w drugim tygodniu od ustania miesiączki zaczyna się krwawienie w ciąży z dróg rodnych, ginekolog powinien sprawdzić, czy zapłodnione jajeczko rozwija się w jamie macicy.

W zależności od lokalizacji zagnieżdżonej zapłodnionej komórki jajowej, ciąża ektopowa może rozwijać się w sposób ostry lub przewlekły.

W większości przypadków objawy układają się w triadę tj. ból w dole brzucha (95%), ustanie miesiączkowania (75%) oraz krwawienie z dróg rodnych (50-75%). W dalszej kolejności objawami sugerującymi ten rodzaj ciąży są bóle ramion, co jest skutkiem podrażnienia przepony przez krew z pękniętego jajowodu, zawroty głowy, omdlenia a nawet wstrząs oligowolemiczny (10%), podwyższona temperatura ciała (5-10%), powiększenie macicy (20-30%) oraz bolesny guz przydatków (50%) [6]

W ostrym przebiegu dochodzi zwykle do zapalenia otrzewnej oraz objawów wstrząsu wskutek utraty dużej ilości krwi w wyniku obfitego krwawienia spowodowanego pęknięciem jajowodu. Konieczna jest natychmiastowa operacja.

W przypadku przewlekłego przebiegu ciąży pozamacicznej obecne są mało charakterystyczne objawy, które wynikają z ciąży oraz przewlekłego niewielkiego krwawienia do jamy otrzewnej.

Ponieważ każda ciąża ektopowa może prowadzić do zagrażającego życiu krwotoku wewnętrznego, konieczny jest niezwłoczny kontakt z lekarzem. Ciążę pozamaciczną trzeba usunąć, ponieważ zagraża życiu kobiety.

Okres w ciąży a poronienie

Poronienie to ukończenie ciąży przed 22 tygodniem. Do objawów poronienia zalicza się silne krwawienie, skurcze macicy i odpływanie płynu owodniowego, bóle brzucha związane z kurczącą się macicą czy obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.

W przypadku zaobserwowania powyższych objawów trzeba jak najszybciej zgłosić się do szpitala lub ginekologa. Konieczny może być zabieg łyżeczkowania lub podanie leków.

Poronienie wczesne (do 12. tygodnia ciąży) zdarza się stosunkowo często. Odsetek poronień sporadycznych (niepowtarzających się) wynosi od 10 do 15%. Poronienia nawracające oznaczają utratę co najmniej 3 kolejnych ciąż i dotyczą około 1% kobiet.

W około 40% przypadków poronienie ma związek z nieprawidłowościami w obrębie rozwijającego się płodu oraz błon płodowych, pępowiny lub łożyska. Inną przyczyną poronienia są zmiany patologiczne w kobiecych narządach rodnych (nieprawidłowe położenie macicy, niedorozwój macicy, wady rozwojowe macicy, mięśniaki macicy, guzy jajników), a także czynniki hormonalne.

Duże znaczenie ma mała produkcja gonadotropiny kosmówkowej (beta-HCG), która w prawidłowych warunkach jest tworzona głównie przez jedną z błon płodowych, a także niewydolność ciałka żółtego, które w okresie ciąży produkuje duże ilości progesteronu odpowiedzialnego za prawidłowy rozwój ciąży.

Ryzyko poronienia samoistnego wzrasta z wiekiem, co związane jest ze zmniejszającą się liczbą i jakością pozostałych w jajnikach oocytów (komórek jajowych). [3]

Za poronienie odpowiadać może również nieprawidłowo rozwijająca się kosmówka i błony płodowe, brak pępowiny lub brak w niej naczyń krwionośnych oraz zaburzenia związane z organogenezą (tworzeniem się narządów).

W większości przypadku poronień samoistnych występujących przed 10. tygodniem ciąży przyczyną są przypadkowe błędy w liczbie chromosomów u płodu, głównie trisomie (dodatkowy chromosom w jednej z par chromosomów), monosomie (brak chromosomu w jednej z par) oraz poliploidie (zwielokrotniona liczba wszystkich 46 chromosomów).

Krwawienie w ciąży - kiedy do lekarza?

Krwawienie w ciąży, ponieważ może być niebezpieczne zarówno dla utrzymania ciąży, jak i zdrowia oraz życia kobiety, musi być skonsultowane z lekarzem niezależnie od tego, czy towarzyszą mu inne dolegliwości, czy też nie.

Lepiej dmuchać na zimne. Choć plamienie czy krwawienie najczęściej nie wskazuje na nic niepokojącego, może być groźne. Wówczas bardzo ważna jest szyba reakcja.

To dlatego w takiej sytuacji najważniejsze jest, by ustalić przyczynę krwawienia, wykluczyć nieprawidłowości wymagające interwencji lekarskiej lub włączyć leki i wdrożyć działania, które umożliwiają donoszenie ciąży i urodzenie dziecka.

Wystąpienia epizodów krwawień w czasie ciąży zawsze powinno skłonić kobietę do wizyty w gabinecie ginekologicznym. Podczas takiej wizyty powinno być przeprowadzone badanie ginekologiczne. W ten sposób ocenia się czy krwawienie pochodzi z jamy macicy, nadżerki szyjki macicy bądź z polipu doczesnowego. Nieodzownym badaniem jest ultrasonografia, która pozwala ocenić umiejscowienie łożyska. [1] Czasem konieczne są badania laboratoryjne z krwi.

Pilnej wizyty u lekarza lub na SOR wymaga sytuacja, gdy:

• plamienie w ciąży jest obfite,
• krew jest gęsta, ciemnobrązowa, zawiera skrzepy,
• krwawieniu towarzyszy silny ból w podbrzuszu,
• krwawienie czy plamienie nie ustępuje lub się nasila,
• pojawia się ból w dole pleców,
• występują wymioty i mdłości,
• pojawiają się inne objawy, które mogą niepokoić, ponieważ nie mają związku ze zbliżającą się miesiączką.