Suchość pochwy w ciąży i po porodzie

Objawy suchości pochwy

Suchość pochwy, czyli jej niedostateczne nawilżenie, to przypadłość, na która skarży się wiele kobiet na różnych etapach życia. To problem nie tylko ciężarnych czy świeżo upieczonych mam.

Jakie są objawy suchości pochwy? Niedostateczne nawilżenie śluzówki może sprawić, że pojawia się:

• swędzenie pochwy i warg sromowych,
• kłucie i pieczenie okolic intymnych,
• zdarza się także ból podczas (dyspareunia), ponieważ miejsca intymne są podrażnione i bolesne.

W zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się otarcia, a nawet krwawienia z podrażnionych miejsc. Częściej dochodzi także do infekcji dróg rodnych i moczowych. Suchość utrudnia zapłodnienie i zajście w ciążę.

Przyczyny suchości pochwy

Co może powodować suchość pochwy? Za problem, nie tylko w czasie ciąży i połogu, najczęściej odpowiadają zmiany hormonalne zachodzące w organizmie kobiety, w przebiegu których dochodzi do obniżenia stężenia estrogenów w surowicy krwi.

Stan nabłonka i środowisko pochwy zależy głównie od stężenia hormonów płciowych, przede wszystkim estrogenów, które stymulują magazynowanie glikogenu, są odpowiedzialne za syntezę kolagenu i elastyny, przepuszczalność nabłonka oraz jego proliferację.

Hormony te wpływają na funkcjonowanie gruczołów śluzowych przedsionkowych zewnętrznych (Bartholina), które zlokalizowane są u podstawy pochwy. Zmniejszona produkcja śluzu prowadzi do wysychania nabłonka pochwy.

Te same zmiany hormonalne odpowiadają za suchość pochwy u kobiet przed miesiączką, kiedy poziom estrogenów znacznie spada oraz w okresie menopauzy.

Z badań wynika, że na dolegliwości związane z suchością pochwy cierpi 23 procent Polek, a problem dodatkowo nasila się w okresie menopauzy. Wówczas dotyczy już 40 procent kobiet [1].

Suchość pochwy w ciąży

Suchość pochwy w ciąży najczęściej występuje w pierwszym trymestrze (choć objawy mogą pojawić się na każdym etapie ciąży) i mija wraz z rozwojem ciąży. Zwykle nie to stan chorobowy i nie wymaga leczenia. Zdecydowanie jednak warto o niej porozmawiać z ginekologiem (a i wykluczyć infekcję).

Suchość pochwy po porodzie

Na suchość pochwy narażone są także kobiety po urodzeniu dziecka, zwłaszcza karmiące naturalnie i w okresie połogu. Wówczas gwałtownie spada poziom estrogenów, wzrasta zaś poziom prolaktyny, która odpowiada za laktację. To ma zdecydowanie negatywny wpływ na nawilżenie pochwy.

Suchość pochwy może dokuczać także po połogu i w późniejszym okresie karmienia piersią. Ma to związek z podwyższonym poziomem prolaktyny, która pobudza gruczoły mlekowe do produkcji mleka i blokuje wydzielanie estrogenów. Jest to zjawisko fizjologicznej hiperprolaktynemii, efektem ubocznym której może być właśnie niska wilgotność pochwy.

- Zaraz po porodzie następuje gwałtowny wzrost poziomu prolaktyny i związany z nim spadek poziomu estrogenów. Ta fizjologiczna regulacja dba o życie i zdrowie noworodka, w drugiej lub trzeciej dobie zabezpieczając napływ pokarmu. Dla karmiącej matki jest jednak przyczyną odczuwania wyraźnej bolesnej suchości pochwy pojawiającej się w pierwszych dniach połogu i utrzymującej się przez kolejne miesiące. [2]

Po zakończeniu karmienia piersią, kiedy poziom estrogenu powraca do wartości sprzed ciąży i spada poziom prolaktyny, suchość pochwy powinna się zdecydowanie zmniejszyć, a nawet ustąpić.

Inne przyczyny suchości pochwy

Suchość pochwy to problem nie tylko ciężarnych i kobiet karmiących piersią. Dolegliwości może także wywoływać:

• infekcja, zarówno grzybicza, jak i zakażenia bakteryjne,
• zapalenie gruczołu przedsionkowego, którego rolą jest produkowanie śluzu nawilżającego pochwę i srom,
• zmiana pH w pochwie. Za wysokie może wywołać infekcję i odpowiadać za dyspaurenię,
• stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych,
• hiperglikemia w cukrzycy ciężarnych (wówczas wzrasta ryzyko infekcji Candida albicans),
• niewłaściwa dieta,
•  leczenie niektórych chorób, np. cukrzycy lub astmy,
• niska masa ciała związana z deficytem tkanki tłuszczowej, która częściowo produkuje żeńskie hormony płciowe,
• choroby sprzyjające uszkodzeniu błony śluzowej pochwy i brakowi odpowiedniej czynności gruczołów przedsionkowych pochwy: niedoczynność tarczycy, choroby nadnerczy, gruczolaki przysadki mózgowej, przewlekła choroba nerek, marskość wątroby.

Na suchość pochwy skarżą się kobiety, które często korzystają z publicznych basenów, nadużywają alkoholu, substancji psychoaktywnych, żyją w ciągłym stresie lub zbyt dużo pracują. Problem dotyczy również pań, które stosują tampony.

Co na suchość pochwy?

Z problemem suchości w pochwie zwykle można sobie poradzić bez interwencji lekarskiej, wykorzystując domowe sposoby i różne preparaty z apteki, które nawilżają śluzówkę pochwy. Konsultacja jest konieczna, kiedy poza suchością pojawiają się niepokojące objawy w postaci upławów, pieczenia, świądu czy krwawień.

Specjaliści polecają w takich przypadkach stosowanie produktów wspomagających nawilżenie i regenerację błony śluzowej pochwy. Skutecznym sposobem są leki na suchość pochwy bez recepty, takie jak globulki dopochwowe nawilżające, żele intymne na bazie wody (lubrykant na bazie wody) oraz kremy nawilżające pochwę. Preparaty najczęściej zawierają kwas hialuronowy, kwas mlekowy, niekiedy środki zapobiegające infekcjom.

Postępowaniem pierwszego rzutu w celu wsparcia w leczeniu suchości pochwy może być dopochwowa aplikacja globulek z drobnocząsteczkowym kwasem hialuronowym, które optymalnie nawilżają i odnawiają błonę śluzową pochwy. [2]

W przypadku znacznych problemów z suchością pochwy odpowiednim rozwiązaniem mogą być preparaty na bazie silikonu, cechujące się najlepszymi właściwościami nawilżającymi. Sięgając po nie należy pamiętać, że nie stymulują one naturalnego nawilżenia pochwy, a ich efekt jest chwilowy.

Mechanizm działania leków polega na wytworzeniu warstwy powlekającej błonę śluzową pochwy, co chroni i regeneruje uszkodzony nabłonek. Kwas mlekowy zmniejsza ryzyko powikłań infekcyjnych. Celem stosowania tych produktów jest także utrzymywanie pH pochwy w granicach 4.

Preparaty na suchość pochwy działają, ponieważ:

• łagodzą stany zapalne,
• regenerują naskórek,
• wspomogą procesy regeneracji tkanek,
• niwelują uczucie dyskomfortu.

W zapobieganiu waginozie bakteryjnej może pomóc probiotyk dopochwowy, najlepiej taki, który zawiera pałeczki Lactobacillus. Jeżeli jednak suchość pochwy spowodowana jest infekcją, ta powinna zostać wyleczona zanim rozpocznie się stosowanie preparatów nawilżających i lubrykantów.

O czym pamiętać, stosując leki bez recepty?

Stosując leki na ważne jest, by preparat na suchość pochwy nie zaburzał naturalnego środowiska okolic intymnych, był nieperfumowany i nie zawierał konserwantów oraz hormonów estrogenowych (w leczeniu miejscowym zaburzają one korzystne pH), a także składników alergizujących pochodzenia zwierzęcego. Żaden produkt nie powinien drażnić nabłonka przy dłuższym stosowaniu.

Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią powinny najpierw mieć pewność, że wybrany preparat jest bezpieczny dla nich i dziecka. W razie wątpliwości należ porozmawiać z lekarzem albo farmaceutą.

Przeciwwskazane są także irygacje dopochwowe w ciąży, ponieważ mogą przyczynić się do uszkodzenia nabłonka pochwy i sprzyjać infekcjom bakteryjnym.

Trzeba również pamiętać, że preparaty na suchość pochwy nie mają działania plemnikobójczego, nie są więc środkiem antykoncepcyjnym.

Uwaga! Ze współżyciem po porodzie należy zaczekać do końca połogu, który trwa 6 tygodni. W tym okresie ciało kobiety stara się powrócić do stanu sprzed poczęcia dziecka.

Co istotne, nie należy stosować do nawilżania oleju roślinnego, kremów, olejków, olejów pochodzenia zwierzęcego, produktów zwierzęcych, czy innych tłustych produktów, które można znaleźć w domu.

Domowe sposoby na suchość pochwy

Z problemem suchości pochwy można walczyć również domowymi sposobami. Warto pamiętać o przestrzeganiu zasad właściwej higieny intymnej: zrezygnować z kosmetyków zawierających konserwanty, substancje zapachowe i mające nieodpowiednie pH.

Bardzo ważne jest także prowadzenie zdrowego trybu życia. Suchości pochwy sprzyja stres, zmęczenie czy nieprawidłowe odżywianie. Trzeba pamiętać także o odpowiednim nawadnianiu organizmu. Śluzówka okolic intymnych będzie działać prawidłowo, gdy będzie nawilżana od wewnątrz.

Suchość pochwy to dolegliwość, której nie należy lekceważyć, zwłaszcza w czasie ciąży. To nie tylko stan, który powoduje dyskomfort, ale i może stać się przyczyną bolesnych dolegliwości, a także groźnych infekcji intymnych. W dalszym toku zmian hormonalnych pojawić się może spadek libido i ból w czasie uprawiania seksu w ciąży i seksu po porodzie.