Co to jest pessar ginekologiczny i kiedy się go zakłada w ciąży?

Czym jest pessar?

Pessar to mały krążek w kształcie pierścienia, który zakłada się na szyjkę macicy w przypadku jej niewydolności u kobiet w ciąży, w celu uniknięcia porodu przedwczesnego. To również przyrząd, który umieszcza się w pochwie z innych wskazań medycznych: by skorygować wypadanie macicy lub wysiłkowe nietrzymanie moczu.

Pessoterapia to także jedna z metod leczenia nietrzymania moczu, obniżenia macicy i pochwy, a także zespołu bólowego miednicy mniejszej. Oznacza to, że założenie pessara może uchronić kobietę przed różnymi dolegliwościami natury ginekologicznej.

Jak wygląda pessar?

Pessar jest wykonany z elastycznego silikonu medycznego. Przybiera różne kształty oraz rozmiary. Dzięki temu możliwe jest wybranie odpowiedniego krążka, w zależności od dolegliwości, ale i warunków anatomicznych kobiety.

Istnieje wiele rodzajów pessarów. To np. pessar cewkowy, pierścieniowy, kołnierzowy, talerzowy perforowany, kostkowy czy grzybkowy. Doborem pessaru zajmuje się lekarz ginekolog.

W zależności od zastosowania, pessar może mieć różny kształt. To może być na przykład pierścień, pierścień ze zgrubieniem, grzybek, talerzyk czy kostka. Na rynku dostępne są też pessary zbudowane z dwóch kostek, z których jedna jest większa (to tzw. tandem).

Pessary różnią się między sobą także rozmiarem. Dzięki temu lekarz prowadzący czy fizjoterapeuta uroginekologiczny może dopasować go do indywidualnej budowy anatomicznej pacjentki.

Pessar to jeden z najstarszych przyrządów medycznych. W leczeniu zaburzeń statyki kobiecych narządów miednicy stosuje się go od ponad 2000 lat. Pierwsze opisy pessarów pochodzą z egipskich papirusów. Pessary szyjkowe opisywane są jako metoda postępowania w niewydolności cieśniowo-szyjkowej od 1959 roku.

Kiedy zakłada się pessar ginekologiczny?

Pessar jest przyrządem ginekologicznym, który zapewnia mechaniczne wsparcie szyjce macicy. Jest zakładany przy leczeniu:

• wypadania macicy,
• nietrzymania moczu,
• niewydolności szyjkowej u kobiet ciężarnych.

Pessary są doskonałą alternatywą leczenia operacyjnego, zarówno przy nietrzymaniu moczu, jak i przy obniżeniu narządu rodnego. To także najmniej inwazyjna metoda leczenia niewydolności szyjki macicy w ciąży, która zastąpiła metodę chirurgiczną - szew szyjkowy.

Jak się zakłada pessar? Zabieg wprowadzenia krążka nie boli, nie jest wymagane znieczulenie miejscowe. Jego obecność po założeniu nie jest wyczuwalna. Cała procedura nie jest skomplikowana, odbywa się na fotelu ginekologicznym i trwa zaledwie kilka minut.

Odpowiednio dopasowany do problemu i budowy anatomicznej pacjentki oraz prawidłowo zaaplikowany pessar w trakcie noszenia jest przez kobietę niewyczuwalny, czyli po prostu wygodny w użytkowaniu.

W niektórych placówkach medycznych czy szpitalach pessar jest zakładany nieodpłatnie. Często jednak pacjentka musi za niego zapłacić. Koszt zakupu pessara waha się średnio od 150 do 170 złotych.

Pessar a niewydolność szyjki macicy

Szyjka macicy odgrywa istotną rolę w utrzymaniu ciąży. Stanowi zaporę mechaniczną zapobiegającą wypadnięciu jaja płodowego z jamy macicy oraz zaporę ochronną przed zakażeniami wstępującymi dzięki śluzowi pełniącemu funkcję jednego z pięter tej ochrony.

Skracanie i rozwieranie się szyjki macicy jest procesem fizjologicznym w czasie porodu. Jeśli jednak rozpocznie się wcześniej, przed 37 tygodniem ciąży, prowadzi do poronienia lub porodu przedwczesnego.

Objawy niewydolności szyjki macicy

Niewydolność szyjki macicy to jej bezbolesne skracanie i rozwieranie się w II trymetrze ciąży, spowodowane zaburzeniami jej budowy lub funkcji, któremu nie towarzyszy krwawienie z dróg rodnych czy pęcherza płodowego.

Pessar przy niewydolności szyjki macicy zakłada ginekolog, posiłkując się wynikami pomiaru długości szyjki macicy, po wykluczeniu stanów zapalnych pochwy i szyjki, które stanowią przeciwwskazania do założenia krążka. Przed założeniem pessara lekarz wykonuje badanie USG, aby zmierzyć długość szyjki macicy i wykluczyć stany zapalne czy infekcje.

Kiedy zakłada się pessar w ciąży?

Aby zapobiec poronieniu bądź porodowi przedwczesnemu, zanim do medycyny wprowadzono pessary, lekarze stosowali tzw. szew szyjkowy. Zabieg ten stosuje się do dzisiaj, jednak jest on bardziej inwazyjny od nałożenia pessara. Ma to związek z tym, że wiąże się z wykonaniem zabiegu chirurgicznego.

Szew okrężny, znany również pod nazwą szwu McDonalda, wykorzystywany jest przez lekarzy, w sytuacji gdy może dojść do poronienia. Szew zakładany jest w szpitalu, przy znieczuleniu. Historia jego zastosowania sięga 1957 roku, gdzie użyto go po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych.

Dziś pessar jest szeroko stosowany przy niewydolności szyjki macicy w ciąży. Zakłada się go, gdy nie jest ona w stanie utrzymać ciąży do wyznaczonego terminu porodu. Zapobiega to jej skracaniu się i porodowi przedwczesnemu.

Standardowe postępowanie obejmuje także założenie szwu okrężnego na szyjce macicy oraz ograniczenie aktywności fizycznej.

Pessar w ciąży zakłada się, gdy pojawiają się problemy z szyjką macicy. Kiedy? To kwestia indywidualna, niemniej zwykle jest to okres pomiędzy 14. a 28. tygodniem ciąży. Krążek zdejmuje się pod koniec ciąży, gdy dziecko jest gotowe do przyjścia na świat, zwykle po 36. tygodniu ciąży.

Pessar zakłada się najczęściej pomiędzy 18. a 28. tygodniem ciąży – choć jest to sprawa bardzo indywidualna. Bywa, że ginekolog decyduje się na jego wcześniejsze wykorzystanie – już nawet w 15. tygodniu.

Pessaroterapia – możliwe powikłania

Ciężarna, która ma założony pessar, powinna robić badania posiewu z szyjki macicy, które wykrywa ewentualne nieprawidłowości. Należy przestrzegać terminów wizyt lekarskich przez cały okres ciąży, by kontrolować sytuację, ponieważ założenie krążka zwiększa ryzyko pojawienia się infekcji pochwy.

Założenie pessara wiąże się ze zwiększonym ryzykiem infekcji szyjki macicy. Pessar jest ciałem obcym, który wprowadza się do szyjki macicy. To sprawia, że produkuje się większa ilość wydzieliny, która jednocześnie utrudnia jej odpływ.

Po założeniu pessara kobieta w ciąży:

• powinna ograniczyć aktywność fizyczną,
• dbać o odpoczynek i relaks,
• unikać stresów,
• nie przemęczać się,
• zwracać większą uwagę na higienę intymną,
• nie może uprawiać seksu aż do czasu zdjęcia krążka z szyjki macicy.

Po założeniu pessara lekarze często zalecają pacjentkom przyjmowanie leków rozkurczowych. Aby zapobiec infekcjom, zaleca się również profilaktyczne przyjmowanie środków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych.

Przyszła mama, która ma założony pessar kołnierzowy, musi prowadzić higieniczny i oszczędny tryb życia, w tym ograniczyć aktywność fizyczną.

Pessar a nietrzymanie moczu

Pessary, które są stosowane przy nietrzymaniu moczu, posiadają zgrubienie podpierającą cewkę moczową. Dzięki temu zapobiegają mimowolnemu przesuwaniu się moczu z pęcherza moczowego do cewki i niekontrolowanego popuszczania moczu.

W przypadku nietrzymania moczu pessar ma za zadanie podpierać cewkę moczową i okolice połączenia pomiędzy pęcherzem a cewką moczową. Ponadto hamuje lub minimalizuje niekontrolowane przesuwanie się moczu z pęcherza moczowego do cewki i zapobiega mimowolnemu popuszczaniu.

Pessar a wypadanie macicy

Pessary stosowane w obniżeniu narządu rodnego, zwanym wypadaniem macicy, mają za zadanie podtrzymywać narząd rodny, opierając się o mięśnie dna miednicy.

Pessary stosowane do korekcji zaburzeń statyki kobiecych narządów płciowych mają za zadanie utrzymać je na prawidłowej wysokości. Dzięki temu zapobiegają ich dalszemu obniżaniu i wysuwaniu z pochwy.

Krążki będące wsparcie przy wypadaniu macicy czy nietrzymaniu moczy zakłada się zwykle samodzielnie, najczęściej na dzień, a zdejmuje na noc. Dopuszcza się zakładanie pessarów tylko w konkretnych sytuacjach, np. podczas aktywności fizycznej. Czas noszenia pessaru zależy od dolegliwości.

Samodzielne założenie pessara i zdjęcie nie jest trudne, niemniej procedurę należy omówić z lekarzem.Warto także sięgać po dopochwowe kremy zawierające estrogeny, które poprawiają elastyczność śluzówki pochwy.

Jak poradzić sobie z zakładaniem i wyjmowaniem pessara w domu? Wypróbuj na przykład pozycję leżącą lub stojącą. Jedną nogę unieś i oprzyj o np. brzeg łóżka, wannę albo po prostu postaw na krześle.