Szczepienie HIB - przeciwko Haemophilus influenzae typu B

Hib to skrót od nazwy bakterii Haemophilus influenzae typu b, odpowiedzialnych za ciężkie zachorowania u dzieci do 5 roku życia. Jedynym sposobem profilaktyki przed zakażeniem jest szczepionka, która służy do czynnego uodpornienia przeciw patogenowi. Szczepienie przeciwko Haemophilus influenzae typu b  jest bezpieczne i skuteczne. Co warto o nim wiedzieć?

Haemophilus influenzae typu B

Haemophilus influenzae (pałeczka hemofilna) to powszechnie występująca bakteria Gram-ujemną, która kolonizuje wyłącznie człowieka. Przenosi się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z wydzielinami lub wydalinami. Przebywanie w zbiorowiskach dzieci (żłobek, przedszkole, szkoła) zwiększa ryzyko zakażenia i zachorowania.

Nosicielstwo Hib dotyczy kilku procent dzieci (3–5%) w wieku przedszkolnym i utrzymuje się przez około 6 miesięcy. Najczęstszym źródłem zakażeń Hib jest bezpośredni kontakt z nosicielem lub chorą osobą. Okres wylęgania nie jest dokładnie znany, jednak u osób podatnych na zakażenie objawy kliniczne pojawiają się w ciągu 7 dni po ekspozycji.

Objawy zakażenia Hib zazwyczaj przyjmują postać: zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia nagłośni, sepsy, zapalenia płuc, zapalenia szpiku kostnego, zapalenia stawów, ropowicy tkanki podskórnej.

Obraz kliniczny zakażenia Hib jest bardzo zróżnicowany i obejmuje wiele jednostek chorobowych. Wszystkie postacie zakażenia bakterią charakteryzują się podstępnym początkiem i gwałtownym przebiegiem. To najczęściej:

• zapalenie dróg oddechowych (np. oskrzeli, zatok) oraz ucha środkowego,
• ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR),

W Polsce przed wprowadzeniem obowiązkowych szczepień przeciw Hib zakażenia Hib stanowiły przyczynę 25% wszystkich bakteryjnych zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych,

• inne zakażenia inwazyjne, takie jak zapalenie nagłośni, zapalenie płuc oraz posocznica. Warto podkreślić, że wprowadzenie do profilaktyki szczepionek przeciw Hib doprowadziło do spektakularnego spadku zachorowań na wszystkie inwazyjne postacie zakażeń.
• ropne zapalenie stawów, tkanki łącznej, osierdzia, wsierdzia.

Inwazyjne zakażenia Hib mają ciężki przebieg, a nierozpoznane lub niewłaściwie leczone mogą doprowadzić do śmierci dziecka lub spowodować trwałe kalectwo. Biorąc pod uwagę ryzyko zgonu i trwałych powikłań w przebiegu chorób wywołanych przez Hib, a także ryzyko i charakter NOP (niepożądane odczyny poszczepienne) bilans wskazuje na przewagę korzyści ze szczepienia.

Zakażenia Haemophilus influenzae są przyczyną wielu chorób występujących u dzieci. Przyjmuje się, że w krajach rozwijających się zakażenia Hib w tej grupie wiekowe, przede wszystkim pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i płuc, są przyczyną śmierci u ponad 375 000 chorych rocznie.

Szczepienie HIB - przeciwko Haemophilus influenzae typu B

Szczepionki przeciw zakażeniom Hib występują jako szczepionki monowalentne, zawierające wyłącznie składnik chroniący przeciw Hib, są także elementem szczepionek wieloskładnikowych. Szczepionki skojarzone zawierają składnik chroniący przeciw Hib oraz składniki uodporniające jednocześnie przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi (składnik bezkomórkowy), wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, poliomyelitis (IPV) (tj. szczepionki DTaP+HBV+IPV+Hib).

Szczepionki przeciwko Hib należą do szczepionek „nieżywych” – zawierają oczyszczone fragmenty komórki bakteryjnej. W Polsce dostępnych jest kilka preparatów.

Szczepionki przeciw zakażeniom Hib charakteryzują się wysoką skutecznością, sięgającą 95%. Ochronne miano przeciwciał występuje u 95–100% dzieci, które otrzymały szczepienie pierwotne i u 100% po dawce uzupełniającej.

Szczepienie HIB - wskazania

Szczepionka przeciw Hib jest przeznaczona dla dzieci od 6. tygodnia do 5. roku życia oraz starszych dzieci z grup ryzyka oraz dorosłych z niedoborami odporności oraz z chorobami przewlekłymi związanymi ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na zakażenia wywołane przez Haemophilus influenzae typu b. Co ważne szczepionki chronią również przed tzw. kolonizacją, a więc przenoszeniu bakterii przez zdrowe dzieci i narażaniu innych.

Szczepienie przeciwko Hib jest szczepieniem obowiązkowym i bezpłatnym dla dzieci do 2. roku życia, ujętym w kalendarzu szczepień. Odpłatne są szczepionki wieloskładnikowe, które zawierają komponent Hib.

Kiedy i jak szczepić przeciwko HIB?

Ze względu na znaczne zwiększenie ryzyka zachorowania na ciężkie choroby wywołane przez Hib po 6. miesiącu życia, ważne jest wczesne rozpoczęcie szczepienia: w 6.–8. tygodniu życia). Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO) szczepienie przeciw Hib jest obowiązkowe dla dzieci od 6 tyg. do 2 roku życia.

Kompletne szczepienie niemowląt składa się z 3 dawek podawanych w 6–8-tygodniowych odstępach oraz dodatkowej dawki w 2. roku życia (która zapewnia długotrwałą odporność). Jeżeli szczepienie rozpoczyna się po ukończeniu 6. miesiąca życia, zalecana liczba dawek jest mniejsza.

Szczepionki przeciwko Haemophilus influenzae typu b są podawane w postaci zastrzyku domięśniowego, podawanego w udo lub ramię. Szczepionka może być podawana jednocześnie z innymi szczepionkami, ale w osobne miejsca ciała lub w jednym wstrzyknięciu w postaci szczepionki skojarzonej (5 w 1 lub 6 w 1).

Szczepienie przeciwko Haemophilus influenzae typu B – przeciwwskazania i działania niepożądane

Nie należy szczepić, gdy występują uniwersalne przeciwwskazania do szczepienia, takie jak nadwrażliwość na składnik preparatu czy ostre choroby przebiegające z gorączką.

Objawy niepożądane po szczepieniu przeciwko Hib stanowią typowe reakcje miejscowe lub ogólne. Mogą się pojawić objawy miejscowe, takie jak zaczerwienienie, obrzęk i ból, jak również objawy ogólne: gorączka, niepokój ruchowy, długotrwały płacz, złe samopoczucie, wymioty, biegunka, ból głowy, utrata łaknienia. Bardzo rzadko występują reakcje alergiczne.

Wsparcie merytoryczne:
www.mp.pl
www. szczepienia.pzh.gov.pl
www.czytelniamedyczna.pl