Jak zatrzymać laktację?

Laktacja jest naturalnym, fizjologicznym procesem wydzielania pokarmu przez kobietę, który rozpoczyna się w trakcie trwania ciąży. Początkowo polega na produkcji, a po porodzie także na wydzielaniu mleka.

Karmienie piersią jest najbardziej naturalnym i najlepszym dla dziecka sposobem żywienia. Z tego powody wiele autorytetów, w tym WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca wyłącznie karmienie piersią przez pierwsze pół roku życia niemowlęcia oraz jego kontynuację po 6. miesiącu.

Jak długo karmić dziecko piersią? Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP) zaleca karmić do 1. roku życia lub dłużej. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca kontynuację karmienia piersią do ukończenia 2. roku życia lub dłużej. Natomiast Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) podkreśla, że kluczowe jest pełne lub wyłączne karmienie piersią przez około 6 miesięcy.

- U dzieci wyłącznie lub częściowo karmionych piersią pokarmy uzupełniające, inne niż pokarm kobiecy czy mleka modyfikowane, nie powinny być wprowadzane wcześniej niż przed upływem 17 tygodnia, ale nie później niż po 26 tygodniu życia.

Oznacza to, że karmić dziecko piersią można tak długo, jak chce tego matka i dziecko. Bardzo ważne przy tym jest, by nie zapominać i rozszerzaniu diety niemowlaka, to jest o wprowadzaniu pokarmów uzupełniających.

Choć karmienie dzieci piersią jest nie do przecenienia, taki sposób żywienia dziecka nie zawsze jest możliwy. Wówczas, jeśli kobiece piersi produkują pokarm, a kobieta nie chce lub nie może karmić dziecka, należy zakończyć laktację.

Odstawienie od piersi może być decyzją matki, decyzją dziecka, decyzją wspólną, może być też wymuszone nieprzewidzianą sytuacją jak choroba, przyjmowanie leków, hospitalizacja czy konieczność wyjazdu.

Hamowanie laktacji jest pożądane w wielu różnych sytuacjach. Jest konieczne nie tylko w sytuacji, gdy mama nie chce lub nie może karmić piersią od początku, od narodzin dziecka, po porodzie. Wskazaniem jest urodzenie martwego płodu, oddanie dziecka do adopcji, ale nie tylko. Przeciwwskazaniem do karmienia naturalnego jest także choroba dziecka, na przykład choroba metaboliczne, taka jak galaktozemia czy fenyloketonuria, czasem także rozszczep podniebienia.

Laktacja bywa wstrzymywana także z uwagi na stan zdrowia kobiety. Mowa o:

• nosicielstwie wirusa HIV i nieprzyjmowanie leków antyretrowirusowych podczas ciąży (karmienie piersią zwiększa ryzyko przeniesienia wirusa na dziecko),

• przyjmowanie przez mamę leków, których wdrożenie jest konieczne, a które przenikają do mleka i mogą zaszkodzić dziecku. To na przykład cytostatyki, niektóre preparaty przeciwwirusowe czy przeciwdepresyjne oraz substancje psychoaktywne,

• stosowanie chemioterapii lub radioterapii,

• choroba kobiety, taka jak ciężka niewydolność krążenia, ale i opryszczka brodawki piersiowej, ale i zaawansowany stan zapalny piersi.

Zatrzymanie laktacji jest możliwe także w innych okolicznościach, na późniejszych etapach życia dziecka. Mowa o róznych powodach osobistych, na przykład silnej niechęci do karmienia piersią czy powrotowi do pracy.

Należy pamiętać, że każda mama może zrezygnować z karmienia piersią w dowolnym momencie, nawet jeśli nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań zdrowotnych.

Dlaczego hamować laktację?

Nie zawsze konieczne jest hamowanie laktacji domowymi czy farmakologicznymi sposobami. W dużej mierze zależy to od sposobu odstawienia dziecka od piersi.

Wyróżnia się trzy sposoby odstawienia dziecka od piersi:

• odstawienie częściowe,
• odstawienie nagłe,
• odstawienie planowane.

Zatrzymanie laktacji u wielu kobiet odbywa się najczęściej bez ingerencji i wspomagania procesu. Dzieje się to naturalnie. Gdy dziecko przestaje ssać pierś, a tym samym stymulować wydzielanie pokarmu, ten jest produkowany w coraz mniejszej ilości, aż zanika.

U niektórych kobiet proces ten trwa jednak dłużej, jest też uciążliwy. Zbyt duża ilość mleka w piersiach może bowiem wywołać napięcie piersi, uczucie dyskomfortu, przepełnienia i sprawić, że te stają się twarde, obrzmiałe, tkliwe i bolesne w dotyku. Może dojść do nawału pokarmu i zastoju mleka, także zapalenia piersi.

Jak zatrzymać laktację naturalnie? Od czego zacząć, by przestać karmić piersią? Najlepiej od zaplanowania, jak to zrobić oraz wyboru odpowiedniego czasu. Trzeba też mieć świadomość, że kończenie karmienia to proces.

Jak wyciszyć laktację?

Warto pamiętać, że produkcja pokarmu działa na zasadzie popytu i podaży. Oznacza to, że im większy popyt, to jest im częściej i dłużej dziecko ssie pierś, tym więcej mleka się tworzy. I analogicznie: im rzadziej dziecko jest przy piersi i im krótsze są karmienia, tym bardziej spada produkcja pokarmu.

Co robić, by zakończyć karmienie piersią i wyciszyć laktację? Jeśli to możliwe, najlepiej zmniejszać ilość karmień, skracać czas karmienia, na etapie rozszerzania diety część posiłków zastępować pokarmem. W przypadku dzieci poniżej 1. roku życia należy wprowadzić mleko modyfikowane. U starszych dzieci zamiast mleka modyfikowanego lepiej podać normalny, dorosły posiłek. Warto wykorzystać domowe sposoby na zatrzymanie laktacji.

Zatrzymanie laktacji krok po kroku, czyli naturalny wygaszania karmienia, może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Laktacja hamuje wtedy naturalnie, mleka tworzy się coraz mniej, bo zapotrzebowanie na nie spada.

Jak zmniejszyć laktację, gdy pojawia się nawał pokarmu?

Z reguły stan taki ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Może się jednak zdarzyć, że gdy pierś nie jest opróżniona, zalegający pokarm blokuje kanaliki mleczne. Gdy mleko nie chce z niej wypływać, piersi staja się obrzęknięte. Rozpoznaje się zastój pokarmu.

Kiedy pojawiają się dolegliwości i objawy ogólne, takie gorączka, bóle mięśni i dreszcze - to znak, że rozwinęło się zapalenie piersi. Ponieważ stan zapalny ma związek z tym, że w zalegającym pokarmie doszło do namnożenia się bakterii, konieczne jest zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, często także antybiotyku.

To dlatego, by uniknąć dyskomfortu, dolegliwości i komplikacji, u wielu kobiet, które nie mogą karmić piersią, polecane są zarówno domowe sposoby na zakończenie laktacji, jak i zioła i tabletki na zatrzymanie laktacji bez recepty i na receptę lekarską.

Jak zatrzymać laktację domowymi sposobami? Można robić:

• zimne okłady lub chłodny prysznic wykonywane kilka razy dziennie. Chłodna woda obkurcza kanaliki mleczne, zmniejsza produkcję mleka,

• okłady z liści kapusty. Schłodzone w lodówce liście kapusty należy rozgnieść (by puściły sok) i nakładać na piersi,

• zimne kompresy w postaci zamoczonej w wodzie z lodem pieluszki tetrowej.

Dobrym pomysłem jest także odciąganie pokarmu, ale jedynie w niewielkiej ilości - do momentu poczucia uczucia ulgi. Bardzo ważne, by nie opróżniać całych piersi. Dlaczego to ważne?

Zioła na zatrzymanie laktacji

Jeśli niefarmakologiczne metody hamowania laktacji (np. odciąganie niewielkich ilości pokarmu, zmniejszenie ilości karmień, zimne 15-minutowe okłady kilka razy dziennie) nie są wystarczająco skuteczne, można sięgnąć po zioła, które łagodnie hamują proces wydzielania mleka.

Zioła hamujące laktacje to szałwia lekarska (spożywa się ½ szklanki naparu 3 razy na dobę przez maksymalnie kilka dni) oraz mięta pieprzowa.

Warto pamiętać, że niektóre zioła wspomagają laktację. To koper, pokrzywa, kozieradka, anyż, lucerna, kminek i kmin czarny. Trzeba wykluczyć je z diety, tak jak produkty pobudzające laktację. To siemię lniane, płatki owsiane, migdały i kasza jęczmienna.

Jeśli kobieta chce zakończyć karmienie piersią, warto skonsultować się z położną, doradcą laktacyjnym lub lekarzem.

Gdy domowe sposoby na zahamowanie laktacji to za mało, w celu zahamowania laktacji wdraża się leki, które hamują wytwarzanie i wydzielania prolaktyny z przedniego płata przysadki mózgowej, zmniejszenie stężenia której przyczynia się do zahamowania laktacji.

Jakie tabletki na zatrzymanie laktacji ?

W większości przypadków naturalne sposoby na to, jak zatrzymać laktację, okazują się skuteczne i młode mamy nie muszą zażywać leków. Czasem jednak konieczne jest włączenie leków, takich jak:

• bromokryptyna (np. Bromocorn, Bromergon), będąca pochodną alkaloidów sporyszu. Substancja hamuje wydzielanie hormonu odpowiedzialnego za laktację – prolaktyny, co zmniejsza syntezę mleka i jego wydzielanie do piersi.

Leczenie bromokryptyną rozpoczyna się od małych dawek, które zwiększa się stopniowo przez mniej więcej 2 tygodnie.

• kabergolina (np. Dostinex), która ogranicza wydzielanie prolaktyny i hamuje proces laktacji. Aby przerwać laktację, lek zażywa się w mniejszych dawkach co 12 godzin przez 2 dni. By zahamować wydzielanie mleka, podaje się jednorazową dawkę kabergoliny w pierwszym dniu po porodzie.

• estrogeny, czyli żeńskie hormony płciowe (np. dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, których jednym ze składników jest estrogen).

Niestety przyjmowanie leków na zatrzymanie laktacji może wiązać się z wystąpieniem skutków ubocznych, takich jak: senność, nudności i wymioty czy zaparcia oraz bóle i zawroty głowy.

Kiedy stosuje się tabletki na zatrzymanie laktacji?

Po leki hamujące laktację najczęściej sięga się w przypadku odstawienia nagłego. Gdy matka decyduje się na planowane, łagodne odstawienie dziecka od piersi (karmi coraz rzadziej), piersi mają szansę zareagować i przyzwyczaić się do zmniejszonej produkcji.