Odparzenia u niemowlaka. Co pomaga?

Odparzenia skóry to zmiany powstające wskutek nadmiernej potliwości, wilgoci oraz tarcia skóry o skórę lub skóry o inną powierzchnię, na przykład pieluszkę. Najczęściej powstają w takich miejscach jak pupa, pachwiny, uda oraz fałdy skórne. Dotyczą głównie dzieci, ale są takze problemem ludzi dorosłych, zwłaszcza w podeszłym wieku.

Jak wyglądają odparzenia? Skóra jest zaczerwieniona i podrażniona, mogą pojawić się na niej obrzęki, drobne krostki i grudki, a także pęcherze zawierające płyn surowiczy, którym towarzyszą ból i pieczenie.

Odparzenia pieluszkowe to zmiany zapalne skóry, które pojawiają się u noworodków, niemowląt i małych dzieci noszących pieluszki. Problem najczęściej dotyka pośladki, pachwiny i okolice miejsc intymnych.

Jak powstają odparzenia u niemowlaka?

Odparzenia u maluchów pojawiają się z wielu przyczyn, głównie wskutek tarcia przylegających do siebie powierzchni skórnych i działania wysokiej temperatury, a także nadmiaru wilgoci. Nie bez znaczenia jest, że skóra pod pieluszką narażona jest na stały kontakt z moczem i kałem, które działają na nią drażniąco.

O odparzenia pieluszkowe u niemowląt i dzieci nie jest trudno. Nie dość, że maluchy spędzają całe dnie w pieluszkach, które rzadko są suche, to ich skóra jest bardzo wrażliwa, cienka i wymagająca. Ponieważ jej warstwa lipidowa nie jest jeszcze w pełni rozwinięta, bardzo szybko może pojawić się najpierw zaczerwienienie (rumień), a następnie nieprzyjemne dolegliwości, takie jak ból, świąd czy pieczenie. Dlatego tak ważna jest właściwa pielęgnacja i odpowiednie reagowanie na zmiany skórne.

Wysypka może pojawić się też u dzieci z alergią pokarmową oraz atopowym zapaleniem skóry (AZS).

Kiedy powstają odparzenia u niemowlaka?

Odparzenia pieluszkowe powstają, gdy:

• pieluszki nie są zmieniane odpowiednio często,
• produkty do pielęgnacji i utrzymania higieny (pieluchy, chusteczki, kremy do pupy) są nieodpowiednie dla skóry dziecka, drażnią ją bądź uczulają,
• stosuje się zbyt dużo kremów i zasypek,
• skóra pod pieluszką jest za rzadko myta i wietrzona,
• dziecko ma biegunkę bądź przechodzi antybiotykoterapię (zmienia się skład stolca),
• panuje upał,

• dziecko ma skórę skłonną do alergii.

Najlepszą profilaktyką odparzeń u maluchów jest właściwa pielęgnacja i przestrzeganie zasad higieny. Najważniejsza jest częsta zmiana pieluszki. Przewijaj dziecko co 3-4 godziny i zawsze wtedy, kiedy maluch zrobi kupę.

Odparzenia pupy niemowlaka: dokładne mycie skóry

Szalenie istotne jest mycie pupy. Rób to codziennie - wodą i delikatnym mydłem lub preparatem z emolientem. Używanie na co dzień chusteczek nawilżających nie jest najlepszym pomysłem. Powinno się je traktować jako rozwiązanie awaryjne: na spacerze czy do wstępnego oczyszczania mocno zabrudzonej kupą pupy.

Warto pamiętać, że niektóre jednorazowe chusteczki są nasączone substancjami, które mogą wywoływać podrażnienie i zaczerwienienie.

Odparzenia pupy niemowlaka: osuszanie skóry

Po umyciu pupy skóra dziecka powinna być dobrze osuszona. Pamiętaj nie tylko o gładkich powierzchniach, ale i o zagłębieniach fałdów skóry. Podczas przewijania najbezpieczniej osuszyć jednorazowym papierowym ręcznikiem, lekko go przykładając.

Odparzenia pupy niemowlaka: smarowanie skóry

Bardzo ważne jest smarowanie skóry ukrytej pod pieluszką odpowiednim kremem. Na co dzień powinny być to produkty natłuszczające i nawilżające skórę, chroniące ją przed czynnikami drażniącymi. Według najnowszych zaleceń podczas codziennych czynności profilaktycznych należy unikać stosowania produktów o właściwościach antyseptycznych.

Odparzenia pupy niemowlaka: wietrzenie pupy

Aby unikać odparzeń pieluszkowych, trzeba również pamiętać o wietrzeniu pupy, czyli pozostawianiu maluszka na chwilę bez pieluszki. Dzięki temu skóra może oddychać, ale i się regenerować. Dostęp powietrza zapobiega odparzeniom, ale i szybciej goi zmiany, które już powstały.

Odparzeń pieluszkowych na pupie niemowlaka nie wolno bagatelizować. Uwagi wymaga każde zaczerwienienie, ponieważ zmiana szybko może przerodzić się w odparzenie pieluszkowe lub pieluszkowe zapalenie skóry.

Niestety czasem odpowiednia pielęgnacja i prawidłowa higiena nie wystarczają – pojawia się odparzenie. Co wówczas robić?

Czasem wystarczy zmiana pieluchy na produkt innego producenta. Zdarza się, że skórze maluszka nie pasuje jej skład, stopień chłonności czy struktura. Być może przyczyną podrażnień i odparzeń są kremy (odpowiedni produktłagodzi stany zapalne, łagodzi odparzenia skóry) lub chusteczki nawilżane do oczyszczania pupy. Jeśli to możliwe, zamiast chusteczek używaj przegotowanej wody, zmień też krem.

Zmienioną skórę pod pieluszką trzeba traktować w szczególny sposób. To bardzo ważne. Kilka razy dziennie myj pupę dziecka wodą z delikatnym mydłem lub emolientem. Możesz stosować napar z rumianku, a także domową zasypkę, czyli mąkę ziemniaczaną. Jak najczęściej wietrz pupę maluszka. Rany goją się najlepiej wówczas, gdy mają dostęp powietrza.

Domowe sposoby na odparzenia u dzieci

Wykąp dziecko w wodzie z dodatkiem jasnoróżowym roztworem nadmanganianu potasu lub krochmalu (krochmalu wysusza zmiany zapalne). Na odparzenia u maluszków należy stosować różne maści i kremy.

Kremy i maści na odparzenia pieluszkowe

Kremy i maści na odparzenia pieluszkowe zwykle w swoim składzie mają tlenek cynku, alantoinę, lanolinę, a także panthenol. Co warto o nich wiedzieć?

Zinc Oxide, czyli tlenek cynku działa przeciwbakteryjne, łagodzi podrażnienia skóry i pomaga wyleczyć jej stany zapalne.

Allantolin (alantoina) to pochodna mocznika, która działa regenerująco. Ponieważ ma silne właściwości łagodzące i kojące, przyspiesza odnowę i ułatwia gojenie uszkodzonego naskórka.

Lanolina to wosk pochodzenia owczego, który skutecznie nawilża skórę, chroniąc ją przed działaniem szkodliwych czynników oraz wysuszeniem. Jej skład jest bardzo podobny do składu warstwy lipidowej ludzkiego naskórka.

Zawarty w maściach i kremach przeciwko odparzeniom panthenol działa łagodząco na podrażnioną i zaczerwienioną skórę.

Powyższe substancje zawarte w kremach i maściach na odparzenia tworzą na skórze warstwę ochronną. Dzięki temu produkty te zapobiegają przesuszaniu się naskórka, działają przeciwzapalnie, łagodzą świąd, ból i podrażnienia, regenerują skórę.

Kremy i maści na odparzenia mogą również zawierać:

• Paraffinum Liquidum, czyli olej mineralny o właściwościach natłuszczających,
• Helianthus Annuus - olej słonecznikowy, który ma działanie przeciwzapalne i normalizujące, a także przeciwrodnikowe,
• Glycerin – substancję posiadającą właściwości nawilżające,
• Ricinus Communis - olej rycynowy, który działa powlekająco i ochronnie,
• Triticum Vulgare, czyli wyciąg z pszenicy. Substancja ma działanie wygładzające,
• Chamomilla Recutita - ekstrakt z rumianku, który ma działanie łagodzące, przeciwzapalne i antybakteryjne,
• Sodium Carboxymethyl Betaglucan - naturalny składnik z drożdży, który łagodzi podrażnioną skórę, ponadto zatrzymuje w niej wilgoć,
• Linum Usitatissimum (Vitaminum F) - olej z siemienia lnianego, który ma działanie regenerujące, nawilżające, odżywcze i ochronne. Hamuje zapalenia skóry.

Ponieważ niewłaściwie pielęgnowane odparzenie skóry w okolicy pieluszkowej może doprowadzić do rozwoju zakażenia bakteryjnego lub grzybicy (powikłaniem są także infekcje układu moczowego), gdy stan skóry maluszka nie poprawia się, należy skontaktować się z pediatrą.

Niepokojące jest, gdy pomimo starań i stosowania zabiegów pielęgnacyjnych odparzenia są większe, zaczerwienienie nasiliło się lub pojawiają się nadżerki, wykwity, pęcherze, grudki czy strupy. Konsultacja ze specjalistą jest niezbędna, ponieważ być może domowe sposoby na odparzenia pieluszkowe to za mało.

Pieluszkowe zapalenie skóry

Brak odpowiedniej, szybkiej reakcji rodziców, bardzo szybko może skutkować tym, że pojawi się stan zapalny - pieluszkowe zapalenie skóry (PZS, napkin dermatitis, diaper dermatitis).

Czynniki sprzyjające występowaniu pieluszkowego zapalenia skóry

Na rozwój pieluszkowego zapalenia skóry wpływa nie tylko niedostateczna higiena skóry i brak reakcji na pojawienie się odparzeń oraz innych niegroźnych zmian, ale i:

• wilgoć i uszkodzenie (maceracja) naskórka. Wskutek zaburzenia funkcji ochronnej skóry dochodzi do nadmiernego przenikania do głębszych warstw skóry substancji drażniących, alergizujących oraz mikroorganizmów,
• przewlekłe pocieranie skóry przez pieluszkę (tzw. pieluszkowe zapalenie skóry z podrażnienia), przy czym czynnik mechaniczny ma największe znaczenie w obrębie wewnętrznej powierzchni ud, wypukłej powierzchni narządów płciowych, pośladków oraz pasa,
• zasadowe pH moczu podnoszone przez produkujące ureazę bakterie kałowe,
• obecność drożdżaków (Candida albicans) w kale
• biegunki,
• wrodzone wady układu moczowego,
• kontakt z alergenami zawartymi w pieluszce i preparatach stosowanych do pielęgnacji skóry w okolicy pieluszkowej (tzw. alergiczny wyprysk pieluszkowy).

Objawy pieluszkowego zapalenia skóry

Jak się objawia pieluszkowe zapalenie skóry, uznawane za jedną z najczęstszych dermatoz wieku niemowlęcego?

Zaczerwienienie zmienia się w rumień, który rozszerza się na całe pośladki, pojawiają się wypryski, grudki i pęcherzyki. Skóra zaczyna się łuszczyć i pojawiają się bolesne nadżerki. Wraz z nasilaniem się procesu zapalnego dochodzi do rozwoju obrzęku w obrębie zaczerwienionych miejsc (ognisk rumieniowych). Zmianom zapalnym często towarzyszy świąd skóry.

Często obserwuje się nadkażenie bakteryjne zmian skórnych, któremu towarzyszy tworzenie się nadżerek, pokrytych miodowożółtym strupem oraz powstawanie pęcherzyków.

Rozpoznanie i leczenie pieluszkowego zapalenia skóry

Rozpoznanie pieluszkowego zapalenia skóry stawia się na podstawie zaobserwowania obecności typowych zmian skórnych w okolicy przylegania pieluszki. W celu zdiagnozowania przyczyny choroby, można przeprowadzić:

• badanie mykologiczne (w przypadku podejrzenia drożdżycy),
• wymaz pobrany ze zmienionej chorobowo skóry (przy podejrzeniu zakażenia bakteryjnego),
• naskórkowe testy płatkowe (w sytuacji, gdy podejrzewa alergię kontaktową).

W leczeniu kluczowa jest prawidłowa higiena okolicy pieluszkowej, stosowanie łagodnych kosmetyków oraz unikanie podrażnień mechanicznych skóry. W terapii wykorzystuje się także maści na odparzenia ze słabym glikokortykosteroidem, który łagodzi stan zapalny.

Zamiast leków sterydowych, stosuje się także miejscowe inhibitory kalcyneuryny, które nie powodują reakcji niepożądanych. W cięższych postaciach pieluszkowego zapalenia skóry stosuje się preparaty zawierające substancje przeciwzapalne, przeciwbakteryjne lub przeciwgrzybicze.