Kiedy wprowadzać nowe pokarmy do diety niemowlęcia karmionego piersią

Nad tym, kiedy wprowadzać nowe pokarmy do diety niemowlęcia, zastanawia się wiele mam. Żeby podjąć decyzję, warto opierać się zarówno na schemacie żywienia niemowląt opracowanym przez specjalistów żywienia, ale i na obserwacjach dziecka.

Schemat żywienia niemowląt

Aktualny schemat żywienia niemowląt, opracowany przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, nie przypomina już kalendarza, który mówił, co w którym miesiącu należy wprowadzić do diety dziecka. Teraz obowiązują jedynie określone przedziały, a schemat daje rodzicom dowolność we wprowadzaniu nowych dań do diety niemowlęcia. Nie ma też konkretnych danych dotyczących kolejności i rodzaju wprowadzanych konsystencji. Idea jest taka - rodzice muszą wiedzieć, co i kiedy można, a czego nie wolno podać dziecku, ale to ono decyduje, jak dużą porcję zje.

Obserwowanie dziecka

Karmione piersią niemowlę samo daje znaki gotowości do spożywania innych pokarmów poza mlekiem matki. Czas, kiedy to następuje, zależy od wielu czynników. Wcześniej układ pokarmowy dziecka nie jest jeszcze przystosowany do trawienia innego rodzaju pożywienia.

Sygnały wskazujące, że maluch dorósł już do rozszerzenia diety:

• zwiększona liczba karmień niezwiązana z ząbkowaniem lub chorobą,
• zainteresowanie jedzeniem spożywanym przez innych członków rodziny,
• umiejętność siedzenia,
• zdolność do brania jedzenia w ręce i wkładania do buzi.

W praktyce wygląda to następująco. Podczas wspólnego posiłku dziecko siedzi u kogoś na kolanach lub w wysokim krzesełku. Śledzi oczami kęsy pożywienia znikające w ustach domowników i wyraźnie domaga się własnej "porcji".

Niekiedy maluchowi udaje się wziąć odrobinę jedzenia z twojego talerza, włożyć do ust i cieszyć nowym smakiem. Jednak później dziecko cierpi na zaparcie i ból brzucha, a w stolcu znajduje się niestrawiona resztka nowego pokarmu. Jeśli tak się stanie, odczekaj jeszcze kilka tygodni.

Pamiętaj, że Twoje mleko pozostaje idealnym pożywieniem dziecka, a jego układ pokarmowy musi dojrzeć do nowych potraw. Naturalną rzeczą jest pragnienie jak najszybszego wprowadzenia nowych posiłków, co większość osób kojarzy z kolejnym osiągnięciem w życiu dziecka. Często namawiają do tego przyjaciele i krewni. 

Niektóre dzieci w wieku 6 miesięcy nie potrafią jeszcze dobrze połykać innych produktów - wypychają je językiem. Inne cierpią na alergię lub po prostu konsekwentnie odmawiają nowych pokarmów jeszcze przez kilka tygodni. Uspokój się i nie karm dziecka "na siłę". Spójrz na dziecko. Jeśli jest zadowolone, aktywne, najedzone, zdrowe i prawidłowo rośnie, oznacza to, że i na tym etapie rozwoju Twoje mleko w pełni zaspokaja jego potrzeby.

W jaki sposób wprowadzać stałe pokarmy do diety niemowlaka?

Przed podaniem dziecku nowego pokarmu, przystaw je najpierw do piersi i tym samym zakończ posiłek. Pamiętaj, że w pierwsze miesiące to jedynie zaznajomienie malucha z nowymi smakami i konsystencją - upłynie sporo czasu, zanim dziecko będzie w stanie zjeść tyle zupki, aby się nią nasycić. Najlepiej zacząć od owoców lub warzyw - tartego jabłka lub papki z gotowanej marchwi i ziemniaka (można dodać odrobinę oleju).

Wprowadzając nowe potrawy, podawaj tylko jeden nowy pokarm i odczekaj kilka dni przed następnym - pozwoli to szybko zareagować na ewentualne objawy nietolerancji czy alergii (wysypka, czerwone plamy, biegunka). Szczególnie często taka reakcja występuje po spożyciu mleka krowiego, jajek (zwłaszcza białek), owoców cytrusowych, orzechów i produktów zawierających gluten (np. pszennego pieczywa lub kaszy manny).

Kiedy zacząć rozszerzać dietę?

Pokarmy stałe należy wprowadzać po ukończeniu  17. tygodnia życia, ale nie później niż w 26. tygodniu życia (między 5. a 7. miesiącem życia). Choć nie ma już podziału na dzieci karmione naturalnie i sztucznie, nie obowiązują 2 różne schematy, to zalecenia i tak należy doprecyzować w zależności do sposobu karmienia dziecka (piersią bądź mlekiem modyfikowanym). 

Kiedy wprowadzić nowe pokarmy, jeśli karmię piersią?

W tym przypadku zasadą podstawową jest karmienie niemowlęcia wyłącznie piersią do ukończenia 6. miesiąca życia) i kontynuowanie karmienia mlekiem matki do ukończenia 12. miesiąca (choć naturalnie można dłużej), pamiętając o wprowadzaniu innych pokarmów.

Co i kiedy wprowadzać do menu niemowlaka?

Wprowadzanie pokarmów uzupełniających najczęściej rozpoczyna się od podania niemowlęciu warzyw, ściślej mówiąc przecieru z ugotowanej marchwi (później dołączają inne warzywa – ziemniak, dynia, brokuł) i - później - owoców. Można jednak zacząć od podania kaszki ryżowej czy jabłka – najnowszy schemat żywienia niemowląt pozostawia decyzję rodzicom.

Kolejność wprowadzania poszczególnych pokarmów prawdopodobnie nie ma większego znaczenia.
Później do diety dziecka dołącza: jajko (nie ma już podziału na białko i żółtko), mięso, ryby, nabiał, przetwory zbożowe, gluten (obecnie zaleca się wprowadzenie glutenu w małej ilości (pół łyżeczki (2—3 g) kleiku glutenowego (np. pszennego) dziennie, już w 5.—6. miesiącu życia, najlepiej podczas karmienia piersią. Przypuszcza się, że takie postępowanie może zmniejszyć ryzyko zachorowania na celiakię).

Rozszerzanie diety – kolejność i propozycje – do 1. roku życia

Jedno karmienie piersią stopniowo zastępujemy zupą jarzynową (przed i po podając pierś), początkowo ugotowaną z marchewki i ziemniaka, zagęszczoną kleikiem ryżowym i ewentualnie okraszoną odrobiną oleju. Zupę miksujemy i podajemy łyżeczką.

Do zupy jarzynowej dodajemy drobno pokrojone mięso (ugotowane osobno) kurczaka, indyka lub królika. Wprowadzamy owoce - najlepiej zacząć od jabłek, oraz ewentualnie soki (z jabłek, dyni, marchwi, czarnych jagód, porzeczek).

Kiedy niemowlę ma już kilka zębów, zamiast miksować, wystarczy rozdrabniać warzywa na tarce o dużych oczkach albo rozgniatać widelcem. Zamiast mięsa, zupę można wzbogacić żółtkiem (powinno być zawsze zagotowane). Wprowadzamy kaszkę na wodzie lub kisiel z owocami.

W czwartym kwartale życia następuje dalsze urozmaicenie diety, która powoli zaczyna upodabniać się do diety dorosłych. Wyodrębniają się posiłki - trzy obfitsze (śniadanie, obiad, kolacja) i dwa lżejsze, przeważnie owocowe (drugie śniadanie i podwieczorek). Jeśli maluch nie zdradza objawów alergii, można wprowadzić gluten (w postaci pieczywa i kaszki pszennej), a także krowie mleko (w postaci twarożku, jogurtu, masła).

Jeśli dziecko nadal chętnie ssie pierś, nie ma potrzeby wprowadzania mieszanek mlecznych. W tym okresie można także już podawać dziecku "prawdziwy", dwudaniowy obiad - rzadszą zupę i drugie danie (jarzyny i mięso). Można też podać inne rodzaje mięsa, także ryby.

Rozmaitość produktów w diecie niemowlaka

Podstawową zasadą w żywieniu niemowlaka - podobnie jak dorosłego - jest rozmaitość i równowaga produktów, które powinny być podawane w postaci najbardziej zbliżonej do naturalnej. Nie jest konieczne zatem kupowanie reklamowanych gotowych dań "słoiczkowych" (choć wiele mam bardzo je sobie chwali, ponieważ dają gwarancję jakości i oszczędzają czas), jednak w przypadku przygotowywania posiłków w domu należy zwracać uwagę na pochodzenie produktów (jeśli nie mamy zaprzyjaźnionego gospodarstwa, można zaopatrywać się w sklepach ze zdrową żywnością).