Syrop na kaszel suchy i mokry dla dzieci. Kiedy i jak stosować?

Kaszel jest bezwarunkowym odruchem i mechanizmem, celem którego jest oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny oraz ciał obcych. Zostaje uruchomiony, gdy dochodzi do upośledzenia bądź niewydolności fizjologicznego układu rzęskowego. Jest częstym objawem klinicznym świadczącym o różnych chorobach.

Wprawdzie dzieci najczęściej kaszlą, gdy zmagają się z infekcją wirusową czy bakteryjną dróg oddechowych (to zarówno kaszel szczekający związany z zapaleniem krtani, kaszel towarzyszący zapaleniu oskrzeli czy zapaleniu płuc czy kaszel, który wywołuje katar spływający do gardła w przebiegu przeziębienia czy grypy), ale przyczyny kaszlu mogą być też inne.

Zdarza się, że pojawia się kaszel alergicznyczy związany z astmą, refluksem czy POChP. Bywa, że ma związek z podrażnieniem śluzówki, co jest wywołane kontaktem ze zbyt suchym bądź zanieczyszczonym powietrzem.

Wyróżnia się różne rodzaje kaszlu. Ze względu na czas trwania kaszel dzieli się go na kaszel ostry (trwający do 2 tygodni), kaszel ostry przedłużony (2-4 tygodnie) oraz kaszel przewlekły (trwa dłużej niż 4 tygodnie). Z punktu widzenia klinicznego ważny jest podział kaszlu na suchy (kaszel nieproduktywny) i mokry (kaszel produktywny). Bardzo często obserwowana jest także chrypka u dziecka.

Gdy pojawia się kaszel, rodzice często sięgają po syropy. Te nie mogę być jednak przypadkowe. Ważne, aby dopasować preparat do rodzaju kaszlu. Inny pomoże na kaszel suchy, a inny na mokry. To zależy od obecnych w nim składników aktywnych.

Oznacza to, że by wybrać skuteczny sposób na kaszel, podstawą jest rozpoznanie, czy u dziecka występuje kaszel mokry, czy też kaszel suchy.

Kaszel suchy jest nazywany nieproduktywnym, ponieważ nie towarzyszy mu żadna wydzielina. Bywa męczący i bardzo uporczywy, dokucza zwłaszcza w nocy, utrudniając sen. Typowe dla niego są napady kaszlu, często prowadzące do podrażnienia i bólu gardła. Ten rodzaj kaszlu jest charakterystyczny między innymi dla początku infekcji górnych dróg oddechowych.

Kaszel mokry nazywa się kaszlem produktywnym. Towarzyszy mu obecność śluzu, który często jest gęsty i trudny do odkrztuszenia. Jest to kaszel, który zwykle pojawia się w miarę rozwoju infekcji dróg oddechowych. Co ważne, nie ma charakteru, zwykle pojawia się rano, po spoczynku nocnym, gdy nagromadzi się większa ilość wydzieliny.

Suchy kaszel to zwykle pierwszy etap infekcji. Typowo po kilku dniach infekcji suche pokasływanie zmienia się w mokry kaszel, połączony z odkrztuszaniem wydzieliny.

Syrop na kaszel suchy powinien zmniejszać częstotliwości napadów kaszlu poprzez hamowanie ośrodka kaszlu. Ważne, by nawilżał śluzówkę gardła i łagodził podrażniania.

Syrop na kaszel mokry musi rozrzedzać wydzielinę. To ułatwia jej odrywanie i odkrztuszanie. Co istotne, nie wolno go hamować lekami tłumiącymi, ponieważ odkrztuszanie wydzieliny jest wskazane. Jej nadmiar zalegający w drogach oddechowych jest pożywką dla bakterii.

Co istotne, nie jest wskazane stosowanie syropów na kaszel suchy i mokry bądź naprzemienne. Może to skutkować nagromadzeniem dużej ilości wydzieliny oskrzelowej.

Leki przeciwkaszlowe podaje się w przypadku kaszlu suchego i uporczywego, którego hamowanie nie powoduje gromadzenia się wydzieliny w drogach oddechowych (jej nadmiar zalegający w drogach oddechowych jest pożywką dla bakterii.). Co na suchy kaszel u dziecka?

Naturalny syrop na kaszel

Syrop na kaszel suchy, który nie jest szczególnie nasilony, może zawierać składniki pochodzenia naturalnego, takie jak:

• macerat z korzenia prawoślazu lekarskiego, Althaea officinalis L.),
• ekstrakt z porostu islandzkiego, Lichen islandicus),
• ekstrakt z jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea),
• ekstrakt z korzenia geranium afrykańskiego (Pelargonium sidoides).

Obecne w nich substancje pomagają zmniejszyć odruch kaszlowy, łagodzą kaszel, ale i podrażnienia gardła. Tworzą przy tym warstwę ochronnej na błonach śluzowych gardła. Taki syrop nie wywołuje skutków ubocznych, jest skuteczny w działaniu i dostępny bez recepty.

Syropy hamujące odruch kaszlowy

Gdy kaszel jest bardzo męczący, przewlekły bądź ma charakter napadowy, można włączyć preparaty hamujące odruch kaszlowy, to jest działające na ośrodek kaszlu zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym. Taki preparat bardzo szybko przynosi efekty. Te są odczuwane już po kilkudziesięciu minutach po przyjęciu pierwszej dawki leku (kaszel łagodnieje, zaczyna ustępować).

W leczeniu suchego kaszlu istotną rolę odgrywają leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym (opioidowe i nieopioidowe) oraz obwodowym.

Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym dzieli się na:

• nieopioidowe: butamirat, dekstrometorfan,
• opioidowe: kodeina.

Ale uwaga! Ponieważ długotrwałe stosowanie preparatów z kodeiną może być uzależniające, bezpieczniejszym zastępnikiem są syropy z dekstrometorfanem.

- Ośrodkowo działające leki przeciwkaszlowe wykazują małą skuteczność u dzieci, a ich stosowanie wiąże się z większym ryzykiem działań niepożądanych w porównaniu z preparatami działającymi obwodowo. [1]

Leczeniu kaszlu suchego pomocne są także leki przeciwhistaminowe, których substancją czynną jest prometazyna, difenhydramina czy klemastyna.

Syrop na kaszel mokry powinien zmniejszać gęstość i lepkość wydzieliny, co pomaga ją usunąć z dróg oddechowych oraz normalizują wydzielanie śluzu. Mają za zadanie albo ułatwić rozrzedzenie flegmy albo pobudzić odruch kaszlu, albo jedno i drugie.

Przy kaszlu mokrym sprawdzą się różne preparaty. Leki mukoaktywne, czyli wykrztuśne, dzieli się na:

• leki sekretolityczne,
• leki mukolityczne,
• leki mukokinetyczne,
• mukoregulatory.

Leki sekretolityczne

Działanie leków sekretolitycznych polega na zwiększeniu nawodnienia i objętości śluzu, co ułatwia odkrztuszanie wydzieliny. Zaliczamy do nich:

• sól hipertoniczną,
• wyciągi z roślin zawierające saponiny. To np. korzeń pierwiosnka lekarskiego, liście bluszczu pospolitego,
• rośliny zawierające olejki eteryczne oraz czyste olejki eteryczne: owoce anyżu, liść mięty pieprzowej, ziele tymianku, olejek anyżkowy, miętowy, tymiankowy,
• wyciągi z roślin działających wymiotnie (ipekakuana prawdziwa),
• gwajafenezynę, emetyny, kwas benzoesowy.

Leki mukolityczne

Leki mukolityczne upłynniają i zmniejszają lepkość wydzieliny w drzewie oskrzelowym. Substancje te działają również antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, zwiększają stężenie zredukowanego glutationu Do grupy też należy acetylocysteina, karbocysteina, erdosteina i mesna.

Leki mukokinetyczne

Lek mukokinetyczny, takie jak bromheksyna oraz jej czynny metabolit ambroksol, ułatwia odkrztuszanie oraz łagodzi kaszel.

Mukoregulatory

Mukoregulatory to leki normalizujące wydzielanie śluzu. Przedstawicielem tej grupy jest przede wszystkim karbocysteina, która zapobiega tworzeniu się wydzieliny o dużej lepkości.

Większość leków wykrztuśnych można kupić w aptece nie tylko jako syrop wykrztuśny, ale i w formie tabletek (także bez recepty lekarskiej) lub preparatów do nebulizacji, które są dostępne już z przepisu lekarza.

Jak działa syrop na kaszel suchy i mokry?

Na rynku dostępne są także specjalne syropy do leczenia obu rodzajów kaszlu. Syrop na kaszel suchy i mokry, bo o nim mowa, sprawdza się w sytuacji, gdy trudno ustalić, czy kaszel jest suchy, czy też mokry. Zwykle problem ten pojawia się, gdy w miarę przebiegu infekcji dolegliwość rozwija się, zmieniając swój charakter (zwykle po kilku dniach od rozpoczęcia się infekcji kaszel suchy przechodzi w mokry).

Z założenia taki produkt, dzięki połączeniu składników o różnym działaniu, ma jednoczesne działanie przeciwkaszlowe oraz wykrztuśne. Lekarze zalecają jednak ostrożność. Najlepiej, by przed podaniem syropu dziecku, osłuchał je lekarz.

Stosując syrop na kaszel suchy czy mokry u dziecka należy wziąć pod uwagę nie tylko rodzaj kaszlu, ale i przeciwwskazania (może nim być np. choroba towarzysząca czy alergia na składnik preparatu), a i zachować środki ostrożności. O czym pamiętać?

Bardzo ważne jest, by postępować zgodnie z zaleceniami lekarza lub producenta preparatu, a bez konsultacji z pediatrą nie podawać żadnych leków niemowlętom.

Kluczowe jest, by nie przekraczać zalecanych dawek, głównie z uwagi na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych (np. syropy przeciwkaszlowe z kodeiną mogą mieć działanie podobne do odurzenia narkotycznego). Ważne jest, by nie stosować syropu za długo.

Kiedy należy stosować syrop na kaszel?

Syrop wykrztuśne stosuje się zwykle rano i w ciągu dnia. Ostatnią dawkę podaje się kilka godziny przed snem, by kaszel nie męczył w nocy.

Leki przeciwkaszlowe zwykle stosuje się na noc albo w ciągu dnia w celu wyciszania nieproduktywnego kaszlu.

Leków wykrztuśnych nie należy podawać osobom ze zmniejszoną zdolnością do odkrztuszania rozrzedzonej wydzieliny lub ze znacznym zwężeniem dróg oddechowych.

Domowe sposoby na kaszel

Syrop na kaszel kupiony w aptece to nie jedyny sposób na kaszel. Można wykorzystać także metody babć. Co pomaga? Co robić, gdy dziecko kaszle?

• Bardzo ważne zadbanie o optymalną temperaturę i wilgotność powietrza. Należy także pamiętać, że szczególnie przy kaszlu suchym trzeba przyjmować duże ilości płynów oraz nawilżać gardło.

• Na mokry kaszel, by ułatwić odkrztuszanie flegmy, można także oklepywać plecy dziecka dłoniami ułożonymi w tak zwaną łódkę. Zastosowanie środka odflegmiającego warto połączyć także z nebulizacją.

• Pomóc mogą także inhalacje, zarówno z soli fizjologicznej, jak i soli kuchennej czy olejków eterycznych.

• Warto także przygotować domowy syrop, na przykład z cebuli, miodu i cytryny czy z babki lancetowatej.

• Pomocne jest smarowanie pleców czy klatki piersiowej maściami rozgrzewającymi, które uwalniające lotne substancje czynne, takie jak: mentol, olejek eukaliptusowy, kamfora, tymol, olejek cedrowy, udrażniające drogi oddechowe.

Do lekarza z kaszlącym dzieckiem należy udać się, gdy:

• domowe sposoby lub dotychczasowe leczenie nie działają,
• kaszel się utrzymuje lub nawraca,
• kaszel jest bardzo dokuczliwy lub jego objawy się nasilają,
• kaszlowi towarzyszą niepokojące objawy (np. wysoka gorączka, wymioty, silny ból kości i mięśni), wzmożona potliwość, dreszcze, niepokój),
• jeśli przy oddychaniu występuje ból, a wydzielina z dróg oddechowych ma kolor żółty, zielony i/lub zawiera krew.
• jeśli kaszel zaburza codzienne funkcjonowanie dziecka i uniemożliwia sen nocny.

Gdy dziecko traci oddech, lub pojawia się bladość, sinica wokół ust – wówczas należy niezwłocznie wezwać karetkę do domu