Ból brzucha u niemowląt

Dziecko płacze, pręży się. Choć nie umie powiedzieć o co chodzi, najczęściej rodzice domyślają się sami - malucha boli brzuszek. To dość częsty problem. Choć najczęściej jego przyczyny nie są niczym niebezpiecznym, wszelkie epizody bólowe należy traktować poważnie. Czy wiesz, co może wywoływać ból, jak go łagodzić i pomóc dziecku?

Co się dzieje z dzieckiem, które boli brzuszek?

• dziecko płacze (od cichego płaczu po zanoszenie się płaczem),
• jest rozdrażnione, nerwowe,
• napina brzuszek, pręży się,
• słychać bulgotanie w jelitach,
• obserwuje się zmiany w częstotliwości wypróżniania i konsystencji stolca (zaparcie bądź biegunka).

Ból brzucha u dziecka może być wywołany wieloma czynnikami. Najczęściej odpowiada za niego:

• kolka jelitowa,
• infekcja wirusowa lub bakteryjna (często towarzyszy im biegunka),
• niestrawność, nietolerancja niektórych składników pokarmowych, alergia,
• łykanie powietrza podczas jedzenia (najczęściej podczas karmienia piersią),
• nieodpowiednia dieta karmiącej mamy. Niektóre produkty czasem nie służą dziecku. Powodem może być występująca u niego alergia,
• nieodpowiednie mleko modyfikowane. Zdarza się, że organizm dziecka nie toleruje podawanego mu mleka, czasem potrzebuje mleka modyfikowanego o specjalnym przeznaczeniu. O wyborze najlepszego produktu trzeba porozmawiać z lekarzem,
• rozszerzona dieta: czasem ból brzuszka wywołuje jakiś składnik pożywienia. Przyczyną może być np. nietolerancja. Podczas wprowadzania nowych pokarmów zawsze trzeba uważnie obserować reakcje organizmu dziecka,
• refluks - cofanie się treści pokarmowej do przełyku,
• silne emocje, stres,
• pasożyty.

Kolka, czyli efekt bolesnego skurczu mięśniówki jelit, to częsta dolegliwość, na którą cierpią niemowlęta. Maluch jest niespokojny, płacze i krzyczy, gwałtownie zgina nóżki. Bywa, że ataki pojawiają się po jedzeniu lub w określonych porach doby.

Kolka należy do czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego wczesnego okresu niemowlęcego. Według definicji jest to stan nasilonego niepokoju i niedającego się ukoić płaczu, zazwyczaj obserwowany w godzinach wieczornych.

Nie ustalono jej etiologii. W patogenezie rozważa się między innymi:

• alergię pokarmową,
• nietolerancję laktozy,
• zaburzenia funkcjonowania mikroflory jelitowej,
• niedojrzałość układu nerwowego,
• negatywny wpływ dymu papierosowego,
• nieprawidłową technikę karmienia,
• czynniki psychospołeczne,
• wrażliwość na składniki pokarmowe,
• nietolerancja produktu z diety karmiącej mamy,
• łykanie powietrza przy jedzeniu.

Kolka najczęściej mija w okolicach 4. miesiąca życia dziecka. Na kolkę sprawdzają się środki farmaceutyczne, ale i domowe sposoby - przeczytaj co pomogło na kolkę użytkowniczkom forum.

Ból brzuszka może być zwiastunem infekcji: anginy, przeziębienia czy zapalenia układu moczowego. Jeśli pojawiają się inne objawy, takie jak gorączka, kaszel, katar, wymioty czy biegunka, warto skonsultować się z pediatrą. Być może niezbędna będzie antybiotykoterapia.

Często może to być także groźny dla maluszkówrotawirus - pojawia się stan zapalny jelit, który manifestuje się bólem brzucha, wymiotami, biegunką, podwyższoną temperaturą, osłabieniem. Zakażenia wirusowe nie leczy się antybiotykiem, ważne jest podawanie płynów, by zapobiec odwodnieniu.

Co robić?

Tak, jak pisaliśmy, najważniejsze jest nawadnianie maleństwa. Jeśli karmisz piersią, nie rezygnuj z tego, zwłaszcza że w twoim mleku są przeciwciała, które mogą pomóc uporać się z wirusem. Jeśli karmisz butelką, dopijaj niemowlę ciepłą wodą (najlepiej skonsultuj z lekarzem).

Jeśli nie niemowlę ma suchą pieluszkę powyżej trzech godzin, a po złapaniu skóry na brzuszku dwoma palcami tworzy się fałd, który po puszczeniu się nie rozprostowuje dziecko jest odwodnione i trzeba z nim pojechać do szpitala.

Choroba trwa do 7 dni, ponieważ ustaje, kiedy wszystkie zakażone komórki zostaną wydalone z organizmu. Lekarze zalecają szczepienie przeciw rotawirusom.

Układ pokarmowy maluszka jest niedojrzały, dlatego zdarza się, że ostro zareaguje po podaniu jakiegoś produktu nietolerowanego bądź alergizującego. Wówczas pojawia się ból brzuszka, brak apetytu, biegunki i zaparcia, wysypka, ulewanie i wymioty.

Nietolerancja pokarmowa występuje, kiedy pojawia się nadwrażliwość na określony rodzaj żywności lub jej składnik. Najczęściej występuje nietolerancja laktozy, histaminy i fruktozy. Jednymi z objawów są bóle brzucha, wzdęcia czy biegunki.

Dla odmiany alergia pokarmowa jest nadmierną reakcja organizmu na dany pokarm. Została ona uwarunkowana mechanizmami immunologicznymi i wywołana przez białka pokarmowe. Przy alergii pokarmowej reakcja występuje prawie natychmiastowo po spożyciu zakazanej substancji, natomiast przy nietolerancji pokarmowej efekt widoczny jest po kilku godzinach, a nawet kilku dniach. Przy nietolerancji i alergii niemowląt pierwszym krokiem jest zastosowanie diety eliminacyjnej.

Czasem maluch karmiony piersią, ale również butelką, je tak szybko i łapczywie, że podczas ssania połyka powietrze. Wówczas nagromadzone w jelitach gazy powodują wzdęcia i ból brzuszka. Na szczęście jest to chwilowy problem, który można rozwiązać delikatnie masując brzuch lub podkurczając nóżki dziecka, tak aby pozbyło się nadmiaru gazów. Przeczytaj jak prawidłowo przystawiać dziecko do piersi. 

Najczęstszą przyczyną bólu brzucha i zaparć u niemowlaka jest niewłaściwa dieta karmiącej go mamy lub zbyt gęsta mieszanka mleczna. Możesz podejrzewać zaparcia u maluszka, jeśli rzadziej niż zazwyczaj się wypróżnia, a towarzyszy temu wysiłek (maluch robi się czerwony na twarzy, płacze, pręży się), a stolec jest zbity i twardy.

Na szczęście z zaparciami u maluszków łatwo sobie poradzić. Pamiętaj, maluszkowi karmionemu butelką podawaj dużo płynów, a jeśli je stałe pokarmy zadbaj o dostateczną ilość warzyw i owoców. Jeśli karmisz piersią przyjrzyj się swojemu menu.

Refluks, czyli cofanie się treści pokarmowej do przełyku, ulewanie i chlustanie, u małych dzieci zdarza się dość często. Powracający pokarm wymieszany z sokami żołądkowymi silnie drażni śluzówkę przełyku, powodując ból, a w efekcie wywołuje prężenie, krzyk i płacz.

Refluks u takich maluszków jest najczęściej niegroźny i ustępuje samoistnie wraz z dojrzewaniem przewodu pokarmowego, ale jeśli zauważysz, że niemowlę nie przybiera na wadze bądź ma bezdechy nocne, powinniście jak najszybciej skonsultować się z pediatrą.

Rzadko się o tym mówi, ale na atak pasożytów narażone są także niemowlęta. Wystarczy, że larwy pasożytów, pochodzące z piaskownicy czy sierści zwierzęcia, dostaną się na rączki dziecka – stąd prosta droga do jelit.

Zakażeniu pasożytniczemu towarzyszą: ból brzucha (najczęściej po jedzeniu), brak apetytu, cuchnące stolce, nudności, stany podgorączkowe, kaszel lub wysypia. Dolegliwości mogą wywołać glisty, lamblie, owsiki. Jeśli podejrzewasz zakażenie pasożytami, skonsultuj się z pediatra – leczenie musi objąć całą rodzinę.

Koniecznie skontaktuj się z pediatrą, jeśli:

• pojawią się wymioty, biegunka, wysoka gorączka,
• bóle są silne i nic nie przynosi ulgi,
• brzuszek jest twardy lub nabrzmiały,
• dziecko nie oddaje stolca ani gazów przez ponad 12 godzin,
• dziecko wydaje się bardzo chore, słabnie - masz wrażenie, że sytuacja się pogarsza,
• bóle brzucha nie są silne, ale występują cyklicznie bądź utrzymują się kilka dni.

- Większość bólów brzucha u dzieci ma charakter czynnościowy, tzn. szczegółowe badania i analizy laboratoryjne nie wykazują żadnych odchyleń, jednak ból o charakterze przewlekłym i nawracającym może znacząco wpływać na upośledzenie normalnego funkcjonowania dziecka i pogarszać jakość jego życia. - mówi dr med. Andrea Horvath, pediatra - gastrolog z Zespołu Żywieniowy Kliniki Pediatrii WUM. - Istnieją jednak tak zwane czerwone flagi, czyli objawy alarmujące, których nie wolno lekceważyć. Wszystkie zawsze wymagają bardziej wnikliwej diagnostyki.

Należą do nich:

• dolegliwości brzucha budzące dziecko w nocy,
• zaburzenia dotyczące wypróżnień (zaparcie, biegunka zwłaszcza z domieszką krwi lub ropy),
• ból zlokalizowany daleko od pępka, zwłaszcza zmieniający charakter na ostry i/lub promieniujący do pleców albo kończyn dolnych,
• towarzyszące bólowi zmniejszenie masy ciała dziecka lub zahamowanie dalszego zwiększenia masy ciała i wzrostu,
• inne objawy ogólne, tj. gorączka lub stany podgorączkowe, osłabienie, bóle stawowe, opóźnione dojrzewanie,
• dodatni wywiad rodzinny w kierunku nieswoistych zapaleń jelit lub innych przewlekłych chorób przewodu pokarmowego.