Jak pomóc dziecku z egzemą podczas uprawiania sportu: Praktyczne porady dla rodziców

Egzema, znana także jako atopowe zapalenie skóry (AZS) czy wyprysk atopowy, to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych u dzieci. Rozpoznawana jest zwykle u maluchów poniżej 5. roku życia, może utrzymywać się także w dorosłości. 

Naukowcy z Wielkiej Brytanii i Holandii zidentyfikowali pięć różnych podgrup wyprysku, co pomaga wyjaśnić, w jaki sposób choroba może wpływać na ludzi na różnych etapach ich życia. Największą grupę, około 1/3 dzieci z wypryskiem stanowią maluchy, u których egzema pojawia się wkrótce po urodzeniu i przeważnie mija w okolicach 5. urodzin. Jednak u jednego na ośmioro dzieci z wypryskiem od urodzenia choroba może trwać do dorosłości. Dzieci te najprawdopodobniej mają krewnych z wypryskiem i doświadczają innych problemów zdrowotnych, w tym astmy i alergii. [1]

Objawami tej przewlekłej choroby skóry jest stan zapalny, suchość i świądem skóry, także pojawianie się czerwonych plam i wysypki. Co istotne, egzema ma tendencję do nawrotów i zaostrzeń. Może być również wywoływana przez różnorodne czynniki, takie jak alergeny, stres, zmiany temperatury czy kontakt z substancjami drażniącymi.

Dlaczego aktywność fizyczna jest ważna, ale może być wyzwaniem dla dzieci z egzemą?

Sport jest nieodłącznym elementem zdrowego stylu życia, a regularna aktywność fizyczna ma kluczowe znaczenie dla rozwoju młodego organizmu. Pomaga nie tylko w utrzymaniu odpowiedniej kondycji fizycznej, ale i wspiera zdrowie psychiczne oraz szeroko rozumiany rozwój (fizyczny, jak i intelektualny, emocjonalny czy społeczny).

Egzema u dzieci może stanowić duże wyzwanie, tak w zakresie codziennego funkcjonowania, jak i aktywności fizycznej. Uprawianie sportu może wiązać się z różnymi wyzwaniami i trudnościami, co zniechęca tak dzieci, jak i ich rodziców do treningów. Ma to związek z tym, że kontakt skóry z potem, materiałami odzieży sportowej różnymi nawierzchniami mogą pogarszać stan skóry i nasilać objawy egzemy.

Czy egzema uniemożliwia uprawianie sportu?

Egzema może stanowić przeszkodę w uprawianiu sportu, ale nie uniemożliwia tego rodzaju aktywności. Trzeba tylko zadbać o kilka kwestii, takich jak właściwa pielęgnacja skóry, ale i wybór odpowiednich dyscyplin. Podjęcie tych działań może znacząco obniżyć ryzyko zaostrzeń, a tym samym umożliwić młodemu sportowcowi czerpanie korzyści płynących z bycia aktywnym fizycznie.

Sport i aktywność fizyczna, pomimo swojego korzystnego wpływu na zdrowie, mogą stanowić wyzwanie dla skóry dziecka z egzemą. Jak wspomniano, problem stanowi nadmierne pocenie się, tarcie oraz kontakt z różnymi materiałami i nawierzchniami. Są to czynniki, które mogą prowadzić do zaostrzenia objawów choroby. Dlaczego?

Pot może mieć negatywny wpływ na skórę z egzemą, zwłaszcza gdy pojawia się w nadmiarze w czasie wysiłku. Intensywne pocenie się może wpływać drażniąco na uszkodzoną barierę ochronną skóry, co wywołuje pieczenie i świąd. Odpowiada za to obecna w pocie sól. Gdy dziecko zaczyna się drapać, może dojść do zaostrzenia stanów zapalnych.

Kolejnym problemem jest tacie skóry o odzież, towarzyszące wykonywaniu intensywnych ruchów, na przykład podczas biegania. To może uszkadzać delikatną skórę dziecka z egzemą i prowadzić do powstawania otarć, zaczerwienień i stanów zapalnych. Dużym zagrożeniem jest kontakt z odzieżą sportową, zwłaszcza taką, którą wykonano z materiałów syntetycznych. Sztuczne tkaniny, które nie są przewiewne, przez co nie przepuszczają powietrza, mogą nie tylko podrażniać skórę, ale i zatrzymywać przy niej wilgoć. To sprzyja namnażaniu się bakterii i nasileniu objawów egzemy.

Jeśli chodzi o uprawianie sportu przez dziecko z egzemą, bardzo ważny jest wybór odpowiedniego rodzaju aktywności fizycznej. Nie wszystkie dyscypliny są bowiem wskazane i odpowiednie. Do tej grupy należy na przykład bieganie długodystansowe, intensywne zajęcia fitness, sporty kontaktowe czy sztuki walki. Zalecane są te, które nie prowadzą do nadmiernego pocenia się i minimalizują kontakt skóry z drażniącymi materiałami.

Dobrym rozwiązaniem może być na przykład pływanie w wodach słodkich lub w basenach z niskim poziomem chloru (chlorowana woda może podrażniać delikatną skórę). Woda działa kojąco na skórę, a odpowiednia pielęgnacja po treningu może zapobiec podrażnieniom. Można także zainwestować w specjalistyczne kosmetyki ochronne, które tworzą barierę ochronną na skórze przed kontaktem z wodą.

Warta uwagi jest także joga i inne podobne, spokojne formy  aktywności, które dbają nie tylko o ciało, ale także umysł (np. wpływają pozytywnie na koncentrację, ale i samopoczucie). Dobrym rozwiązaniem wydaje się również jeżdżenie na rowerze czy hulajnodze. 

Zasady bezpiecznej aktywności fizycznej

Aby aktywność fizyczna dla dziecka z egzemą była bezpieczna, treningi nie powinny odbywać się w ekstremalnych warunkach pogodowych, takich jak upały czy duża wilgotność, które mogą nasilać pocenie się i podrażnienia skóry. Dobrze jest robić także regularne przerwy podczas ćwiczeń, by uniknąć nadmiernego pocenia się, które także może zaostrzyć objawy egzemy.

Aby zapobiegać zaostrzeniom egzemy, należy skupić się na przygotowaniu skóry oraz jej odpowiednim zabezpieczeniu przed treningiem. Najważniejsze jest nawilżenie skóry. To pomaga wzmocnić barierę ochronną skóry, a i zmniejsza ryzyko podrażnień związanych z potem oraz tarciem. 

Jakie kremy najlepiej stosować przed treningiem? Najlepiej te, które są hipoalergiczne, nie zawierają substancji zapachowych oraz są specjalnie stworzone dla skóry atopowej. Dobrą praktyką jest stosowanie kremów emolientowych, które nawilżają i zabezpieczają skórę przed utratą wilgoci. Ale uwaga! Preparaty powinny być lekkie. Muszą szybko się wchłaniać. Aby produkt miał czas na wchłonięcie i utworzenie warstwy ochronnej, trzeba go aplikować na skórę co najmniej 30 minut przed rozpoczęciem ćwiczeń.

To jednak nie wszystko. Oprócz pielęgnacji skóry w przypadku dziecka z egzemą duże znaczenie ma wybór odpowiedniej, komfortowej odzieży sportowej. Ta powinna być dobrze dopasowana, ale nie za ciasna, aby nie powodować dodatkowego tarcia oraz wykonana z naturalnych tkanin, które są przewiewne i pozwalają skórze oddychać (np. bawełna). Niewskazane są materiały syntetyczne, które zatrzymują wilgoć i mogą powodować podrażnienia. 

Po zakończeniu aktywności fizycznej bardzo ważne jest natychmiastowe umycie i osuszenie skóry. To pozwoli usunąć z powierzchni ciała potu i zanieczyszczeń, a i zregenerować ją po wysiłku.

Istotne jest, by stosować wyłącznie łagodne, bezzapachowe kosmetyki myjące, które nie naruszają bariery ochronnej skóry. Sprawdzi się także miękki ręcznik, który pozwala na efektywne, a jednocześnie delikatne wytarcie się (należy to robić ostrożnie, unikając pocierania). Na koniec, po prysznicu czy kąpieli, dobrze jest nałożyć balsam nawilżający lub emolient, który wspiera odbudowę bariery ochronną skóry.

Jak radzić sobie z zaostrzeniami egzemy?

Do robić w sytuacji, gdy pomimo podejmowanych wysiłków dojdzie do zaostrzenia objawów egzemy? 

Regenerację skóry oraz poprawę jej kondycji może wesprzeć odpowiednia dieta. Ta powinna być zasobna w kwasy tłuszczowe omega-3 oraz witaminy A, E i D może wspomóc.

Ważne jest również unikanie czynników drażniących, takich jak syntetyczne tkaniny, pot i stres, ekstremalne warunki pogodowe. Kluczowe jest jednak  odpowiednie wsparcie pielęgnacyjne. Obejmuje ono stosowanie emolientów, które nawilżają i regenerują skórę. W przypadku nasilonych objawów należy skonsultować się z lekarzem. Pomóc mogą bowiem specjalistyczne maści przepisane przez dermatologa. Preparaty te zwykle zawierają składniki przeciwzapalne (kortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny). 

Egzema może wywoływać dyskomfort fizyczny, ale także emocjonalny. Zwykle wpływa bowiem nie tylko na funkcjonowanie, ale i samopoczucie dziecka, jego pewność siebie, a nawet relacje z rówieśnikami. 

To dlatego tak ważne jest, by młodemu człowiekowi zapewnić wsparcie – i to na wielu różnych poziomach. Jak wspierać dziecko w radzeniu sobie z dyskomfortem i ograniczeniami związanymi z egzemą? 

Przede wszystkim rodzice powinni zachęcać dziecko do aktywności fizycznej dostosowanej do potrzeb, ale i edukować je na temat choroby. Dobrze, by młody człowiek wiedział, jakie są przyczyny AZS i jej zaostrzeń, a i znał sposoby na zapobieganie zaostrzeniom oraz radzenia sobie z nimi. Ważne jest również wspieranie emocjonalne: rozmowy o uczuciach, ale i obawach oraz podkreślanie pozytywnych cech dziecka.  

Jak pomóc dziecku z egzemą podczas uprawiania sportu - podsumowanie

Pomimo wyzwań, jakie wiążą się ze zmaganiami z egzemą, dzieci mogą, a i powinny być aktywne fizycznie. Kluczem do sukcesu jest dobór właściwych dyscyplin i wsparcie emocjonalne oraz odpowiednia pielęgnacja skóry.

Aby pomóc dziecku z atopowym zapaleniem skóry podczas uprawiania sportu, kup odzież z oddychających, miękkich tkanin, aby uniknąć podrażnień. Przed aktywnością nawilżaj skórę emolientami, a po treningu od razu zmywaj pot letnią wodą i łagodnym środkiem myjącym. Stosuj kremy barierowe.