Sposoby na zatkany nosek u dziecka

Najczęstszą przyczyną upośledzenia drożności nosa jest:

• infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych (czyli przeziębienie i katar),
• alergia: wziewna i pokarmowa, najczęściej na białka mleka krowiego czy roztocza. Szacuje się, że z tym schorzeniem zmaga się ponad 70% dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, zwłaszcza mieszkających w dużych miastach,
• przerost migdałka gardłowego i przewlekłe zapalenie obejmujące błonę śluzową nosa oraz zatok.

Wówczas uczuciu zatkanego nosa towarzyszy katar, spowodowany nasilonym spływaniem wydzieliny z nosa i zatok.

Czasem zatkany nos pojawia się bez kataru, a niedrożność może być wynikiem chorób innych niż infekcyjne.

Niedrożność nosa może mieć źródło zarówno w jego jamach, jak i w części gardła zlokalizowanej na wysokości nosa (tzw. części nosowej gardła). Przyczyny tego objawu można podzielić na wrodzone i nabyte.

Przyczyną zatkanego nosa bez kataru może być:

• wady anatomiczne (skrzywienie przegrody nosa, polipy nosa, zwężenie nozdrzy tylnych, wady twarzoczaszki, rozszczep wargi i podniebienia),
• urazy (urazy okołoporodowe, stłuczenia, urazy spowodowane sondą żołądkową lub intubacją),
• zmiany nowotworowe (guzy łagodne (naczyniaki limfatyczne i krwionośne), guzy złośliwe (chłoniaki, rhabdomyosarcoma),
• choroby (np. wrodzona niedoczynność tarczycy),
• ciało obce w nosie,
• zbyt suche powietrze

oraz

• alergiczny nieżyt nosa,
• zapalenie błony śluzowej nosa,
• przerost migdałka gardłowego,
• zapalenie zatok przynosowych.

Niedrożność nosa oznacza typowe dolegliwości, takie jak:

• oddychanie przez usta,
• mowa nosowa,
• sapka. Zatkany nos bez kataru u niemowlaka sugeruje sapkę, która wynika z obrzęku błony śluzowej. Wówczas słychać odgłos gwizdania w trakcie wdechu, czyli tak zwany stridor nosowy,
• problemy z przyjmowaniem posiłków,
• chrapanie,
• zaburzenia snu. Dziecko z zatkanym nosem może się często wybudzać i być niespokojne,
• obecność wydzieliny z nosa. Ta, w zależności od problemu, może mieć różne nasilenie, barwę i konsystencję. Zwykle przezroczysty i wodnisty katar towarzyszy alergii, gęsty może pojawić się w przebiegu zapalenia zatok, zaś katar zielony katar to objaw polipów czy zakażenia bakteryjnego.

Życie z zatkanym nosem nie jest łatwe, a nasilenie dolegliwości zależy od stopnia niedrożności oraz od wieku dziecka. Najmłodsze dzieci (noworodki i kilkumiesięczne niemowlęta)oddychają wyłącznie przez nos. Zatkany nos może stać się przyczyną duszności, zaburzeń ssania, a nawet niedożywienia. U starszych dzieci obecność kataru może wywołać problemy ze słuchem czy zaburzenia mowy.

Szczególnej uwagi wymagają sytuacje, gdy niedrożności towarzyszy brak prawidłowego rozwoju i wzrostu, przemijająca sinica lub bezdechy podczas snu.

Najczęstsze powikłania związane z ciągłym zatkaniem nosa to: zapalenie zatok, zapalenie ucha, astma, polipy (guzki będące efektem nadprodukcji płynu przez błonę śluzową, do której dochodzi zwykle na skutek reakcji na alergen), krwawienie z nosa oraz problemy z węchem.

Jeśli u maluszka z zatkanym nosem leje się wydzielina, należy położyć go podczas zabawy na brzuszku. W ten sposób wydzielina ma szansę wypłynąć na zewnątrz dzięki sile grawitacji, bez specjalnych zabiegów. Warto to robić jak najczęściej. Dobra wiadomość jest taka, że objawy zapalenia błony śluzowej i kataru zwykle mijają samoistnie w ciągu 7-10 dni.

Aby ułatwić oddychanie śpiącemu dziecku, warto podłożyć pod łóżeczko na przykład książki tak, aby główka była ułożona nieco wyżej niż klatka piersiowa. Ponieważ dla delikatnego kręgosłupa malucha najlepsze jest leżenie na równiej i płaskiej powierzchni, nie należy podkładać nic bezpośrednio pod główkę dziecka.

W przypadku kataru bardzo ważna jest optymalna temperatura (około 20 stopni) i wilgotność powietrza w pomieszczeniu, w którym śpi i przebywa dziecko. Należy pamiętać o częstym wietrzeniu mieszkania. Przyda się również nawilżacz powietrza lub mokry ręcznik położony na grzejącym kaloryferze. Warto o tym pamiętać, ponieważ zbyt ciepłe i suche powietrze wysusza śluzówkę i dodatkowo utrudnia oddychanie.

Najlepszym sposobem na poprawienie komfortu oddychania przez nos jest usuwanie wydzieliny - można to robić wydmuchując ją lub odsysając (pamiętając o użyciu wody morskiej). Tym samym najważniejsze jest, aby w ciągu dnia nosy małych dzieci oczyszczać regularnie, najlepiej za pomocą aspiratora, który wysysa wydzielinę dziecka (choć niektóre mamy wolą używać zamiast aspiratora gruszki do odciągania wydzieliny). Trzeba pamiętać o przestrzeganiu zasad higieny - po każdym użyciu trzeba aspirator umyć.

Najbezpieczniejszym sposobem na pozbycie się tak rzadkiej, jak i gęstej wydzieliny jest stosowanie roztworów z solą fizjologiczną (0,9 procentowym roztworem chlorku sodu) lub wody morskiej. Można je stosować zarówno przed odciąganiem wydzieliny aspiratorem czy gruszką, jak i niezależnie od tych czynności. Preparaty rozrzedzają wydzielinę, ułatwiają jej usunięcie i obkurczają błonę śluzową nosa. U małych dzieci nie należy stosować kropli do nosa obkurczających śluzówkę. Jak ich używać? Jeśli mają postać kropli, trzeba do każdej dziurki zakroplić po jednej kropli, w gdy wydzielina wypłynie z noska, wystarczy ją usunąć.

Dziecko, które ma zatkany nosek, powinno dużo pić, dzięki czemu wydzielina z noska będzie rzadsza i łatwiejsza do usunięcia. Maluszka należy jak najczęściej przystawiać do piersi. Inne domowe sposoby to podawanie wody czy ziołowych herbatek, jeśli dziecko nie jest alergikiem.

W udrożnianiu nosa u niemowląt, ale i starszych dzieci, sprawdzą się inhalacje. Należy je wykonywać kilka razy dziennie. Zabiegi niwelują obrzęk śluzówki, rozrzedzają wydzielinę i ułatwiają oddychanie.

W przypadku niemowląt można stosować naturalne substancje z soli kuchennej, ale również naparu z rumianku, tymianku, szałwii lub majeranku. Inhalacje można wykonywać wykorzystując parującą wodę w misce (trzeba zachować środki ostrożności, by nie doszło do poparzenia) lub nebulizator, do którego można wlać sól fizjologiczną lub krople zalecone przez lekarza pediatrę. U starszych dzieci do tradycyjnych inhalacji polecany jest olejek eukaliptusowy, miętowy, lawendowy, bazyliowy czy sosnowy.

Innym ze sposobów na zatkany nos jest używanie aromatycznych maści lub plastrów nasączonych olejkami. Przed zastosowaniem u najmłodszych należy przeczytać ulotkę lub poradzić się lekarza. Na zatkany nos pomaga również maść majerankowa, która ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Wystarczy smarować nią nos maluszka.

Zatkany nos u dziecka nie zawsze musi niepokoić. Ponieważ jednak uczucie zatkanego nosa może być wywołane nie tylko katarem związanym z infekcją dróg oddechowych, ale i innymi problemami, takimi jak jak alergie, polipy nosa, ciało obce czy wady rozwojowe, czasem należy skontaktować się z pediatrą.

Kiedy iść z dzieckiem do lekarza?

• Jeżeli przyczyną zatkanego nosa u dziecka nie jest katar (zatkany nos bez kataru),
• problem jest dokuczliwy,
• dolegliwości nie mijają bądź nawracają,
• jeśli w przypadku infekcji domowe rozwiązania nie pomagają, katar trwa długo lub początkowo wodnista wydzielina zmienia się na ropną, gęstą. Lekarz zaleci odpowiednie leki i sprawdzi, czy nie doszło do zakażenia bakteryjnego.

Diagnostyka problemów z nosem

Ponieważ problem może mieć różne podłoże, najważniejsze jest ustalenie przyczyny niedrożności nosa. Od tego zależą działania i leczenie.

Podstawą diagnostyki jest wnikliwy wywiad chorobowy. Bardzo ważne są takie informacje na temat charakteru niedrożności:

• czy problem dotyczy jednej czy obu jam nosa,
• czy niedrożność jest całkowita czy częściowa,
• stała lub okresowa,
• ostra czy przewlekła,
• kiedy się pojawiła? Trwa od urodzenia, czy pojawiła się później,
• czy jej początek był nagły, czy też stopniowy,

Kolejny krok to badanie nosa, zarówno jego części zewnętrznej, jak i jamy. Przydatne jest badanie jam nosa i części nosowej gardła nasofiberoendoskopem, a także badania obrazowe (badanie tomokomputerowe, badanie rezonansem magnetycznym), badania krwi czy lub testy alergiczne.

Zaburzenia oddychania będące następstwem niedrożności nosa, a pojawiające się już w okresie okołoporodowym lub niemowlęcym, wymagają diagnostyki w kierunku wad wrodzonych twarzoczaszki. Wady te mogą występować samodzielnie lub stanowić składową zespołu wad rozwojowych. Wrodzone guzy nosa najczęściej wywodzą się z tkanki nerwowej. [3]

Stwierdzenie polipów nosa u dziecka powinno nasunąć podejrzenie istnienia choroby ogólnoustrojowej, takiej jak mukowiscydoza, pierwotna dyskineza rzęsek lub wrodzony niedobór odporności.