Czy twoje niemowlę oddycha prawidłowo? Sapka, bezdechy. Co może niepokoić?
Niemowlęta oddychają inaczej niż dorośli, a wydawane przez nie odgłosy oraz bezdechy mogą być dla rodziców bardzo stresujące. Co warto wiedzieć o oddychaniu małych dzieci? Czym jest sapka oraz czy bezdech może być niebezpieczny? Kiedy się martwić i iść do lekarza? Czy warto kupić monitor oddechu?
Jak oddycha niemowlę?
Małe dziecko oddycha inaczej i dużo szybciej niż dorosły. Niemowlę bierze nawet 60 oddechów na minutę, a dorosły mniej więcej 16. Na dodatek maluchy oddychają wyłącznie nosem, dlatego zdarza się, że podczas oddychania świszczą, chrząkają i wydają różne inne dźwięki. Zdarzają się im także bezdechy.
Dlaczego tak się dzieje? Dziecko dopiero uczy się oddychać poza brzuchem mamy, gdzie tlen był dostarczany wraz z krwią z łożyska. Maluch nie oddychał samodzielnie. Poza tym jego nosek, którym oddycha, często bywa zatkany.
Około 1. roku życia dziecko powinno nabyć umiejętność oddychać ustami. Pamiętajmy jednak, że naturalny sposób oddychania to przez nos z zamkniętymi ustami. Tylko wówczas narząd ogrzewa, nawilża i filtruje wdychane powietrze.
reklama
Sapka u niemowlaka
Czasem podczas karmienia maluch wypluwa smoczek lub pierś, a podczas spania ciężko oddycha i sapie. Wówczas mówi się o sapce, która może być dla dziecka bardzo niekomfortowa. Trudno maluchowi jeść i pić, utrudniony jest sen.
Sapka jest wywołana obrzękiem błony śluzowej nosa, w którym nie ma wydzieliny. To utrudnia oddychanie. Przyczyną są zalegające substancje, takie jak łzy, śluz, resztki ulanego pokarmu czy zanieczyszczenia. Ich obecność sprawia, że nos jest niedrożny.
Sapkę obserwuje się wyłącznie u noworodków i niemowląt. Ma to związek z tym, że maluszki większość czasu spędzają leżąc. To dlatego mija, gdy dziecko zaczyna siadać.
W jaki sposób pomóc dziecku z sapką?
Przede wszystkim usuwaj wydzielinę z noska, oczyszczaj go. Możesz to robić zakraplając sól fizjologiczną, a później używając aspiratora (lub gruszki). Koniecznie wietrz i nawilżaj mieszkanie. To ważne zwłaszcza podczas okresu grzewczego. Chodź z dzieckiem na spacery. Świeże powietrze nawilża śluzówki oraz ułatwia oddychanie.
Kiedy sapka powinna niepokoić?
Czasem pojawienie się sapki jest objawem chorób, takich jak astma, alergia czy infekcja górnych dróg oddechowych. To dlatego, jeśli dziecko także ulewa, wymiotuje, ma wysypkę, kaszel, katar czy kłopoty z brzuszkiem, zgłoś się do lekarza.
Konsultacji wymaga również sapka, która trwa dłużej niż kilka dni, często powraca lub gdy jest uciążliwa (utrudnia dziecku ssanie i oddychanie). To może bowiem negatywnie wpływać na zdrowie dziecka, ponieważ pogarsza dotlenienie płuc.
Co to jest bezdech?
Bezdech (ang. apnea) to zatrzymanie oddechu, które u dziecka trwa co najmniej 20 sekund lub krócej, ale towarzyszą mu dodatkowe objawy, takie jak znaczne zwolnienie czynności serca (<100/min) i/lub zmniejszenie utlenowania krwi (mierzone za pomocą pulsoksymetru, potocznie nazywane „spadkami saturacji”).
Wyróżnia się dwa rodzaje bezdechu. Pierwszy uznaje się za fizjologiczny, naturalny i nie niepokojący. Obserwuje się go zwykle, gdy dziecko płacze. Wówczas zdarza się, że na chwilę dochodzi do blokowania oddechu wskutek zwiększonego stężenia tlenu. Po chwili wszystko wraca do normy.
Jak rozpoznać bezdech senny u noworodka i niemowlaka? U dziecka podczas bezdechu ustają ruchy oddechowe – nie obserwuje się ruchu klatki piersiowej. Bezdechowi u noworodka towarzyszy często zwolnienie czynności serca oraz zmniejszenie utlenowania hemoglobiny, dlatego na skórze i błonach śluzowych dziecka może pojawić się charakterystyczny siny kolor.
Nie martw się więc bezdechami, gdy te trwają nie dłużej niż 10 sekund i nie pojawiają się częściej niż maksymalnie 10 razy na godzinę. Niebezpieczny jest bezdech trwający dłużej niż 21 sekund. Jest zagrożeniem dla życia dziecka.
Przyczyny bezdechu u niemowląt
Częstość i nasilenie bezdechów jest związana z dojrzałością dziecka. To dlatego bezdechy najczęściej pojawiają się u bardzo niedojrzałych noworodków urodzonych przedwcześnie (u tych dzieci mają też one największe nasilenie). Krótkie przerwy w oddychaniu (trwające 5–10 s) są zjawiskiem bardzo częstym u noworodków.
Najczęstszą przyczyną bezdechów jest niecałkowite wykształcenie mechanizmów regulujących rytm oddychania.
Do innych przyczyn bezdechów zalicza się: zakażenia, niedotlenienie okołoporodowe, wrodzone choroby metaboliczne, stosowanie w leczeniu noworodka leków powodujących ograniczenie czynności ośrodka oddechowego w mózgu, krwawienia wewnątrzczaszkowe, martwicze zapalenie jelit, a także niewłaściwą temperaturę otoczenia, podawanie matce leków z grupy opioidów lub dużych dawek preparatów magnezu w ciąży, bezpośrednio przed porodem.
U zdrowych niemowląt może pojawić się podczas infekcji, gdy drogi oddechowe stają się niedrożne.
Dobra wiadomość jest taka, że u większości dzieci bezdechy ustępują wraz z dojrzewaniem układu nerwowego.
Dlaczego bezdech senny może być niebezpieczny?
Bezdech, jeśli trwa długo, może być niebezpieczny. Z jego pojawieniem się wiąże się prawdopodobieństwo utraty przytomności oraz zatrzymania serca. Długotrwałe i często pojawiające się bezdechy mogą doprowadzić do sinicy, napadu drgawek czy zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej ((ang. Sudden Infant Death Syndrome – SIDS). Na szczęście zdarzają się one rzadko, u jednego na tysiąc niemowlaków. Ta niebezpieczna, nie do końca zgłębiona przez specjalistów przypadłość najczęściej dotyka dzieci w 1. roku życia, w 2-3 miesiącu życia zwłaszcza.
Co zwiększa ryzyko niebezpiecznego bezdechu i śmierci łóżeczkowej?
Bezpośrednią przyczyną śmierci łóżeczkowej jest zatrzymanie oddechu. Ryzyko wzrasta, gdy:
- dziecko jest wcześniakiem. Bezdechy u noworodków najczęściej występuje u dzieci urodzonych przed 37. tygodniem ciąży, a problemy z oddychaniem ma aż połowa dzieci urodzonych pomiędzy 30.a 31.,
- zdradza tendencję do bezdechów i nierównego oddechu,
- gdy śpi na zbyt miękkim materacu, śpi na brzuchu bądź ma zasłonięty
- nosek (np. kołderką bądź za bardzo przyciśnięte jest do materaca),
- jest biernym palaczem bądź narażone jest na działanie substancji drażniącej układ oddechowy.
Bywa, że u dziecka diagnozowany zostaje wrodzony zespół bezdechu podczas snu, czyli tzw. klątwa Ondyny. To rzadka choroba genetyczna, która charakteryzuje się zaburzoną funkcją kontroli oddychania podczas snu.
reklama
Czy warto kupić monitor oddechu?
Rodzice, by kontrolować oddech dziecka, nasłuchują, a nawet przykładają do ust lusterka. Wygodny i przydatny w takiej sytuacji może się okazać monitor oddechu czy elektroniczna niania (bądź urządzenie 2 w 1).
Monitor oddechu kontroluje oddech dziecka, a jeśli przerwa między oddechami wynosi 20 sekund, podnosi alarm, co może uratować życie dziecka. Jednak jest jedno, ale. Sporo badań nie wykazało wyraźnego związku między bezdechem a śmiercią łóżeczkową, a monitory powodują niepotrzebne obawy. Potrafią wzniecać wiele fałszywych alarmów. W rezultacie może się okazać, że dziecko śpi spokojnie, natomiast ty całymi nocami przy nim czuwasz.
Takie zachowanie potęguje dodatkowo niepokój i lęk. Jedno z badań wykazało, że rodzice niemowląt, którzy używali monitorów byli bardziej przygnębieni w porównaniu z rodzicami niemowląt, które nie były na ciągłym nasłuchu.
Rada: Jeśli zdecydujesz się na użycie monitora oddechu, za każdym razem upewnij się, że wyłączyłaś alarm podczas wyjmowania dziecka z łóżeczka. Szczególnie jeśli partner śpi w tym samym pokoju.
Jak uchronić niemowlę przed bezdechami?
Malucha przed bezdechami sennymi można chronić. Co robić, a czego unikać?
- Układaj dziecko do snu na plecach – nie na boku i nie na brzuchu.
- Pamiętaj, że sypialnia powinna być wywietrzona, powietrze wilgotne, a temperatura nie wyższa niż 20 stopni Celsjusza.
- W okolicy główki dziecka nie kładź poduszek, kocyków, pluszaków.Zadbaj o to, by twarz dziecka nie była zasłonięta kocykiem czy kołderką.
- Kup odpowiedni materac – nie może być zbyt miękki.
- Nie palcie w domu.
- Kup monitor oddechu (zarówno wtedy, kiedy oddech dziecka cię stresuje, jak i wówczas, gdy dziecko jest wcześniakiem bądź zdradza tendencje do nierównych oddechów bądź bezdechów).
Bezdech. Kiedy z dzieckiem do lekarza?
Choć sapki i bezdechy zdarzają się maluszkom często, niektóre sytuacje powinny skłonić rodziców do spotkania z pediatrą.
Udaj się z dzieckiem do lekarza, gdy noworodek lub niemowlę:
- miewa bezdechy, zwłaszcza dłuższe niż 10 sekund,
- męczy się podczas oddychania lub gdy oddech brzmi niepokojąco,
- ma problemy z oddychaniem,
- podczas oddychania poruszają się płatki jego nosa, obserwujesz wciąganie skóry pod żebra,
- szybko oddycha (oddechy są częstsze niż 60 na minutę,
- sinieje podczas płaczu,
- charczy pod koniec oddechu,
- ma częste problemy z równomiernym i swobodnym oddechem.
Bezdech u małego dziecka. Pierwsza pomoc
Co robić, gdy dziecko ma bezdech? Działaj szybko:
- Połóż niemowlę na twardym podłożu (stół, łóżeczko, podłoga).
- Unieś dolną szczękę i jego główkę do tyłu.
- Wezwij karetkę pogotowia.
- Rozpocznij sztuczne oddychanie.
Obejmij ustami nos i usta dziecka, i delikatnie 2-krotnie wdmuchnij powietrze – 1 oddech co 3 sekundy. Sprawdź tętno na wewnętrznej stronie nadgarstka. Jeśli jest wyczuwalne, rób sztuczne oddychanie nadal. Jeśli nie wyczuwasz - rozpocznij masaż serca (lekko uciśnij klatkę piersiową dwoma palcami, w odległości jednego palca poniżej linii sutków), nie przerywając sztucznego oddychania (1 oddech na 5 ucisków serca).