Karmienie piersią i zaparcia u niemowląt

Karmienie piersią i zaparcia u niemowląt to kwestia, która nurtuje wielu rodziców. Okazuje się, że to nie tylko dość częsty, ale i złożony problem. Kiedy mówi się o zaparciach? Jakie są ich objawy oraz przyczyny? Co robić, by im zapobiegać, a i pomóc maluchowi?

Zaparcia u niemowląt

Zwykle niemowlę, które jest karmione piersią, wypróżnia się rzadziej niż dziecko karmione butelką. Normą jednak jest, że maluch oddaje stolec zarówno po każdym karmieniu, czyli brudzi pieluszkę kilkanaście razy w ciągu dnia, jak i sytuacja, gdy dziecko wypróżnia się raz na tydzień. Oznacza to, że indywidualny tok wypróżnień jest normą.

Wyznacznikiem zaparcia nie jest częstość oddawania stolca.

- Niemowlę karmione wyłącznie piersią może fizjologicznie oddawać jeden stolec nawet co kilka dni (nawet co 5-7 dni) pod warunkiem, że jest to stolec o prawidłowej konsystencji, czyli nie twardy, a defekacja następuje bez większego wysiłku - mówi prof. dr hab. n.med. Mieczysława Czerwionka-Szaflarska

O zaparciach u niemowląt mówi się, gdy:

• maluch ma trudności podczas robienia kupy, na przykład płacze i widać, że odczuwa ból podczas wydalania stolca,
• próbuje świadomie wstrzymywać oddawanie stolca,
• oddaje twarde i zbite stolce o znacznej średnicy,
• jest niespokojny, ma nabrzmiały i twardy brzuszek, oddaje gazy.

Zaparcia u niemowlęcia karmionego piersią stwierdza się, gdy maluch wydala nadmiernie zbite stolce, co powoduje ból i duży wysiłek podczas wypróżniania.

Przyczyny zaparć u niemowląt karmionych piersią

Zaparcia u niemowląt mogą są dość częste i mogą mieć wiele przyczyn. Najczęściej to:

• zbyt duża utrata płynów przez skórę przy małej jej podaży,
• zaburzenia mikroflory jelitowej,
• niewłaściwa dieta mamy,
• alergia,
• przejściowa nietolerancja laktozy lub innych składników znajdujących się w diecie matki,
• wprowadzanie nowych pokarmów podczas rozszerzania diety.

Zbyt duża utrata płynów przez skórę przy małej jej podaży

Jeżeli niemowlę prawidłowo rozwija się fizycznie i motorycznie, rośnie i rozwija się prawidłowo, a dotychczas nie miało problemów z oddawaniem stolca, przyczynę zaparcia może stanowić zbyt duża utrata płynów przez skórę przy małej jej podaży, co moze mieć miejsce na przykład w czasie upałów lub podczas gorączki.

Co robić? Należy częściej i na krócej przystawiać niemowlę do piersi. Pamiętajmy, że na początku karmienia mleko matki jest bardziej rozcieńczone i lekkostrawne.

Ewentualnie, po konsultacji z pediatrą, można podawać dziecku przegotowaną wodę lub dodatkowo poić je np. herbatkami ziołowymi. Bardzo ważne jest, by o piciu dużej ilości płynów, najlepiej wody pamiętała także karmiąca mama. Ponadto w jej diecie powinno znajdować się dużo owoców i warzyw.

Zaburzenia mikroflory jelitowej

Zdarza się, że zaparcie jest skutkiem zaburzonego ekosystemu flory jelitowej, czyli niewłaściwego składu bakterii probiotycznych w przewodzie pokarmowym niemowlęcia. Bywa, że to konsekwencja przebytego zakażenia jelitowego lub antybiotykoterapii.

Co robić? Zaleca się stosowanie preparatu probiotycznego. Są one dostępne w aptekach bez recepty, w postaci saszetek lub kapsułek.

Dzieci cierpiące na przewlekłe zaparcie stolca mają wyraźnie zmienioną florę w porównaniu z dziećmi zdrowymi, czego dowodzą badania.

Niewłaściwa dieta mamy

Produkty w diecie kobiety karmiącej, które mogą wywoływać u dziecka problemy, to głównie białe pieczywo, słodycze i potrawy smażone. To dlatego każda mama, która karmi swoje dziecko piersią, powinna nie tylko pić wodę, ale i wprowadzić do diety kasze i pieczywo pełnoziarniste, a także surowe i świeże warzywa oraz owoce.

Alergia i nietolerancja produktów

Należy pamiętać, że zaparcie u niemowlęcia może być objawem alergii lub nietolerancji pokarmowej, zarówno na produkty, które spożywa karmiąca mama, jak i na nowe pokarmy, które znajdują się w jadłospisie malucha podczas rozszerzania diety. Może to być alergia na mleko, które pije mama, ale i inne składniki diety.

Alergię pokarmową łatwo można pomylić ze znacznie częstszą nietolerancją pokarmową, z powodu występowania podobnych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Jeśli dziecko cierpi na nietolerancję pokarmową, to zjedzenie niewielkiej ilości danego pokarmu nie wywoła u niego żadnych dolegliwości. W przypadku alergii pokarmowej nawet śladowa ilość uczulającego pokarmu może spowodować reakcję alergiczną. źródło

Co robić? Jeśli dziecko jest karmione wyłącznie piersią, należy porozmawiać z lekarzem. Po potwierdzeniu tej etiologii zaparcia karmiąca matka powinna stosować dietę eliminacyjną, z wykluczeniem produktów uczulających i nadal karmić piersią. Jeśli podejrzewasz alergię na pokarm u dziecka, najlepiej wyeliminuj go z jego diety do czasu wizyty u lekarza. Pamiętajmy, że zasadniczym postępowaniem w przypadku alergii pokarmowej jest wykluczenie z diety uczulającego pokarmu.

Jak zapobiegać zaparciom u niemowląt

Co robić, by zapobiegać zaparciom u niemowląt karmionych piersią? U młodszych maluchów kluczowa jest właściwa dieta mamy i prawidłowy skład flory bakteryjnej jelit dziecka.

U starszaków w większości przypadków przyczyną zaparcia są błędy dietetyczne i zaburzenia czynnościowe jelit, ustępujące po modyfikacji diety. Dlatego:

- U starszych niemowląt niemowlęcia z zaparciem, dotychczas karmionych piersią, należy stosować poza karmieniem naturalnym pokarmy uzupełniające, bogate w błonnik, na przykład: przeciery i musy warzywno-owocowe oraz suszone owoce. Należy pamiętać o odpowiednim dostarczaniu płynów niemowlęciu na przykład w postaci wody, herbatek ziołowych czy soków owocowych zawierających sorbitol (m.in. jabłkowy, morelowy, gruszkowy). prof. dr hab. n.med. Mieczysława Czerwionka-Szaflarska

Jeśli zaparcia się powtarzają, należy przede wszystkim wykluczyć z diety: kleiki i kaszki ryżowe, gotowane jabłko czy tartą marchewkę.

Doraźnie można wspomagać perystaltykę jelit niemowlęcia przez wykonywanie delikatnego, okrężnego masażu brzucha dziecka, zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Można też zastosować domowe sposoby i podawać maluchowi jogurt naturalny lub suszone śliwki, a także dodawać do posiłku łyżkę oliwy z oliwek.

Na własną rękę nie wolno podawać niemowlęciu żadnych leków ani czopków. Po konsultacji z pediatrą można zastosować laktulozę w syropie lub czopki glicerynowe.

- Czasem zamiast wkładania czopka do odbytu wystarczy delikatne dotknięcie okolicy odbytu (np. końcówką czopka czy termometru), aby wywołać rozkurcz zwieracza - podpowiada pediatra i alergolog Marzena Gajewska

Leczenie zaparć u niemowląt

Specjaliści są zdania, że niemowlęta karmione wyłącznie piersią mogą oddawać stolec bardzo często, ale i bardzo rzadko.

Niemowlęta karmione wyłącznie piersią mogą oddawać stolec bardzo często, do 12 razy na dobę lub bardzo rzadko, raz na 3–4 tygodnie. Nie ma żadnej ustalonej arbitralnie granicy czasowej. Jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, nie demonstruje objawów alarmujących i nie zmienia swego codziennego funkcjonowania, nie ma powodu do wkraczania z interwencjami terapeutycznymi mającymi na celu wspomaganie oddawania stolca u dziecka. źródło

Czasem zaparcie u niemowlęcia karmionego piersią wymaga wizyty u lekarza. Dzieje się tak, gdy:

• problem nie mija po stosowaniu zmodyfikowanej diety,
• zaparcie u niemowlęcia jest problemem długotrwałym, a dziecko nie rozwija się zadowalająco.

Wówczas należy zgłosić się do pediatry do pediatry w celu ewentualnego zalecenia leków wpływających na perystaltykę jelit lub leków o działaniu osmotycznym, prowadzących do rozluźnienia konsystencji stolca. Leczenie farmakologiczne zaparcia powinno być stosowane przez rodzica zgodnie z zaleceniami pediatry.

Przy braku poprawy po modyfikacji diety i leczeniu farmakologicznym pediatra rozstrzyga, czy niemowlę wymaga zalecenia specjalistycznych badań diagnostycznych w celu ustalenia przyczyny utrudnionej defekacji.

U 90% dzieci rozpoznanie można ustalić na podstawie wywiadu i badania fizykalnego dziecka. U pozostałych 10% przeprowadza się takie badania diagnostyczne.

Kolejnym krokiem na ścieżce diagnostycznej jest konsultacja u gastroenterologa dziecięcego, w celu wykluczenia choroby organicznej jelit lub choroby uogólnionej.

Zaparcia stolca mają uwarunkowanie czynnościowe w 95%, a jedynie 5% zaparć ma podłoże organiczne. Odpowiada za nie między innymi niedoczynność tarczycy, choroby układu nerwowego i mięśniowego czy choroba Hirshsprunga.