Witaminy, minerały i środki odżywcze dla dzieci

Urozmaicona dieta, aktywność fizyczna i higieniczny tryb życia to filary zdrowia nie tylko najmłodszych. Niestety czasem to za mało. Gdy dziecko jest zagrożone niedoborami, choruje lub jest rekonwalescentem, potrzebuje wsparcia. Wówczas warto sięgać po koła ratunkowe: witaminy, minerały i środki odżywcze, czyli żywność specjalną. Co warto o nich wiedzieć?

Witaminy i minerały dla dzieci

Witaminy i minerały są bardzo ważne dla optymalnego funkcjonowania organizmu oraz prawidłowego rozwoju dzieci. Należą do składników odżywczych, bez których organizm nie może optymalnie działać, a których, poza pewnymi wyjątkami, sam nie syntetyzuje. Najlepiej, by były dostarczane wraz z pożywieniem, z dobrze zbilansowaną, urozmaiconą i racjonalną dietą.

Nie ma potrzeby, aby zdrowemu dziecku podawać preparaty wielowitaminowe. Najważniejsze to zadbać, aby posiłki dziecka były odpowiednio skomponowane i zawierały wszystkie potrzebne mu do rozwoju składniki. Warzywa i owoce powinny gościć w codziennym jadłospisie dziecka nawet 5 razy dziennie. - podkreśla lekarz Katarzyna Jamruszkiewicz źródło.

Pamiętajmy również, że witaminy i minerały to nie tylko warzywa i owoce, ale również pełnoziarniste kasze i zboża, wieloziarniste pieczywa i makarony, nasiona, ziarna i orzechy, nierafinowanie, świeżo-tłoczone oleje roślinne, a także wysokozmineralizowana woda mineralna. Niestety dostarczanie witamin i minerałów z dietą nie zawsze jest możliwe.

Kiedy podawać dziecku dodatkowo witaminy i minerały?

Kiedy podawać dziecku dodatkowo witaminy i minerały? Na pewno wówczas gdy pojawiają się objawy niedoboru, ale i wcześniej, w niektórych sytuacjach, by niedoborom zapobiegać.

Zdarza się, że dziecko ma specjalne potrzeby żywieniowe, zmaga się z chorobą, także przewlekłą, nietolerancją pokarmową bądź zaburzeniami wchłaniania danej witaminy w przewodzie pokarmowym.

Czasem dziecko jest zdrowe, ale to typowy niejadek. Je niewiele, a karta dań, które akceptuje, jest bardzo ograniczona. Tymczasem optymalna dieta nie może być monotonna i ograniczona do kilku produktów, które dziecko toleruje bądź lubi.

Przy zbyt małym spożyciu witamin mogą pojawiać się zakłócenia w funkcjonowaniu organizmu. To hipowitaminoza. Z kolei zespół chorobowy wywołany głębokim i długotrwałym niedoborem witamin to awitaminoza.  

Aby uniknąć niepożądanych i niebezpiecznych niedoborów witamin i minerałów, można sięgać po tabletki, żelki, krople, lizaki, cukierki, tabletki musujące do sporządzania roztworów czy saszetki z proszkiem do rozpuszczenia, które zawierają cenne dla zdrowia składniki.

Pamiętajmy przy tym, że słodkości zawierających witaminy nie należy spożywać w nadmiarze. Po pierwsze zawierają cukier. Po drugie może dojść do przedawkowania, co nie jest obojętne dla zdrowia.

Nadmiar witamin i minerałów

Nadmiar wprowadzonych do organizmu witamin (hiperwitaminoza) wywołuje niepożądane skutki. Wskutek toksycznego działania zbyt dużej ilości składników (pochodzących zarówno z zestawów witamin, jak i witamin syntetycznych i pożywienia) może dojść do pojawienia się różnych specyficznych zaburzeń.

Największe ryzyko występuje w przypadku witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K), ponieważ ich nadmiar nie jest usuwany z moczem. Wówczas dochodzi do ich kumulacji w organizmie. Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia może być przedawkowanie witaminy A i D.

Źródłem witamin w diecie człowieka jest żywność naturalnie zawierająca witaminy oraz produkty spożywcze wzbogacane w witaminy, a także produkty farmaceutyczne. Bardzo ważne jest, aby o ich podaży rozmawiać z lekarzem, a zestawów witamin nie serwować dzieciom bez potrzeby, na zapas i wszelki wypadek.

Witaminy i minerały na odporność

Dla organizmów dzieci, które uczęszczają do żłobków i przedszkoli, a i pierwszych klas szkoły podstawowej, szczególnym wyzwaniem jest okres jesienno-zimowy. W tym czasie bardzo ważne jest wzmacnianie odporności. Jesienią i zimą szczególnie łatwo jest o przeziębienie, grypę oraz inne infekcje.
Co robić? Wciąż najważniejsza pozostaje racjonalna dieta. Nie powinno w niej zabraknąć produktów bogatych w takie substancje jak:

• witamina C, która zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych włosowatych i wzmacnia ich ściany, przez co zwiększa się odporność błon śluzowych na zakażenia,
• witaminy A, D i E, które pobudzają tworzenie śluzu chroniącego nabłonek dróg oddechowych,
• cynk, który uczestniczy w produkcji przeciwciał odpornościowych, natomiast żelazo zapobiega niedokrwistości, która zwiększa podatność na infekcje.

Nie mniej ważna jest aktywność fizyczna na świeżym powietrzu i higieniczny tryb życia (w tym optymalna dawka regenerującego snu), a także ubieranie się stosownie do panujących warunków atmosferycznych, częste i dokładne mycie rąk, unikanie skupisk ludzi oraz towarzystwa osób chorych.

W tym czasie warto nie tylko pamiętać o witaminie D czy kwasach Omega 3, które trudno pozyskać z pożywienia, ale i wspomagać organizm dziecka preparatami na odporność. Te dodatkowo zawierają witaminę C, cynk, wyciągi z owoców i ziół (np. bzu czy aronii), a także naturalne flawonoidy, które pomagają organizmowi walczyć z drobnoustrojami, wzmacniając odpowiedź odpornościową.

Żywność specjalna dla niemowląt i dzieci

O optymalną, zbilansowaną i bogatą w niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu witaminy i minerały szczególnie ciężko jest podczas choroby, zwłaszcza przewlekłej czy rekonwalescencji. Z myślą o niemowlętach i dzieciach, które wymagają szczególnego rodzaju postępowania dietetycznego stworzono żywność specjalnego przeznaczenia medycznego.

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego to żywność specjalna, która sprawdzą się w trudnych okresach i w sytuacjach, gdy dziecko potrzebuje diety specjalnej, w stanach niedożywienia lub w przypadku ryzyka niedożywienia u małych pacjentów z zaburzeniami wchłaniania czy trawienia, a także w biegunkach przewlekłych, zespole nieprawidłowego wchłaniania, przetokach jelitowych, nietolerancji żywienia o nieokreślonej przyczynie czy swoistych zapaleniach jelit.  

Płyny i proszki do sporządzania mieszanek mają różne smaki, od neutralnych, przez czekoladowe, po owocowe, co zachęca dzieci do ich spożywania. Jest to o tyle istotne, że często tylko tą drogą można uzupełnić lub pokryć zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe.

Warto podkreślić, że żywność specjalna to produkty wysokoenergetyczne oraz wysokobiałkowe, które dostarczają odpowiednią ilość energii, białka, elektrolitów, witamin oraz pierwiastków śladowych, dzięki którym organizm jest odżywiony i wzmocniony.