Śluz w kale niemowląt i dzieci - postępowanie

Śluz to przezroczysta, lepka wydzielina o różnej gęstości, będąca mieszaniną wody, mucyny oraz związków soli. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. W jaki sposób działa?

W żołądku śluz pełni funkcję ochronną. Chroni śluzówkę przed działaniem kwasów i enzymów trawiennych. W jelicie grubym poprawia pasaż treści jelitowej - umożliwia przemieszanie się mas kałowych. Śluz jest produkowany przez komórki kubkowe zlokalizowane głównie w krańcowym odcinku jelita grubego.

Jak wygląda śluz w kale?

U osób zdrowych śluz w kale jest przeźroczysty, niezbyt gęsty, niepieniący się, a w jego strukturze nie są widoczne żadne przebarwienia czy drobiny. Występuje też w niewielkich ilościach lub pojawia się sporadycznie. Zwykle jego obecność trudno dostrzec.

Przezroczysty śluz, który widoczny jest w stolcu w niewielkiej ilości bądź sporadycznie, jest uznawany za normę.

Niepokojący jest widoczny śluz w stolcu w znacznej ilości oraz stwierdzenie, że wydzielina ma zmienioną konsystencję, barwę lub objętość. Bezpośrednią przyczyną występowania większych ilości śluzu w kale jest pobudzenie mechanizmów odpowiedzialnych za jego produkcję.

Ponieważ w różnych stanach chorobowych wydzielina może zmieniać swoją postać, uwagę powinien zwrócić:

• krew i śluz z odbytu, czerwony śluz w kale,
• brązowy śluz z odbytu,
• biały śluz z odbytu,

• żółty śluz w kale lub żółty śluz z odbytu,
• galaretowaty śluz w stolcu, galaretowata wydzielina z odbytu,
• pomarańczowy śluz w kale,

• wodnista wydzielina z odbytu, wyciek śluzu odbytu,
• cuchnący śluz z odbytu,

Śluz w kale a objawy towarzyszące

Sygnałem alarmowym jest sytuacja, gdy śluzowi w kale towarzyszą jej niepokojące objawy, takie jak:

• wzdęcia, nudności,
• ból brzucha,
• zaparcia,
• biegunki,

• wydzielina z odbytu na papierze toaletowym czy bieliźnie,
• gazy ze śluzem,
• śluzowaty stolec,

• przewlekłe śluzowate stolce,
• uczucie niepełnego wypróżnienia,
• śluzowe biegunki,

• silny świąd odbytu, pieczenie odbytu,
• problemy z koncentracją, rozdrażnienie, zaburzenia snu,
• osłabienie, niedokrwistość,

• gorączka,
• zmniejszenie masy ciała.

Co oznacza śluz w kale u niemowląt, dzieci i dorosłych? Przyczyn może być wiele. To:

• alergie i nietolerancje pokarmowe,
• infekcje bakteryjne, infekcje wirusowe, infekcje pasożytnicze,
• zatrucie pokarmowe,

• biegunka,
• przewlekłe zaparcia,
• nieswoiste zapalenie jelit,

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• stan zapalny błony śluzowej jelit,
• zespół jelita drażliwego,

• żylaki odbytu (tzw. hemoroidy),
• przetoka odbytu,
• szczelina odbytu (nieszczelność odbytu),

• mukowiscydoza,
• choroby zapalne trzustki,
• niedrożność przewodu pokarmowego,

• zaburzenia wchłaniania pokarmów,
• nieprawidłowa gospodarka lipidowa,
• zapalenie odbytnicy,
• nowotwory jelita grubego; rak odbytu, rak odbytnicy.

Śluz w kale u niemowlaka i dziecka - najczęstsze przyczyny i objawy

Śluz w kale u dzieci i niemowląt najczęściej jest objawem nietolerancji lub alergii pokarmowej, zwykle na mleko i przetwory mleczne, jajka czy produkty zbożowe. Nieco rzadziej, choć wciąż często, to skutek niestrawności i symptom zakażenia rotawirusem.

Warto pamiętać, że nadwrażliwość i alergia to nie samo. Alergie pokarmowe mają podłoże immunologiczne związane z przeciwciałami IgE. Nietolerancja pokarmowa nie jest związana z udziałem mechanizmów immunologicznych (mechanizm nie obejmuje układu odpornościowego).

Alergie pokarmowe wyzwalają układ odpornościowy, a nietolerancja pokarmowa nie. Niektórzy ludzie cierpią na problemy trawienne bez odpowiedzi histaminowej.

Nietolerancja pokarmowa, znana jest również jako nadwrażliwość pokarmowa, najczęściej wywołuje:

• wysypkę skórną,
• biegunki,
• swędzenie skóry,

• ból brzucha,
• wymioty,
• wzdęcia.

Reakcja na spożyte alergeny to nie tylko domieszka śluzu, ale i:

• bóle brzucha, wymioty lub biegunki,
• świąd skóry, pokrzywkę lub wysypkę,
• katar, uczucie zatkanego nosa, opuchlizna okolic jamy ustnej lub zapalenie spojówek

O infekcji wirusowej wywołanej przez rotawirusy świadczy biegunka ze śluzem, nieprzyjemny zapach stolca (kupa może być zielonkawa) i brak apetytu, większa ilość śluzu. Objawy dodatkowe to biegunka oraz wymioty lub nudności, a często także gorączka.

Dziecko, które cierpi z powodu niestrawności skarży się na ból brzucha i gazy. Mogą pojawić się także nudności oraz wymioty, zaparcia, odbijanie się, zgaga czy burczenie w brzuchu.

Uwaga! Zanim zaczniesz panikować w przypadku zmienionego koloru śluzu w stolcu dziecka, przyjrzyj się jego jadłospisowi. Zdarza się, że obecność śluzu w kale dziecka to skutek spożywania produktów, które zawierają znaczne ilości naturalnych barwników, takich jak karoten (marchew, czerwona papryka, pomidor) czy kurkumina (stosowana do przygotowywania curry). Czerwony kolor kupy może być także wynikiem spożywania buraków. Ma to związek z tym, że barwiące betalainy mają zdolność do przechodzenia przez przewód pokarmowy w stanie niezmienionym.

Dlaczego śluz może wskazywać na chorobę?

Dlaczego śluz w stolcu może zmieniać swój charakter w przebiegu różnych chorób? W tym czasie wzrasta poziom cytokiny prozapalnej – interleukiny 4 (IL 4). która jest wytwarzana przez komórki układu odpornościowego (głównie bazofile, mastocyty oraz limfocyty Th2).

IL 4 ma duże znaczenie w procesie powstawania reakcji alergicznej i tworzenie się ogniska zapalnego; pobudza wiele komórek układu odpornościowego, ale i jest jednym z czynników stymulujących wytwarzanie śluzu w przewodzie pokarmowym.

Niewielkie ilości śluzu, którym nie towarzyszą żadne dolegliwości, nie powinny niepokoić. Do lekarza należy zgłosić się, gdy dziecko skarży się bądź na bóle brzucha (lub niemowlę zachowuje się tak, że można podejrzewać tego rodzaju dolegliwości). Niepokoić powinna też:

• wymioty,
• nudności i wzdęcia,
• śluz o zmienionej barwie i konsystencji (śluz galaretowaty, pieniący się, ropny, gęsty, obfity, podbarwiony),

• przewlekłe biegunki ze śluzem, biegunka śluzowa,
• zaburzony rytm wypróżnień,
• ból i świąd odbytu,

• piana z odbytu,
• wycieki z odbytu o nieprzyjemnym zapachu,
• utrata masy ciała, brak apetytu.

Konsultacji z pediatrą wymaga także przezroczysta wydzielina u noworodków.

Choć śluz w kale jest groźny, jego niepokojącej obecności nie wolno lekceważyć. Dlaczego to ważne? Ponieważ schorzenia i zaburzenia stanowiące przyczynę jego występowania, mogą nie tylko wywoływać dyskomfort, ale i mogą być niebezpieczne.

Aby ustalić, czy śluz w kale jest objawem zaburzenia bądź choroby, lekarz zbada dziecko i zbierze wywiad lekarski. Ważne są różne informacje, takie jak okoliczności pojawienia się nieprawidłowości, objawy współtowarzyszące, typ wydzieliny.

Ponieważ niemowlę czy małe dziecko nie zawsze jest w stanie zasygnalizować, co dokładnie się dzieje, bardzo ważne jest jego obserwowanie. Dobrą praktyką jest także sporządzanie notatek. Szczegółowe informacje stanowią cenną wskazówkę dla lekarza.

Pediatra zleci także badania diagnostyczne. Zazwyczaj obejmuje on badania laboratoryjne z krwi i kału (badanie kału na obecność pasożytów, badanie kału na posiew, testy alergiczne z krwi), USG brzucha, kolonoskopię czy rektoskopię, czyli endoskopowe badania jelita grubego. Niekiedy zleca konsultacje ze specjalistą (np. alergologiem, gastroenterologiem, onkologiem).

Postępowanie w przypadku stwierdzenia śluzu w kale niemowlaka czy dziecka zależy od rozpoznania. Leczenie przyczynowe może być różne. Jeśli wyniki badań wskazały na zakażenie pasożytami, na przykład owsikami, wdraża się leki przeciwpasożytnicze. Podejrzenie alergii czy nietolerancji pokarmowej jest przesłanką do wdrożenia diety eliminacyjnej, często także przeprowadzenia "prowokacji". Niekiedy konieczne jest włączenie antybiotykoterapii lub leczenie objawowe (np. w przebiegu wirusówki)

Często pomocne są różne domowe metody leczenia, takie jak zmiana diety (także kobiety, która karmi piersią), zwiększenie aktywności fizycznej czy zastosowanie probiotyków, które uzupełniają zaburzoną florę bakteryjną. W przypadku maluchów, które noszą pieluchy, trzeba zwrócić szczególną uwagę na pielęgnację skóry. Nadmiar śluzu w kale może doprowadzić do pojawienia się odparzeń i pieluszkowego zapalenia skóry.