Kiedy dziecko nabije guz na głowie - na co zwrócić uwagę?

Głowy, ale i inne części ciała małych dzieci, często zdobią guzy, zadrapania czy siniaki, czyli pamiątki po bliskich spotkaniach z podłogą, meblami czy ścianą. Nic dziwnego – młodzi ludzie nie do końca sobie radzą z koordynacją, rozwijaną prędkością, grawitacją i dostrzeganiem związków przyczynowo-skutkowych. Minie trochę czasu, nim staną się bogatsi o życiowe doświadczenia.

Urazy głowy u niemowląt i starszych dzieci mogą dotyczyć zarówno powłok czaszki (skóry, tkanki podskórnej, mięśni), jak i kości czaszki lub struktur położonych w czaszce (mózgu i naczyń krwionośnych). Nie wszystkie są groźne. Statystyki dowodzą, że na szczęście większość z nich to wyłącznie guzy, siniaki, urazy lekkie i powierzchowne. Jedynie kilka procent stanowią urazy, które dotyczą struktur wewnątrzczaszkowych.

Dlaczego jednak nawet wskutek niewielkiego uderzenia na głowie malucha pojawiają się siniaki i guzy, co często wygląda groźnie? Ma to związek z tym, że skóra głowy i powłoki czaszki są bardzo dobrze ukrwione. To sprawia, że urazy w tej lokalizacji mogą skutkować pojawieniem się sporych krwiaków i obrzęku tkanek, a nawet drobne skaleczenie – dużym krwawieniem.

Urazy głowy u dzieci różnią się od tych urazów u dorosłych. Dzieje się tak przede wszystkim ze względu na budowę anatomiczną i rozwój dziecka. (...) Czaszka niemowlaka jest cieńsza i łatwo ulega odkształceniom. Na szczęście sama zawartość czaszki, czyli mózg, jest w trakcie mielinizacji i dzięki temu jest bardziej odporny na odkształcenia. Przestrzeń podpajęczynówkowa u niemowląt jest względnie duża w porównaniu z dorosłymi i predysponuje to do powstawania krwiaków podtwardówkowych. [lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska, mamapediatra.pl]

Urazy głowy u dzieci występują często. Te pojawiają się w różnych okolicznościach, zwłaszcza u dzieciaków, które przemieszczają się samodzielnie, raczkując czy chodząc. Ponieważ są w ciągłym ruchu, a i nie znają swoich możliwości, szlifują swoje umiejętności lub szarżują, stąd często upadają. To oczywiste.

Jednak o wypadek nietrudno nawet w przypadku niemowlaka, który nie jest mobilny. Wystarczy na chwilę zostawić go samego na łóżku lub przewijaku, by się przekręcił i spadł. Urazy głowy w przypadku niemowląt i noworodków w zdecydowanej większości przypadków wiążą się z nieodpowiednią opieką.

Guzy u dzieci najczęściej pojawiają się na głowie, szczególnie często na czole. Co wówczas robić? To zależy od okoliczności.

Najważniejsze jest, by zachować spokój. Nerwowość, histeria czy krzyk nie są w takim momencie potrzebne. Tylko opanowanie pozwoli uspokoić się dziecku, ale i ocenić sytuację i stan dziecka. Co dalej?

U dziecka w dobrym stanie ogólnym i przytomnego, w miejscu uderzenia można zastosować zimny okład (powinien wystarczyć kwadrans, by krwiak i obrzęk były mniejsze). W tej roli spisze się zarówno gotowy, schłodzony zimny okład z apteki, woreczek z lodem, torebka z mrożonymi warzywami, byle tylko były zawinięte w czystą ściereczkę lub ręcznik. Nie wolno przykładać lodu bezpośrednio do skóry dziecka, ponieważ grozi to powstaniem odmrożeniem.

Jeśli w miejscu urazu wystąpi krwawienie, wystarczy nałożyć opatrunek (jałowy bądź czysty) i delikatnie uciskać przez około 10 minut.

Jeżeli jedynym śladem urazu jest nieduży obrzęk, guz czy otarcie naskórka, a i nie pojawiają się niepokojące objawy, konsultacja lekarza, zgłoszenie się na SOR czy wezwanie pogotowia zwykle nie jest konieczne (choć niektórzy twierdzą, że w przypadku urazu niemowląt zawsze potrzebna jest konsultacja z lekarzem).

Jeżeli rana jest duża, należy udać się do lekarza, by ten założył szwy.

Gdy w ranę wbity jest jakiś przedmiot, nie należy go samodzielnie usuwać. Również konieczny jest kontakt ze specjalistą.

Po urazie głowy konieczna jest obserwacja stanu dziecka przez co najmniej dobę. Niepokoić powinien płytki i nieregularny oddech, blade lub sine zabarwienie skóry, senność czy wymioty, utrata przytomności.

W razie ewentualnych niepokojących sygnałów skontaktuj się z lekarzem lub wezwij pogotowie.

Jeśli dziecko, które przeszło uraz głowy, jest nieprzytomne, należy wezwać pomoc i postępować dalej według zasad reanimacji (ważny jest spokój i udzielona pierwsza pomoc).

Guz na głowie – test awokado

Kiedy dziecko się uspokoi, należy sprawdzić czy guz jest niegroźny. Co robić? Wystarczy dotknąć go dłonią, by przeprowadzić – jak nazywają go specjaliści - test awokado.

Jeśli guz jest dość twardy, przy tym lekko ugina się pod palcami jak dojrzałe awokado, wszystko jest w porządku. Pomoc medyczna będzie najprawdopodobniej potrzebna, gdy guz okaże się bardzo miękki. Może to oznaczać, że doszło do krwawienia wewnętrznego.

Pogotowie ratunkowe (numer alarmowy 999 lub 112) należy wezwać nie tylko wtedy, gdy dziecko straciło przytomność, ale i gdy siła urazu była duża, dziecko uczestniczyło w wypadku komunikacyjnym, spadło z dużej wysokości lub w jego głowie stwierdza się obecność dużych ran, zwłaszcza głębokich oraz dużych krwiaków.

To także konieczne w innych sytuacjach. Niepokojące jest, gdy dziecko od chwili urazu:

• zgłasza zaburzenia widzenia (np. ubytki pola widzenia, widzenie podwójne)
• ma problemy z rozumieniem, mową, czytaniem lub pisaniem. Pojawia się niewyraźna i niespójna mowa, bezładne lub niezrozumiałe wypowiedzi,
• pojawiły się drgawki,

• dziecko skarży się na zaburzenia czucia jakiejś części ciała,
• obserwuje się zaburzenia równowagi, zaburzenia chodu,
• dziecko jest osłabione, senne, leży,

• pojawia się wyciek przejrzystego lub krwistego płynu z nosa lub uszu,
• obserwuje się zasinienie okolicy zausznej jedno lub obustronne,

• pojawiły się krwiaki wokół oczu, krwawienie z jednego lub obu uszu,
• widoczne jest zasinienie okolicy zausznej jedno- lub obustronne.

Na oddział ratunkowy należy udać się z dzieckiem, gdy po upadku pojawiają się:

• wymioty,
• silny ból głowy (krótkotrwała utrata świadomości, po której występuje silny ból głowy i wymioty, może oznaczać wstrząśnienie mózgu. Jest to stan wymagający konsultacji lekarskiej. To niezbędne w celu wykluczenia obecności krwiaka śródczaszkowego czy zagrażającego życiu obrzęku mózgu),

• senność, brak zainteresowania otoczeniem (dziecko zachowuje się inaczej niż zwykle),
• nadmierne pobudzenie, zaburzenia koncentracji,
• silny, nieustępujący lub nasilający się ból głowy,

• zaburzenia pamięci, zarówno okoliczności wypadku czy zadawanie tych samych pytań,
• niedający się ukoić płacz,
• nierówne źrenice.