Szczepienia przeciwko meningokokom

Szczepienia przeciwko meningokokom chronią przed najgroźniejszymi rodzajami meningokoków (Neisseria meningitidis), dwoinkami zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Wśród 12 grup serologicznych tych bakterii niebezpieczne są jedynie serogrupy: A, B, C, Y, W-135. W Polsce najczęściej pojawiają się grupy B i C.

- Znamy 12 typów meningokoków, ale najważniejszych jest pięć, które odpowiadają za inwazyjną chorobę meningokokową. Dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych to bakteria, która bytuje w nosogardzieli człowieka i tylko z człowiekiem. Nie mają jej żadne inne zwierzęta. Możemy się nią zarazić tylko od chorego lub od nosiciela, który nie ma objawów tego, że jest zakażony – mówi dr Alicja Karney, kierownik Oddziału Hospitalizacji Jednego Dnia w Instytucie Marki i Dziecka w Warszawie. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową podczas kontaktu z bezobjawowym nosicielem lub osobą chorą.

Zakażenie meningokokami może spowodować ropne zapalenie opon mózgowych i posocznicę (sepsę), co może doprowadzić do trwałych uszkodzeń mózgu oraz padaczki lub niedowładów. Najbardziej niebezpieczna jest inwazyjna choroba meningokokowa (IChM). Rozwija się bardzo szybko, jest obarczona wysoką śmiertelnością i trwałymi powikłaniami. Należy do najgroźniejszych chorób zakaźnych człowieka.

Dla kogo meningokoki są groźne?

Na zakażenie meningokokami narażeni są wszyscy, niezależnie od płci czy wieku. Jednak najczęściej chorują dzieci w wieku od 3 miesięcy do 1 roku życia. Wiele przypadków choroby występuje też u dzieci w wieku do 5 lat oraz nastolatków i młodych dorosłych w wieku 16- 21 lat.

Szczepienie przeciw meningokokom

Szczepienie na meningokoki jest szczepieniem zalecanym, nie obejmuje go kalendarz szczepień obowiązkowych. Jest odpłatne.

Szczepienie przeciw meningokokom może być wykonane w każdym wieku. Podanie szczepionki jest wskazane u osób z grup ryzyka. Są to między innymi:

• niemowlęta od ukończenia 2. miesiąca życia,

• dzieci i osoby dorosłe narażone na ryzyko inwazyjnej choroby meningokokowej: z bliskim kontaktem z chorym lub materiałem zakaźnym (personel medyczny, pracownicy laboratorium), przebywający w zbiorowiskach (przedszkolach, żłobkach, domach dziecka, domach studenckich, internatach, koszarach), osoby z zachowaniem sprzyjającym zakażeniu (intymne kontakty z nosicielem lub osobą chorą, np. głęboki pocałunek), osoby podróżujące,

• dzieci i osoby dorosłe z wrodzonymi niedoborami odporności: z anatomiczną lub czynnościową asplenią, zakażonym wirusem HIV, nowotworem złośliwym, chorobą reumatyczną, przewlekłą chorobą nerek i wątroby, leczonym ekulizumabem z powodu napadowej nocnej hemoglobinurii lub atypowego zespołu hemolitycznomocznicowego, osobom leczonym immunosupresyjnie,

• dzieci w wieku od ukończenia 2. miesiąca życia z grup ryzyka zaburzeń odporności oraz szczególnie narażone na zachorowanie nastolatki i osoby powyżej 65. roku życia.

Rodzaje szczepionek przeciw meningokokom

Dostępne są skoniugowane szczepionki przeciw meningokokom monowalentne lub wielowalentne oraz szczepionki białkowe przeciw serogrupie B. Skoniugowane szczepionki zawierają oczyszczone polisacharydy i skoniugowane białka i można je podawać dzieciom od 2 mies. życia.

Dostępne są dwa rodzaje szczepionek skoniugowanych, tj. monowalentne przeciw serogrupie C i czterowalentne przeciw serogrupom A, C, W135 oraz Y. Szczepionki polisacharydowe są dwuwalentne przeciw serogrupom C i A oraz czterowalentne przeciw serogrupom A, C, W135 oraz Y.

W zależności od wieku osoby szczepionej mogą być podawane preparaty:

• szczepionka rekombinowana monowalentna przeciw serogrupie B od ukończenia 2. miesiąca życia (Bexsero),
• szczepionka skoniugowana monowalentna przeciw serogrupie C od ukończenia 2. miesiąca życia (Meningitec, NeisVac-C),
• szczepionka skoniugowana czterowalentna przeciw serogrupom A, C, W-135, Y od 12. miesiąca życia (Menveo, Nimenrix),
• szczepionka polisacharydowa przeciw serogrupom A i C dzieciom powyżej 2 lat i dorosłym.

Szczepionka przeciwko meningokokom – NOP

NOP, czyli niepożądane działania poszczepienne po podaniu szczepionek polisacharydowych i skoniugowanych to:

• odczyny miejscowe (zaczerwienienie, obrzęk i ból w miejscu wstrzyknięcia),
• łagodne reakcje ogólne (rozdrażnienie, senność, gorączka, ból mięśni kończyn, ból głowy, brak łaknienia).

Objawy pojawiają się w ciągu kilku pierwszych dni po szczepieniu i ustępują samoistnie bez konsekwencji dla zdrowia pacjenta.

Przeciwwskazania do szczepienia

Przeciwwskazaniem do szczepienia na meningokoki jest infekcja z gorączką lub zaostrzenie choroby przewlekłej. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania szczepienia na meningokoki jest nadwrażliwość na którykolwiek składnik szczepionki.

Wsparcie merytoryczne: www.szczepienia.pzh.gov.pl