Kiedy dziecko zaczyna chodzić? Co warto wiedzieć na ten temat

Dziecko zaczyna chodzić zwykle pomiędzy 8. a 18. miesiącem życia, jednak zanim postawi pierwsze kroki, musi przejść kilka ważnych etapów rozwojowych. Niemowlę każdego dnia wykonuje swoje autorskie zestawy ćwiczeń dedykowane wszystkim układom, mięśniom i zmysłom, także tym odpowiedzialnym za chodzenie.

Kiedy dziecko zaczyna chodzić: etapy nauki chodzenia niemowląt

Podczas życia płodowego rozwijają się prymitywne odruchy, które zanikną kilka miesięcy po urodzeniu, między innymi należy do nich odruch Moro i są one niezbędne, żeby niemowlę mogło osiągnąć określone umiejętności.


W pierwszym roku życia dziecko z pozycji leżącej przechodzi do przewracania się wokół własnej osi, następnie pojawia się etap podpierania na rękach i kolanach, żeby w rezultacie maluch zaczął siedzieć i podciągać się do pozycji stojącej.



Bardzo ważne na tej drodze jest przejście etapu leżenia na brzuszku. Ten czas jest niezbędny do rozwijania siły i kontroli mięśni szyi, a także stabilności w obrębie obręczy barkowej. Niemowlę uczy się koordynacji, którą wykorzysta do przyszłych umiejętności motorycznych, począwszy od przekręcania aż do chodzenia. Leżenie na brzuchu wspiera również rozwój wzrokowo-ruchowy, funkcje poznawcze oraz zdolności motoryczne- ważne podczas rozwoju mowy.

Często opóźnienie etapów rozwojowych, w tym nauki chodzenia, związane jest z tym, że dziecko zbyt mało czasu spędzało w tej pozycji. Specjaliści rekomendują, żeby kłaść na brzuchu już tygodniowe maleństwa. Pierwsze sesje mogą trwać tylko kilka minut, natomiast dobrze, żeby ten czas wydłużyć do 80 min. dziennie przed ukończeniem trzech miesięcy.



Często się wydaje, że to raczkowanie poprzedza samodzielne chodzenie. Błąd. To podciąganie się do pozycji stojącej jest umiejętnością, którą niemowlę musi nabyć, zanim postawi pierwsze kroki.

Dziecko zaczyna być mobilne pełzając mniej więcej w 8. miesiącu życia, by przejść do raczkowania (około 9. miesiąca życia). Dopiero później dźwiga się i staje, najczęściej około 10 miesiąca życia, a kiedy już robi to pewnie, zaczyna poruszać się przy meblach.

Dziecko spaceruje, chodząc w bok. To kolejny, ważny etap – dzięki takiemu chodzeniu obudowuje się obręcz biodrowa, co zapewnia utrzymanie i stabilizację miednicy. Dopiero później przyjdzie czas na samodzielne spacery (choć maluszki wciąż chętnie korzystają z pomocy i wsparcia ręki mamy).

Kamienie milowe w nauce chodzenia

Jeśli zastanawiasz się, kiedy twoje dziecko zaczynie chodzić, to wiedz, że maluchy zaczynają samodzielnie chodzenie między 8. a 18. miesiącem życia. To, kiedy to nastąpi, jest sprawą indywidualną - zależy od temperamentu niemowlaka, jego sprawności i genów.

Specjaliści - fizjoterapeuci i ortopedzi – twierdzą, że idealnie byłoby, gdyby każde dziecko przeszło przez etap czworakowania i raczkowania, ponieważ ma to duży wpływ zarówno na kondycję kręgosłupa i stawów, prawidłowy rozwój psycho-ruchowy i postawę jako taką, ale i na rozwój intelektualny (wykonywanie ruchów stymuluje komórki nerwowe do tworzenia większej liczby połączeń między neuronami). 

Podajemy umiejętności, które większość dzieci nabywa w kolejnych miesiącach, ale pamiętaj, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie i tylko lekarz może ocenić ewentualne zaburzenia.

11 miesięcy:


• Obraca się w pozycji siedzącej
• Chodzi bokiem przy meblach przytrzymując się jedną ręką
• Stoi przez kilka sekund
• Chodzi w przód przytrzymywane za ręce



12 miesięcy:

• 
Stoi stabilnie z uniesionymi rękoma i rozstawionymi nogami
• Broni się przed upadkiem do tyłu
• Robi pierwsze samodzielne kroki


13 miesięcy:

• 
Chodzi z rękoma uniesionymi wysoko i rozłożonymi na boki (wysoka pozycja obronna


14 miesięcy:


• Wstaje bez podciągania
• Pada całym ciałem
• Chodzi sprawnie


15 miesięcy:

• Schyla się, aby podnieść zabawkę
• Wspina się na schody
• Biega na sztywnych nogach
• Chodzi, nosząc zabawkę
• Wspina się na meble

16 miesięcy:


• Stoi na jednej nodze z niewielkim podparciem
• Chodzi do tyłu
• Wchodzi po schodach przytrzymywane za jedną rękę



18 miesięcy


• Spełza ze schodów
• Biega sprawnie
• Rzuca piłkę, stojąc

Pierwsze kroczki – co niepokoi rodziców?

Kiedy dziecko zaczyna chodzić, początkowo przyjmuje postawę kowboja - szeroko rozstawia nogi, rozkłada rączki (dla asekuracji wysoko je podnosząc), wypina brzuszek i pupę, a idąc, kiwa się na boki jak kaczuszka (co jest przeurocze).

Wielu rodziców, obserwując pierwsze kroki swojego dziecka, pęka z dumy, ale i doszukuje się pewnych nieprawidłowości – mierzy dziecko „dorosłą” miarą. I tak może mu się na przykład wydawać, że dziecko ma płaskostopie. Owszem, to prawda, ponieważ płaskostopie we wczesnym dzieciństwie nie jest czymś nadzwyczajnym – to norma. Kości i stawy stopy są jeszcze bardzo giętkie, a mięśnie, które je wzmacniają nie są w pełni rozwinięte. Musi upłynąć sporo wody, a maluch musi przemierzyć jeszcze sporo kilometrów, by te się dostatecznie rozwinęły, a mięśnie wzmocniły.

Wiele maluszków swe pierwsze kroki stawia, stając na palcach i nie opierają na podłożu całej stopy, co także często martwi rodziców. Ta tendencja mija i dziecko zaczyna chodzić normalnie – niepokój i konsultacji ze specjalistą będzie wymagał dopiero dwulatek, który stąpa po ziemi na paluszkach. Może to być objaw przykurczu ścięgna Achillesa, nieprawidłowej pracy mięśni, ale także zaburzeń ze spektrum autyzmu. Leczenie i rehabilitacja zależą od przyczyny.

Większość dzieci, które zaczynają chodzić, ma łukowato wygięte nóżki (ze szparą między kolankami)? Nie jest to jednak objaw krzywicy - to szpotawość kolan, która mija w okolicy drugich urodzin (pod warunkiem, że dziecko otrzymuje optymalną ilość witaminy D).

Jak możesz wspierać naukę chodzenia?

Najlepiej koncentrując się na wspomaganiu ogólnego rozwoju motorycznego dziecka. Co jest ważne? Na wcześniejszych etapach – by dziecięce nóżki miały dużo swobody (unikaj sztywnych spodni i śpiochów, nie otulaj maluszka ciasno kocykiem). Na późniejszych – na zachęcaniu malucha do wszelkiej, zróżnicowanej aktywności (nie ograniczaj dziecka, a wspieraj – bawcie się razem na macie, ćwiczcie). 

Pozwól dziecku chodzić boso. Niemowlęta otrzymują wiele informacji ze swoich stóp, kiedy uczą się chodzić. Chodzenie boso pozwala im zauważyć różną teksturę, np: twarde kafelki, miękki dywan, mokrą trawę, a ich mózg przystosowuje się do tych bodźców , co przekłada się na odpowiednie działanie mięśni czy stawów.

Jeśli twój maluszek potrzebuje dodatkowej motywacji weź jego ulubioną zabawkę i usiądź z nią na podłodze kilka kroków od dziecka. Pamiętaj, żeby oczyść podłogę z rzeczy, o które może sie podknąć lub uderzyć w nie podczas upadku.

Kiedy będzie stawać się bardziej mobilny możesz w pokoju porozkładać pluszaki i prosić, żeby ci je przyniósł. Nie przejmuj się, jeśli czasami dziecko będzie raczkować, a kiedy indziej przemierzać pokój na nóżkach - każdy z ruchów naprzemiennych jest potrzebny do prawidłowego rozwoju motoryki zarówno dużej, jak i małej. 



Kiedy dziecko zacznie chodzić samodzielnie możesz dołączyć kolejne wyzwania, np. kłaść zabawki nieco wyżej i poprosić o sięganie po nie, a później odkładanie na górę. To uczy utrzymania równowagi i podparcia ciała, a jednocześnie uczy się robić przysiad. Kucanie wzmacnia i rozwija mięśnie ud, bioder i pośladków oraz i uczy przenoszenia ciężaru w pozycji stojącej.

Możesz też zachęcić dziecko do chodzenia dając mu do obu rączek lekkie, najlepiej miękkie zabawki. Najpierw podaj jedną, a kiedy maluch ruszy wręcz kolejną. Trzymając coś w obu rączkach maluch zamiast szukać podparcia i trzymać się mebli będzie próbował samodzielnie utrzymywać równowagę. Koniecznie go asekuruj!

Jeśli zamierzasz poprowadzić maluszka (staraj się tego nie robić), to nie podawaj mu rąk, tylko trzymaj ręce na poręczy barkowej lub bioderkach. Niemowlęta muszą rozłożyć ciężar na całej stopie - w tym na pięcie - aby rozwinąć silny wzór ruchu w dolnej części ciała. Kiedy trzymasz dziecko za ręce ono przechyla się do przodu i obciąża nierównomiernie nogi i stopy.

Specjaliści są zdania, że zaniedbywanie aktywności ruchowej u niemowląt może przyczynić się nie tylko do wolniejszego rozwoju motorycznego, ale i intelektualnego.  

Pierwsze kroczki – czy powinno się dziecko ponaglać w chodzeniu?

Twoje, np. roczne dziecko, a czasem nawet 8-miesięczne już może wykazywać pewne oznaki, że jest gotowe. Jednak pamiętaj, że potrzeba czasu, żeby nastąpiła koordynacja pomiędzy mózgiem i ciałem. Dlatego nie pośpieszaj, zachęcaj do nauki, ale nie wyręczaj.

W żadnym wypadku nie kupuj dziecku chodzika, jumpera czy innych gadżetów mających na celu naukę chodzenia. Dlaczego? Ponieważ nie dość, że nie pomagają w nauce chodzenia, to mogą ją wręcz utrudnić.

Dziecko znajdujące się w chodziku zupełnie inaczej – i nienaturalnie – obciąża stopy i nóżki, angażując zupełnie inne grupy mięśni niż wtedy, gdy chodzi samodzielnie. Mało tego! Maluch poruszające się w chodziku nie ma szansy na doskonalenie zmysłu równowagi oraz inaczej ocenia swoje położenie w przestrzeni (np. odległość od mebli), co nie jest bez znaczenia także dla jego bezpieczeństwa. 

Samodzielna nauka chodzenia, w swoim tempie i na miarę swoich możliwości, zawsze przynosi lepsze rezultaty.

Jak trzymać dziecko przy nauce chodzenia?

Kiedy dziecko zaczyna chodzić i chce tego, pozwól mu na to. Nie zmuszaj go jednak i nie prowadzaj po domu, trzymając go pod pachy (jeśli bardzo chcesz, możesz chodzić krok przed nim i podtrzymywać go za łokcie). Dlaczego? Dlaczego podtrzymywanie dziecka podczas nauki chodzenia nie jest dobrym pomysłem?

Bo jest dla dziecka po prostu niekorzystne. Dziecko nie rozkłada prawidłowo napięcia w tułowiu, a podciągnięte ręce destabilizują układ obręczy barkowej. Maluszkowi jest też obojętne, jak ustawi nogę czy stopę – zawsze mu przecież jakiś krok wyjdzie (dziecko się nie przewróci, a co najwyżej zawiśnie na ramionach mamy czy taty). Nie uczy się samodzielnie, gdzie jest środek ciężkości, nie ćwiczy równowagi czy koordynacji ciała. Nie nabierze też wprawy w ocenianiu odległości, tak jakby to robiło chodząc przy meblach.

Dziecko eksperymentując samodzielnie uczy się o wiele więcej, a i szybciej – nie tylko chodzenia, ale i samodzielności. Dlatego lepiej niczego nie przyspieszać – zachęcajmy dzieci, ale nie wyręczajmy.

Kiedy się niepokoić gdy dziecko nie chodzi?

Często rodzice oczekują, że roczne dziecko zacznie chodzić. Kiedy tak się nie dzieje zaniepokojeni idą do pediatry. Większość lekarzy uważa, że do specjalisty należy udać się, jeśli dziecko nie chodzi w wieku 18 miesięcy.

Jeśli jednak udacie się z wizytą do lekarza, pediatra prawdopodobnie pierwsze o co zapyta, to jakie umiejętności zaobserwowaliście u waszego malucha, do tej pory. Czy w stosunku do rówieśników pozostaje w tyle, np. jeśli chodzi o umiejętności społeczne czy zdolności motoryczne.

Warto też się przyjrzeć, czy maluch wykonuje ruchy naprzemienne i z równą intensywnością korzysta z obu stron ciała. Jeśli potrafi się czołgać lub kręcić po pupie czyli przemieszczać, to nie jest powód do niepokoju.

Czasami rodzice wcześniaków zapominają, że ich dzieci mają prawo rozwijać się w innym tempie niż ich rówieśnicy. I przede wszystkim pamiętać, że jeśli dziecko zdobywa inne umiejętności rozwojowe, to ma jeszcze czas, żeby zacząć samodzielnie chodzić.

Czasami dziecko nie chodzi, ponieważ występują nieprawidłowości w napięciu i sile mięśni. Należą do nich, np.



Hipertonia czyli wzmożone napięcie mięśni szkieletowych. Pojawia się przy wielu chorobach i schorzeniach. Związana jest z nieprawidłową pracą układu nerwowego, bywa objawem wrodzonych lub nabytych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego


Dystrofia mięśniowa jest dziedziczną chorobą zwyrodnieniową tkanki mięśniowej. Zanik mięśni jest przeważnie obustronny. Najczęściej pojawia się już u małych dzieci i postępuje z wiekiem, ale zdarza się , że pierwsze objawy pojawiają się później. Czasami niepokojące symptomy zauważa się u maluchów, które są mniej sprawne fizycznie od rówieśników i nauka chodzenia oraz stawianie pierwszych kroków stanowi dla nich problem. Zaawansowanie oraz postępowanie choroby jest indywidualną cechą. 


Hipotonia czyli obniżone napięcie mięśniowe powstaje, kiedy układ nerwowy nie współpracuje prawidłowo z układem mięśniowym. Najpoważniejszą konsekwencją obniżonego napięcia mięśniowego jest opóźnienie rozwoju psychomotorycznego. W efekcie maluch może później rozwijać umiejętności związane z motoryką, jak również może nauczyć się nieprawidłowych wzorców ruchowych. 



Czasami czynnikami powodującymi opóźnienie samodzielnego chodzenia są, np:

• Infekcje, które przeszła mama podczas ciąży.
• Infekcje u maluszka, np. zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu , wirus cytomegalii .
• Uraz głowy
• Niedożywienie

Dlatego jeśli coś cię niepokoi skonsultuj się z lekarzem. Może pomóc np. fizjoterapia lub zajęcia z sensoryki. Być może będą potrzebne dodatkowe badania.