Przeziębienie, grypa, katar, czyli dziecko choruje

Jesień, początek przedszkola czy szkoły i... nie trzeba długo czekać na pierwszą infekcję. Wraz z odejściem lata i pogorszeniem pogody rozpoczyna się sezon na grypę i przeziębienia, który w naszym klimacie trwa właściwie do późnej wiosny... 

Dlaczego dzieci tak często chorują?

Pochmurna, słotna pogoda, przebywanie w tłocznych, słabo wietrzonych pomieszczeniach, krótki dzień i brak słońca – to wszystko czynniki, które sprzyjają rozpoczęciu sezonu grypowego. Układ odpornościowy dziecka jest niedojrzały, tak naprawdę dopiero się kształtuje. Małe dziecko często też zapomina o higienie – zwłaszcza myciu rąk, a to najłatwiejszy sposób na zarażenie się jednym z ponad 200 wirusów powodujących przeziębienie. Aby zdobyć odporność na większość z nich, trzeba się zmierzyć z każdym z nich z osobna. I tylko z jednym naraz. Dorośli przeziębiają się 3 - 4 razy na rok. Dzieci od 6 do 10 razy, a te które chodzą do przedszkola lub szkoły, nawet do 12 razy.

Grypa czy przeziębienie - po czym rozpoznać?

Grypę, podobnie jak liczne przeziębienia, wywołuje wirus, jednak ten grypowy jest wyjątkowo zjadliwy, łatwo się zmienia i dostosowuje – zarówno do szczepionek, jak i i naszej odporności. Przechorowanie grypy uodparnia nas na nią tylko na pewien czas. Gdy wirus zmutuje tak mocno, że układ odpornościowy nie będzie mógł go zwalczyć – zachorujemy ponownie.

Grypa objawia się gwałtownie:

• wysoką gorączką,
• bólem głowy, kości, stawów i mięśni,
• suchym kaszlem, 
• bardzo złym samopoczuciem.

Dorosły zwykle od razu wie, kiedy zaatakowała go grypa, bo te objawy trudno pomylić. Nieco trudniej jest ją rozpoznać u dzieci, bo u wielu maluchów każdemu przeziębieniu może towarzyszyć wysoka gorączka. Aby odróżnić „zwykłą” infekcję od grypy, trzeba dziecko uważnie obserwować:

• okres rozwoju wirusa grypy trwa 2 dni, dlatego grypa cechuje się nagłym i szybkim przebiegiem, wirusy odpowiadające za objawy przeziębienia rozwijają się dłużej – od 4 do 14 dni, dlatego maluch już dużo wcześniej jest „niewyraźny”: marudny, osłabiony i bez apetytu,
• katar – w grypie nie zawsze się pojawia lub jest słabo nasilony, w przeziębieniu katar jest bardzo dokuczliwy i może być wodnisty, cieknący, ale też zmieniać zabarwienie na żółte czy zielone,
• typowa dla grypy jest gorączka z dreszczami, podobnie jak bóle mięśni, kości i głowy,
• biegunka i wymioty towarzyszą infekcjom innym niż wirus grypy,
• kaszel w grypie pojawia się szybko, przeziębienie zwykle kończy się kaszlem,
• grypa może dać groźne powikłania, inne wirusy najczęściej nie są tak niebezpieczne.

Leczenie czy łagodzenie objawów?

Istnieją leki przeciwwirusowe, są jednak skuteczne wtedy, gdy poda się je w początkowej fazie rozwoju wirusa, kiedy jeszcze nie ma objawów. Podanie tych leków później nie przynosi już takiego efektu. Dlatego leczenie polega na leżeniu, odpoczywaniu, lekkostrawnej diecie z dużą ilością płynów i łagodzeniu objawów: obniżaniu gorączki, zmniejszaniu bólu, udrożnianiu nosa, ułatwianiu odkrztuszania.

W aptekach jest wiele leków OTC (to znaczy wydawanych bez recepty i zalecenia lekarza), należy jednak zachować dużą ostrożność w stosowaniu ich u dzieci, najczęściej są niewskazane dla małych dzieci, gdyż mają wiele skutków ubocznych, z którymi młody organizm sobie nie poradzi:

• Preparaty zawierające salicylany (aspiryna, polopiryna, cholinex) są zakazane w przypadku chorób wirusowych u dzieci, mogą być przyczyną zespołu Reye'a (to choroba o wysokiej śmiertelności, powodująca uszkodzenie narządów, szczególnie mózgu i wątroby).
• Efedryna i pseudoefedryna  - zarówno pochodzenia naturalnego (chińskie zioła ma huang), jak i syntetyczna, może spowodować zaburzenia pracy serca (podnosi ciśnienie, przyspiesza akcję serca, pobudza).
• Zawierające alkohol.
• Leki z wyraźną informacją, że nie są przeznaczone dla dzieci.

Jak pomóc dziecku, które ma grypę lub przeziębienie?

• Połóż dziecko do łóżka.
• Jeśli ma gorączkę powyżej 38,5°C zaaplikuj mu lek przeciwgorączkowy. Zwykle lekarze polecają paracetamol, który nie zbija zbyt silnie temperatury ciała dziecka, obniżając gorączkę skutecznie, ale nie gwałtownie. Paracetamol w postaci czopków wchłania się jedynie w 65%,  nie mamy więc pewności, że lek zadziała. Lepiej sięgać po formę doustną, której przyswajalność wynosi ponad 90%.
• Pamiętaj o podawaniu dużej ilości płynów i lekkostrawnych posiłków. Gorączka znacznie przyspiesza odwadnianie, a picie ułatwia odkasływanie i rozrzedza śluz. 
• Jeżeli dziecko kaszle skonsultuj z lekarzem, czy możesz podać mu preparaty łagodzące kaszel.
• Jeżeli dziecko ma powyżej 3 lat, możesz podać mu preparat przeciwwirusowy.
• Zadbaj o nawilżanie powietrza. Suche powietrze dodatkowo podrażnia gardło. Możesz postawić nawilżacz w pokoju dziecka, który zwiększy wilgotność powietrza i ułatwi dziecku oddychanie. Pamiętaj, że nawilżacz nie powinien być włączony przez cały czas, ponieważ sprzyja to rozwojowi pleśni i grzybów.
• Oczyszczaj nosek. Jeśli Twoje dziecko nie potrafi jeszcze samodzielnie wydmuchać noska, możesz sobie pomóc specjalnymi odciągaczami śluzu. Warto sięgnąć po roztwory wody morskiej. Rozrzedzą one wydzielinę i ułatwią jej usunięcie.

Kiedy należy zadzwonić do lekarza?

Jeżeli tylko zauważysz niepokojące objawy u dziecka, pamiętaj o skontaktowaniu się z pediatrą! Zadzwoń też do swojego lekarza lub zabierz dziecko do szpitala, kiedy:

• ma problemy z oddychaniem,
• skarży się na  ból w klatce piersiowej,
• kaszel doprowadza je do wymiotów,
• pije bardzo mało płynu i nie oddaje moczu,
• pojawiają się objawy odwodnienia (mocz o wyraźnej barwie, gęsty i skąpy),
• jest znacznie bardziej śpiące i ospałe niż zwykle,
• po 5 dniach nadal źle się czuje i ma gorączkę lub pomimo poprawy samopoczucia gorączka powraca.

Natychmiast wezwij karetkę, jeśli dziecko:

• ma poważne problemy z oddychaniem lub sine usta, 
• staje się bezwładne - “przelewa się przez ręce”,
• nie daje się go obudzić,
• ma sztywny kark,
• dostaje drgawek

W jaki sposób można zapobiegać infekcjom?

• Jednym ze sposobów na uniknięcie grypy jest szczepienie całej rodziny. Nie jest to rozwiązanie pewne, ponieważ szczepionki muszą być przygotowywane dla każdego szczepu grypy osobno, a nie zawsze mamy do czynienia tylko z jednym rodzajem wirusa na raz. Szczepionka daje jednak szansę na uniknięcie infekcji, której kompikacje mogą być groźne, zarówno dla dzieci, jak i rodziców.
• Dokładne mycie rąk jest najważniejszym sposobem na zmniejszenie rozprzestrzeniania się wirusów.
• Ucz swoje dzieci zakrywania nosa i ust, kiedy kichają lub kaszlą. 
• Spraw żeby dziecko korzystało z własnego ręcznika i naczyń.
• Pamiętaj o odpowiednim ubiorze. Nie przegrzewaj, ale też dbaj żeby maluszek nie marzł.
• Możesz również w okresie wzmożonych zachorowań podawać preparaty wzmacniające odporność dzieci.