Szczepionki skojarzone 6w1 i 5w1. Czy warto zmniejszyć liczbę zastrzyków?

Temat szczepień dzieci wyzwala w rodzicach wiele emocji, na szczęście większość nie poddaje w wątpliwość ich zasadności i szczepi dzieci. Czym właściwie są szczepionki i dlaczego należy szczepić maluchy? Decydować się raczej na szczepionki bezpłatne czy zainwestować w te skojarzone? No właśnie – czy warto zmniejszać liczbę zastrzyków?

Po co szczepionki?

Choć w kwestii szczepień pokutuje mnóstwo mitów, a także wątpliwości i kontrowersji, to pewne jest, że to właśnie szczepienia masowe pozwoliły uniknąć epidemii wielu chorób i jej śmiertelnych skutków, a i pewne choroby niemal wyeliminować.

Prawda jest taka, że noworodki i małe dzieci nie są w stanie same obronić się przed chorobą zakaźną, która ma ciężki przebieg i może mieć groźne powikłania. Są bezbronne, ponieważ ich organizm nie nabrał jeszcze odporności, a naturalne przeciwciała, które niemowlę nabyło za życia płodowego i w czasie karmienia przez mamę piersią, giną około 6. miesiąca życia. Trzeba mu pomóc szczepionkami.

Jak działają szczepionki?

Szczepionki mają jedno zadanie – uchronić przed chorobą poprzez uzbrojenie układu odpornościowego w przeciwciała. Składniki szczepionek to wyselekcjonowane antygeny, które układ immunologiczny rozpoznaje i zapamiętuje, po czym wytwarza przeciwko nim przeciwciała. Owa pamięć immunologiczna pozwala na to, by odpowiednio zareagować w chwili zagrożenia, to jest w momencie kontaktu z drobnoustrojem chorobotwórczym.

Szczepionki są tworzone z nieaktywnych lub bardzo osłabionych form bakterii lub wirusów. Po wprowadzeniu do organizmu (doustnie lub przez wstrzyknięcie), układ immunologiczny rozpoczyna tworzenie przeciwciał, które zapewniają ochronę przed rozwinięciem się pełnej wersji choroby.


Warto wiedzieć, że każda pojedyncza bakteria składa się z 2000 do 3000 różnych części składowych które pobudzają system odpornościowy. Tymczasem cały zestaw szczepień przyjmowanych przez dziecko w sumie zawiera tylko około 150 składników immunologicznych. 


Jakie szczepionki masz do wyboru?

Rodzice mają wybór – mogą zaszczepić dziecko szczepionkami:

• bezpłatnymi - pojedynczymi, tzw. monowalentne, które dają odporność przeciw jednej chorobie zakaźnej (wirusowi lub bakterii, które ją wywołują) oraz DTPw (błonica tężec, krztusiec pełnokomórkowy) i  MMR (odra, świnka, różyczka),
• odpłatnymi - skojarzonymi, tzw. poliwalentne 5w1 lub 6w1, które chronią przed kilkoma chorobami. Szczepionki 5w1 są refundowane przez NFZ dla dzieci z grup ryzyka oraz wcześniaków.

Istnieje szereg chorób, przeciwko którym szczepienia są obowiązkowe. Są to: błonica, tężec, krztusiec, polio, gruźlica, polio, świnka, różyczka, odra, HiB, WZW B. Ponieważ maluchom podaje się szczepionki w małych dawkach, zastrzyki przeciwko każdej konkretnej chorobie trzeba powtarzać.

Od nowego roku, w myśl nowego kalendarza szczepień obowiązkowych, wszystkie dzieci urodzone od 1 stycznia 2017 r. będą obowiązkowo i bezpłatnie szczepione przeciw pneumokokom. Obecnie obowiązkowo szczepione są dzieci urodzone przed 37. tygodniem ciąży i te z masą urodzeniową poniżej 2,5 kg oraz dzieci do 5. roku życia, chorujące m.in. na przewlekłe choroby serca, cukrzycę i astmę. Rodzice pozostałych dzieci muszą kupić szczepionkę na receptę.

To dlatego w kalendarzu szczepień jest ich tak dużo. Jeśli są to szczepionki pojedyncze, malucha czeka kilka wkłuć podczas jednej wizyty lekarskiej. Alternatywą są szczepionki wieloskładnikowe. To preparaty, które zawierają w jednej strzykawce kilka prostszych szczepionek – 5 lub 6. Stosuje się je zamiast kilku pojedynczych szczepionek, które uodparniają dziecko na kilka chorób jednocześnie. Ich zaletą jest to, że ograniczają ból i stres malucha.

Jakie szczepionki skojarzone są dostępne w Polsce?

Do najczęściej stosowanych szczepionek skojarzonych należą:

3 w 1 (MMR) –  przeciwko odrze, śwince i różyczce,

5 w 1 (DTPa + IPV + Hib) –  przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, polio, Hib. W Polsce dostępne są preparaty Infanrix-IPV + Hib i Pentaxim, a program szczepień realizowany z ich wykorzystaniem pozwala zaoszczędzić dziecku 7 wstrzyknięć w ciągu 2 lat (o 1—2 zastrzyków mniej podczas każdej wizyty).

6 w 1 (DTPa + IPV + Hib + wzw B) - oprócz chorób zawartych w szczepionce 5w1 (przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, polio, Hib), chroni także przed WZW typu B.

W Polsce dostępne są preparaty Hexacima i Infanrix Hexa, a program szczepień realizowany z ich wykorzystaniem pozwala zaoszczędzić dziecku 9 zastrzyków w ciągu 2 lat (o 2—3 mniej podczas każdej wizyty), a szczepienia obowiązkowe w 1. roku życia dziecka zrealizować podczas 3 wizyt.

Szczepionki skojarzone 6w1 i 5w1 - czy warto zmniejszyć liczbę zastrzyków?

Zastosowanie szczepionek skojarzonych umożliwia realizację programu szczepień obowiązkowych przy mniejszej liczbie wkłuć niż w przypadku stosowania bezpłatnych szczepień pojedynczych. To ważne, bo choć kosztowne, pozwala oszczędzić dziecku bólu i stresu.

Zgodnie z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych (PSO), przy zastosowaniu szczepień wysoce skojarzonych 6 w1 dziecko od pierwszej wizyty szczepiennej do ukończenia 2. lat otrzyma 5 zastrzyków zamiast 14.

Ale liczba wkłuć to nie jedyny argument za tym, by stosować szczepionki skojarzone. Ich inną zaletą jest to, że szczepionka przeciwko krztuścowi, wchodząca w ich skład szczepionek skojarzonych zawiera bezkomórkowy (acelularny) składnik krztuśca. Dzięki temu rzadziej występują po nich reakcje poszczepienne (NOP). Natomiast szczepionka tradycyjna, bezpłatna, zawiera formę pełnokomórkową (tzw. DTPw) – znajdują się w niej całe komórki bakterii.

Generalnie nowoczesne, skojarzone szczepionki, są mniejszym obciążeniem dla organizmu dziecka niż szczepionki tradycyjne. Wynika to z różnicy w ich składzie - szczepionka skojarzona zawiera o wiele mniej antygenów danej choroby niż szczepionka tradycyjna.

Szczepionki skojarzone szybciej też ustanowią barierę dla infekcji niż ma to miejsce w przypadku szczepień monowalentnych.

Mniej zastrzyków może oznaczać również mniejsze ryzyko wystąpienia miejscowych niepożądanych działań poszczepiennych.

Tak, jak w przypadku każdej interwencji medycznej zawsze istnieje ryzyko, ale zdecydowanie przeważa podstawowa korzyść, jaką jest ochrona dziecka przed śmiertelnymi chorobami.

Czy wiesz, że o ile w Polsce szczepionki skojarzone zyskują popularność, o tyle w krajach Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych są stosowane powszechnie.

Szczepionki skojarzone - nie dla wszystkich

Większość dzieci może przyjmować szczepionki skojarzone i dobrze na nie reaguje, jednak niektóre – zdecydowanie nie (dotyczy to także obowiązkowych szczepień bezpłatnych i towarzyszących im niepożądanych objawach poszczepiennych). Są to dzieci, które:

• są uczulone na szczepionki - szczepionki nie należy podawać niemowlętom, u których wystąpiła reakcja anafilaktyczna (ciężka reakcja alergiczna) na poprzednią dawkę szczepionki,
• w dniu szczepienia mają gorączkę – choć katar czy kaszel nie są przeciwwskazaniami do szczepienia, przed jej podaniem dziecko powinien zbadać lekarz. To on powinien zdecydować, czy szczepienie przełożyć czy też nie.
• mają objawy neurologiczne (np. epilepsja).

Co zrobić, jeśli przegapisz szczepionkę?

Najlepiej byłoby wykonywać szczepienia ściśle według kalendarza, by dziecko było jak najlepiej chronione, ale zdarza się, że termin kolejnej dawki szczepionki przepada. Nie martw się, bo nigdy nie jest za późno na szczepienie – po prostu zgłoś się z maluchem do swojej przychodni lekarskiej.

Źródła: 
fourseasonspediatrics.com
Przegląd epidemiologiczny 2011