Alergia na pszenicę

Pszenica jest jednym z najbardziej popularnych i najstarszych zbóż uprawianych przez człowieka, a alergia na nią – drugą, po mleku, najczęściej występującą w populacji alergią pokarmową.

Alergia na pszenicę dotyczy jednego z czterech białek, które zawiera, a reakcje alergiczne na pszenicę dotykają najczęściej niemowląt i ustępują zwykle w ciągu pierwszych kilku lat życia. Pszenica może być również alergenem wziewnym.

Choć pszenica w ostatnich latach nie zyskała na popularności, a wręcz przeciwnie, specjaliści odnotowują wzrost występowania alergii. Dzieje się tak, dlatego, że producenci, by zwiększyć plony, wyeliminować szkodniki i udoskonalić hodowane zboża, modyfikują ją i ingerują w procesy hodowlane. Stosowanie wciąż nowych technik i środków prowadzi do wzrostu potencji alergenowej, co znaczy, że potencjalnie coraz więcej osób cierpi na alergię na pszenicę. Co interesujące rzadko uczula orkisz – odmiana pszenicy najmniej poddana modyfikacjom hodowlanym.

Alergia na pszenicę a celiaklia (nietolerancja glutenu)

Osoby wrażliwe na pszenicę po jej spożyciu mogą odczuwać dyskomfort. Jednak nie w każdej sytuacji oznacza to alergię. Alergia na białko pszenicy często mylimy z nietolerancją glutenu, a objawy alergii z celiakią. Tymczasem to nie to samo.

Celiakia nie jest alergią pokarmową. Celiakia (nazywana także nietolerancją glutenu) to chroniczna reakcja na gluten - białko klejorodne, które występuje także w innych rodzajach zbóż: życie, jęczmieniu, owsie. Nadwrażliwość na gluten wywołuje celiakię, której towarzyszy zanik kosmków jelita cienkiego, zaburzenia czynności jelita cienkiego (obfite, tłuszczowe stolce), złe wchłanianie składników odżywczych. Nie ma dwóch osób, które wykazywałyby identyczne objawy. Celiakii nie da się wyleczyć – trzeba stosować dietę bezglutenową (unikać produktów, do których produkcji użyto pszenicy, żyta, jęczmienia czy owsa).

Alergia na pszenicę wywołana jest reakcją na jedno z czterech białek, które zawiera, a jej objawy są typowe dla wszystkich typów alergii pokarmowych – na ryby, orzechy, soję czy jaja.

Objawy alergii na pszenicę

Alergia na pszenicę występuje znacznie częściej niż celiakia, ale rzadko się o niej mówi. Objawy mogą pojawić się w różnych konfiguracjach i sile, zarówno natychmiast po spożyciu pszenicy, jak i z opóźnieniem, nawet 48-godzinnym. W alergii na pszenicę alergenem są jej białka.

Najczęstszymi objawami uczulenia są:

• ze strony przewodu pokarmowego – nudności, wymioty, bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, zaparcia, zespół jelita drażliwego, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna,

• zaburzenia w obrębie układu oddechowego - katar, uczucie zatkanego nosa, kichanie, kaszel, duszności, napady astmy, świszczący oddech, obrzęk,

• zmiany skórne - pokrzywka, wypryski, świąd, pieczenie, AZS, obrzęk i zaczerwienienie skóry (głównie w okolicy ust),

• dolegliwości oczu – zaczerwienienie, łzawienie, świąd, zapalenie spojówek,

• układ sercowy - zaburzenia rytm serca, kołatania serca, bóle w klatce piersiowej,

• psychika - obniżenie nastroju, depresja, osłabienie, rozdrażnienie,

• bóle kostno-stawowe;

Silna reakcja może wywołać wstrząs anafilaktyczny.

Diagnoza

Diagnostyka alergii na pszenicę przysparza wiele trudności, ponieważ jej objawy nie są typowe, a i mogą występować z pewnym opóźnieniem. Podstawa diagnostyki jest szczegółowy wywiad, a także testy: test prowokacji i eliminacji (najpierw z diety wyłączana jest pszenica, a następnie ponownie się ją wprowadza i obserwuje) oraz testy skórne (choć te mają mniejsze znaczenie - wykrywają głownie alergie powstające w mechanizmie, który nie dotyczy pszenicy. Są jednak pomocne przy wykluczeniu innych przyczyn dolegliwości).

Jak żyć z alergią na pszenicę?

Podstawą leczenia jest dieta eliminacyjna, co może niestety okazać się nie tylko niewygodne, ale i kłopotliwe. O ile bowiem można wykluczyć pieczywo, ciastka, płatki śniadaniowe, kaszki czy makarony pszenne, o tyle wytropienie jej w innych produktach, do produkcji których jej użyto, jest trudne. Pszenica występuje bowiem w wielu produktach. Są to jogurty, wędliny, konserwy, paluszki rybne, sosy, musztardy, dania gotowe, budynie, lody, chipsy czy batoniki. Dlatego tak ważne jest, by czytać etykiety na opakowaniach.

Czym zastąpić pszenicę?

Ponieważ całkowite wyeliminowanie zbóż z diety nie jest ani możliwe, ani wskazane, gdyż są one cennym źródłem składników odżywczych, trzeba je w diecie zastępować.

Co może zastąpić pszenicę? Amarantus, gryka, kukurydza, proso, owies, quinoa, czyli komosa ryżowa, ryż, żyto czy orkisz.

Uwaga! Pszenica może wykazywać reakcje krzyżowe na alergeny innych zbóż: żyta, owsa, jęczmienia, kukurydzy czy ryżu.