Prawdy i mity o żywieniu dzieci

W natłoku informacji o prawidłowym żywieniu dzieci trudno się odnaleźć, ponieważ z wiedzą naukową mieszają się utarte opinie na temat różnych produktów. Komu wierzyć? Skąd wiedzieć, co należy, a czego nie wolno podawać dzieciom? Spróbujmy ustalić kilka faktów, przy okazji obalając kilka mitów o żywieniu dzieci.

Kaszki dla niemowląt są niezbędne w diecie  dziecka do. 3 roku życia

Prawda i MIT

Prawdą jest, że kaszki dla niemowląt wzbogacane o żelazo są niezbędne dla niemowląt zwłaszcza w drugim półroczy życia, bo uzupełniają mogący się pojawić się w tym okresie niedobór żelaza. Mimo iż producenci zalecają podawanie ich dzieciom do 3 roku życia, nie jest to dobre rozwiązanie.

Kaszki są produktami oczyszczonymi, zawierającymi duże ilości cukru, ich jedzenie nie wpływa korzystnie na zdrowie naszych dzieci a na pewno przyzwyczaja je do słodkiego smaku. Kasze powinniśmy podawać dzieciom nie tylko ze względu na energię pochodzącą z węglowodanów złożonych, ale również ze względu na błonnik pokarmowy, którego w produktach oczyszczonych nie znajdziemy.

Zwolennicy kaszek powiedzą, że produkty te zawierają dużo witamin i żelazo, otóż dieta dziecka która jest różnorodna, w której znajdują się owoce oraz mięso, jaja dostarcza odpowiednią ilość witamin i żelaza potrzebną dla rozwoju dziecka, bez konieczności dodatkowej suplementacji w tym z produktów wzbogacanych. Warto wiec uczyć dzieci jedzenia  kasz  takich jak kasza jaglana, jęczmienna czy gryczana, naturalnie bogatych w witaminy i minerały.

Mleko modyfikowane należy podawać dziecku do 3. roku życia

MIT

Zgodnie z zaleceniami wielu towarzystw niemodyfikowane mleko krowie można podawać już dzieciom po pierwszym roku życia, oczywiście produkty mleczne takie jak jogurty, sery i serki twarogowe wprowadzamy do diety już wcześniej. Zdrowe dziecko które nie ma alergii na białko mleka krowiego lub nietolerancji laktozy może pić mleko krowie przed ukończeniem 3 roku życia.

Jest to szczególnie ważne dla dzieci, które mają nadwagę (ich masa ciała znajduje się na 90 centylu lub wyżej odczytanym na siatkach centylowych rozwoju fizycznego dzieci), ponieważ mleko modyfikowane jest bardziej kaloryczne niż mleko zwykłe.

Warto też przyzwyczajać dziecko do smaku mleka niemodyfikowanego, ma to niebagatelne znaczenie dla kształtowania preferencji żywieniowych, gdyż mleko to smakuje inaczej niż modyfikowane, a żeby  polubić nowy produkt trzeba go spróbować co najmniej kilkanaście razy.

Płatki śniadaniowe to podstawa każdego śniadania

Prawda i MIT

Płatki śniadaniowe zrobiły olbrzymią karierę ich popularność nie idzie jednak w parze z tym co nazywamy zdrowym żywieniem. Oczywiście dotyczy to płatków śniadaniowych z różnymi dodatkami takimi jak miód i orzeszki, cynamon, czekolada. Po przeczytaniu etykiety łatwo stwierdzić, iż są to produkty o dużej zawartości dodanego cukru. Jeśli chcemy aby nasze dzieci jadły zdrowe płatki zbożowe podajmy im produkty bez dodatkowej porcji cukru ale za to bogate w błonnik pokarmowy i składniki mineralne, takie jak płatki kukurydziane, owsiane lub gryczane.

Masło jest najlepszym tłuszczem dla dzieci

Prawda i MIT

Masłem smaruje się pieczywo małym dzieciom wg zaleceń AHA (American Heart Association)  do 3 roku życia, ale nic się nie stanie jeśli również przedszkolak będzie jadł  chleb z masłem. Jednak z czasem powinno się dziecko przyzwyczajać do miękkiej margaryny, produktu który zawiera NNKT (takie jak DHA, ALA niezbędne do prawidłowego rozwoju mi.in. układu nerwowego dziecka). Margaryna jest również uboga w nasycone kwasy tłuszczowe, których miażdżycotwórcze działania udowodniono naukowo.

Masło powinno się używać do wyrobów cukierniczych dla dzieci. Kiedy chcemy dzieciom dać coś pysznego, to niech to będzie  ciasto (najlepiej domowej roboty), pieczone na maśle. Twarde margaryny to źródło kwasów tłuszczowych trans, które mają negatywny wpływ na zdrowie, w łatwy sposób można ograniczyć ich ilość w  diecie dziecka, chociażby przez unikanie twardych margaryn (pieczywo cukiernicze, słone przekąski) smażenia kilkukrotnie na tym samym oleju oraz gotowych posiłków.

Każda ryba jest zdrowa

MIT

Dzieci powinny jeść ryby kilka razy w tygodniu, ze względu na zawarte w nich  wspomniane wcześniej NNKT, jednak nie każda ryba zawiera optymalną ilość tych składników odżywczych. Popularna dziś panga w 100 g produktu zawiera 0,08 mg kwasów z grupy omega 3, dla porównania pstrąg  posiada  ich 1,87 mg/100g produktu (źródło:INRAN).

Dla dzieci nieodpowiednia będzie również ryba maślana, której składniki (woski) są o niskiej strawności, dziecko może dostać po niej biegunki. O naszym wyborze często decyduje cena jednak warto mieć na uwadze fakt, iż prozdrowotne właściwości ryby wynikają z faktu dużej zawartości NNKT, czy warto więc kupować te które nie spełnią swojej roli?

Herbatka do śniadania i kolacji

Prawda i MIT

W naszej kulturze czarna herbata jest częstym dodatkiem do posiłku, nie powinna być jednak podawana od najmłodszych lat. Nie każdy wie że czarna herbata zawiera związki, które fizjologicznie mają takie samo działanie jak kofeina. Dodatkowo ogranicza wchłanianie ważnych dla zdrowia pierwiastków m.in. żelaza. Skoro wiec nie podajemy dzieciom do picia kawy, dlaczego podajemy czarną herbatę?

Warto zmienić te nawyki na rzecz herbat owocowych czy herbaty zielonej co do której wiemy iż ma wielokierunkowe działanie prozdrowotne, udowodniono iż może zapobiegać rozwojowi nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych (Parkinson, Alzhaimer), miażdżycy naczyń i otyłości. Herbaty granulowane dla dzieci zawierają dużo cukru, może lepiej przygotować samodzielnie owocową herbatę i dosłodzić ją lub nie według swoich przekonań.

Warzywa i owoce 5 porcji dziennie

Prawda i MIT

Ważne aby wiedzieć że 3 porcje stanowią warzywa a tylko 2  owoce, porcją może być jabłko, kilka mandarynek, średniej wielkości banan lub szklanka soku owocowego itd. Warzywa można jeść w obfitości czyli dowolną ich ilość. Jedzenie dużych ilości owoców nie jest wskazane dla dzieci z tendencją do tycia  z nadwagą lub otyłych, owoce są bowiem bogatym źródłem łatwo przyswajalnych cukrów, a duże ich ilości prowadzą do otyłości lub cukrzycy typu II. Warto też wiedzieć że w czasie biegunki należy ograniczyć podawanie owoców i soków owocowych, które mogą nasilać objawy.

Po ukończeniu roku dziecko może jeść to co dorośli

MIT

Dieta dzieci powinna być lekkostrawna, smażony kotlet w panierce nie będzie więc dobrym wyborem, nadal należy zwracać uwagę na sposób przyrządzenia posiłku, najlepiej aby dominowały takie techniki kulinarne jak gotowanie, duszenie, pieczenie. 

W żywieniu dzieci należy wyeliminować produkty typu instant: sosy w proszku, zupy w proszku, kostki rosołowe ze względu na dużą zawartość glutaminianu sodu. Nadmiar sodu w diecie jest udowodnionym czynnikiem ryzyka CHUK (chorób  układu krążenia), a profilaktykę należy rozpocząć od najmłodszych lat.

Sód znajduje się również w soli kuchennej dlatego dzieciom nie powinno się dosalać potraw. Organizm bardzo szybko przyzwyczaja  się do słonego smaku, dlatego zupy dla niemowląt są dla dorosłych „bez smaku”. Nie wolno jednak podawać dzieciom zup przyprawionych zgodnie z preferencjami smakowymi dorosłych, ponieważ w ten sposób przyzwyczajamy je do słonego smaku a tym samym do spożywania zbyt dużych ilości sodu.

mgr Agnieszka Kozioł-Kozakowska
 

Bibliografia:

1. Zespół ekspertów powołany przez Konsultanta Krajowego ds. Pediatrii: Zalecenia dotyczące żywienia dzieci zdrowych w wieku 1-3 lata (13-36 miesięcy). Standardy Medyczne, 2008, 5(1).

2. Ciborowska H. Rudnicka A. Dietetyka. Żywienia zdrowego i chorego człowieka, Warszawa, PZWL, 2004, 186.

3. Żyła A. Książyk J.: Żywienie dzieci starszych, WS Medycyna Praktyczna Pediatria: Praktyczna gastroenterologia i żywienie dzieci w pytaniach i odpowiedziach 2008/01, 23-27.

Agnieszka Kozioł-Kozakowska
Centrum Edukacji i Poradnictwa Żywieniowego Nutri Center