Co powoduje wrastanie paznokci u dzieci i jak je leczyć

Wrastający paznokieć (łac. unguis incarnatus, gr. onychocryptosis) jest chorobą dotyczącą zarówno dzieci, jak i dorosłych. Mówi się o niej, gdy boczny brzeg paznokcia uciska lub wbija się w tkanki wału bocznego paznokcia. Najczęściej diagnozowanym stanem jest wrastanie dalszej bocznej części.

- Schorzenie polega na zagłębianiu się płytki paznokcia w otaczające tkanki miękkie, na co organizm reaguje jak na ciało obce. Dochodzi do miejscowego stanu zapalnego i bólu. Dalszy rozwój choroby skutkuje przerostem ziarniny: tkanki żywoczerwonej, kruchej i podkrwawiającej przy urazie (tzw. dzikie mięso) oraz nadkażeniami bakteryjnymi i/lub grzybiczymi.

Patologia ma charakter przewlekły, często także nawracający, z okresami zaostrzeń i remisji, co jest uzależnione od pielęgnacji rany i leczenia. Dotyczy głównie palucha. Towarzyszą jej dolegliwości bólowe przy ucisku (o różnym nasileniu). Dzieci i dorośli skarżą się też na problemy z noszeniem zakrytego obuwia i chodzeniem.

Według specjalistów wrastanie to jedno z najpowszechniejszych schorzeń związanych z paznokciami. Na dolegliwość skarży się 15-20 procent populacji w różnym wieku. Chorują głównie osoby między 15. a 40. rokiem życia, częściej mężczyźni niż kobiety.

Stadia wrastającego paznokcia

Wyróżnia się kilka typów wrastającego paznokcia oraz stadiów zaawansowania (w różnych wariantach klasyfikacji). W zależności od ujęcia wyróżnia się 3 lub 5 stadiów choroby.

I tak w myśl pierwszej klasyfikacji:

• I stadium obejmuje stan zapalny z obrzękiem i dolegliwości bólowe,

• II stadium oznacza stan zapalny z obrzękiem i dolegliwości bólowe, niegojącą się ranę i obecną ziarninę,

• III stadium obejmuje objawy jak w stadium II z zasiedleniem rany drobnoustrojami chorobotwórczymi i wysiękiem ropnym o różnym stopniu nasilenia oraz przewlekłe stwardnienie powierzchni ziarniny i wału bocznego.

Bardziej precyzyjna 5-stopniowa klasyfikacja (z dodatkowym oznaczeniem literowym):

• W stadium 1. nie występują objawy stanu zapalnego, dolegliwości bólowe są niewielkie.

• W stadium 2. pojawia się stan zapalny, także dokuczliwe dolegliwości bólowe oraz obrzęk.

• W stadium 3. Pojawia się ropny stan zapalny ze znacznymi dolegliwościami bólowymi i obrzękiem.

• W stadium 4. dodatkowo pojawia się ziarnina powstała w przebiegu niegojącej się rany. Dodatkowo oznaczenie litrowe „a” oznacza dolegliwości jednostronne, zaś „b” obustronne.

• Stadium 5. To stan po operacji, przy czym 5a oznacza nawrót dolegliwości (paznokieć wrasta, czemu towarzyszy ból), zaś oznaczenie 5b oznacza nawrót, któremu towarzyszą nie tylko znaczne dolegliwości bólowe, ale i obecność dodatkowego paznokcia, tzw. drzazgi paznokciowej oraz przetoki w wyniku niekompletnego usunięcia części macierzy lub łożyska paznokciowego.

Objawy zależą w dużej mierze od stopnia nasilenia dolegliwości. Pierwsze objawy wrastania paznokcia nie są zwykle uciążliwe. Wraz z rozwojem choroby symptomy nasilają się.

Gdy dojdzie do uciśnięcia wałów paznokciowych, pojawia się uciążliwy ból, potem skóra wokół paznokcia staje się bardzo zaczerwieniona i opuchnięta. Obserwuje się przerost wału okołopaznokciowego.

Z czasem pojawia się wydzielina o charakterze ropnym, krwistym lub surowiczym. Wskutek przewlekłego ucisku może dochodzić do przerwania ciągłości skóry, nasilenia stanu zapalnego, rozwoju infekcji i ziarniny. Może pojawić się gorączka.

W zaawansowanym stadium dochodzi do rozrostu ziarniny i deformacji paznokcia. Ten staje się zagięty lub zwinięty, bywa że płytka paznokcia zwija się w rurkę. To tak zwane paznokcie rurkowate.

Wrastający paznokieć u dziecka

Wrastający paznokieć może pojawić się już u noworodków i niemowlaków. Problem ten dotyka również dzieci starsze i nastolatków. Paznokcie niemowlaka wydają się odbarwione i trójkątne lub mają nieregularny kształt. Maluchy stają się marudne i płaczliwe.

Co powoduje infekcje wrastających paznokci u stóp czy dłoni? Choć problem może dotknąć absolutnie każdego, specjaliści wyróżnili czynniki, które predysponują do tego typu zdarzeń. To:

• nieodpowiednia pielęgnacja paznokci, szczególnie niewłaściwe obcinanie paznokci u stóp.

Najczęstszą przyczyną jest zbyt krótkie przycinanie paznokci. Nadmiernie skrócona płytka paznokcia nadanie jej nieodpowiedniego kształtu sprawia, że paznokieć wrasta w wały okołopaznokciowe, raniąc skórę i wywołując ból.

Nie bez znaczenia jest jej niepożądany, okrągły kształt, także pozostawianie ostrych czy postrzępionych krawędzi, zbyt głębokie wycinanie krawędzi bocznych, zaokrąglanie bocznych brzegów,

• uwarunkowania anatomiczne, w tym zarówno budowa i kształt paznokci,

Problemem są szczególnie paznokcie cienkie, kruche, kwadratowe, szerokie) oraz sposób ich rośnięcia, jak i deformacje stóp i palców oraz zmiany ortopedyczne (płaskostopie, deformacje palucha, paluch koślawy),

• noszenie źle dopasowanego obuwia, noszenie zbyt ciasnego obuwia o szpiczastym czubku, noszenie butów na wysokim obcasie, noszenie obcisłych rajstop czy skarpet,

• urazy mechaniczne, np. związane z przytrzaśnięciem lub uprawianiem sportu, uszkodzenia wałów paznokciowych np. podczas manicure, przeciążenia związane z podrażnianiem okolic paznokcia,

• nagły wzrost ciała, nadwaga, otyłość,
• zmiana biomechaniki chodu,
• wiek dojrzewania,
• predyspozycje genetyczne,
• potliwość stóp,
• choroby metaboliczne i układu krążenia (np. cukrzyca, niewydolność żylna),
• stosowanie niektórych leków.

Wybór i podjęcie konkretnych działań związanych z wrastającym paznokciem zależy od stopnia zaawansowania przypadłości. Jeżeli pojawia się ból wokół paznokcia, ale obrzęk jest nieduży i nie ma wysięku, można wypróbować domowe sposoby na wrastające paznokcie u stóp. Jakie? Co robić?

Popularne domowe sposoby na wrastający paznokieć to na przykład moczenie stopy w ciepłej wodzie z mydłem lub w wodzie z solą przez mniej więcej kwadrans, 3-4 razy dziennie. Następnie trzeba osuszyć stopę i próbować ukierunkować miękki, elastyczny, lekko uniesiony paznokieć w prawidłową stronę. Pomóc może także masaż z delikatnym odsuwaniem spuchniętego wału okołopaznokciowego na zewnątrz.

Kolejną domową metodą jest smarowanie tkliwej okolicy wazeliną, a następnie bandażowanie palca. To zmiękcza płytkę paznokcia i poprawia jego plastyczność.

Stosuje się także tamponadę nasączoną w wodzie utlenionej, która izoluje paznokieć od skóry. U dzieci zastosowanie ma taping (zakładanie plastrów odciągających wały okołopaznokciowe).

W początkowym etapie choroby wiele osób wycina kąty paznokcia, co przynosi ulgę, niestety jednak nie prowadzi do wysklepiania się płytki paznokciowej i rozwiązania problemu.

Sposoby na wrastający paznokieć – preparaty i akcesoria

W aptekach można kupić wiele preparatów na wrastające paznokci. To na przykład płyn na wrastające paznokcie, który zmiękcza go i niweluje uczucie dyskomfortu czy maść z antybiotykiem. Pomocne są także środki antyseptyczne, preparaty zmniejszające stan zapalny i ziarninę.

Leczenie farmakologiczne obejmuje także maści na gojenie się ran. W złagodzeniu dolegliwości pomagają też leki przeciwbólowe dostępne bez recepty.

Warto kupić specjalistyczne nożyczki ze stali nierdzewnej przeznaczone do pielęgnacji problematycznych paznokci.

Wrastający paznokieć – kiedy do lekarza?

Jeśli - pomimo zabiegów domowych - objawy nie ustępują, trzeba udać się po pomoc do specjalisty. Trzeba pamiętać, że wrastający paznokieć u niemowlaka i dziecka, ale i dorosłego, można leczyć domowymi sposobami tylko wtedy, gdy sytuacja nie jest poważna.

Gdy pojawiają się dokuczliwe dolegliwości lub objawy wskazujące na infekcję bakteryjną (na zaawansowanie problemu wskazuje pojawienie się obrzęku, ziarniny i ropnego wysięku), należy zwrócić się do specjalisty. Do jakiego lekarza z wrastającym paznokciem? Pomóc może zarówno dermatolog, lekarz pierwszego kontaktu czy pediatra, jak i podolog.

Istnieją różne sposoby leczenia wrastających paznokci, a metoda zależy głównie od stopnia nasilenia dolegliwości i stanu zapalnego. Te obejmują zarówno metody zachowawcze, nieinwazyjne, jak i metody inwazyjne, chirurgiczne.

Specjalista, by ustalić fazę choroby i dobrać odpowiednią metodę postępowania, może posłużyć się specjalistyczną klasyfikacją, np. Scholza, czy Mozena. I tak w początkowej fazie choroby (stadium IA, IB, IIA i IIB wg Scholza oraz I wg Mozena) stosuje się podstawowe metody leczenia nieinwazyjnego (zachowawczego). W późniejszej fazie wrastania paznokci zalecane są metody chirurgiczne lub zaawansowane leczenie zachowawcze.

Metody nieinwazyjne leczenia zachowawczego

Metody nieinwazyjne leczenia zachowawczego wdraża się w celu ochrony wału bocznego przed urazem wywołanym uciskiem przez wrastający paznokieć. Celem postępowania jest też zapewnienie właściwego toru wzrostu paznokcia.

Leczenie zachowawcze obejmuje takie rozwiązania jak:

• tamponada (tamponowanie), która polega na umieszczeniu pomiędzy płytką paznokcia a wałami okołopaznokciowymi jałowego materiału opatrunkowego,

• taśmowanie wałów okołopaznokciowych (taping), polegające na odciąganiu paznokcia przez specjalne taśmy w kierunku spodnim,

• nitkowanie płytki paznokcia, które polega na włożeniu nici dentystycznej pomiędzy wał boczny i paznokieć,

• podcięcie boczne płytki paznokcia, polegające na podcięciu pod odpowiednim kątem fragmentu bocznego płytki paznokcia, który drażni wał okołopaznokciowy,

• tamponada stała, to jest rurkowanie, szynowanie bocznego brzegu płytki paznokcia,

• akrylowanie płytki paznokcia, które polega na zastosowaniu akrylu medycznego do zabezpieczenia płytki paznokcia i jej brzegów w pozycji uniesionej. To na przykład metoda Arkady i tak zwana kostka Arkady,

• klamry na wrastające paznokcie (klamry ortonyksyjne, które działają podobnie do aparatu ortodontycznego), to jest zakładanie wyprofilowanych drutów albo paska.

Jedną z najpopularniejszych metod jest założenie klamry na wrastający paznokieć. Jej głównym zadaniem jest wyprostowanie wrastającego paznokcia bez chirurgicznej.

W przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej, lekarz może zlecić wykonanie badań dodatkowych – wymazu i antybiogramu (to szczególnie ważne, gdy wrastania paznokcia nawraca).

Metody chirurgii podologicznej

Postępowanie chirurgiczne w przypadku wrastających paznokci jest wdrażane po wyczerpaniu możliwości terapii nieinwazyjnej zabieg na wrastającym paznokciu jest konieczny, gdy domowe i farmakologiczne metody nie przynoszą efektów.

Istnieje kilka metod chirurgii podologicznej. To:

• plastyka wałów paznokciowych polegająca na podaniu miejscowego znieczulenia, wycięciu skóry i zmienionej zapalnie tkanki oraz nałożeniu szwów,

• resekcja, czyli usunięcie płytki paznokcia,

• tzw. metoda Quenu polegająca na klinowym usunięciu płytki oraz fałdu paznokcia. Usuwa się skręconą część płytki oraz macierz paznokcia,

• elektrokoagulacja z zastosowaniem zmiennego prądu elektrycznego o dużej częstotliwości i niskim napięciu.

Dlaczego wrastające paznokcie trzeba leczyć?

Wrastające paznokcie trzeba leczyć, ponieważ rozwój stanu zapalnego wywołuje nie tylko silne dolegliwości bólowe, ale i może stanowić zagrożenie dla zdrowia. Ponadto, gdy problem towarzyszy przewlekle, może prowadzić do powstawania blizn w otaczającej płytkę tkance, co wydłuża terapię.

Przy braku właściwego leczenia schorzenie może prowadzić do ropowicy, zanokcicy, owrzodzenia czy martwicy. Niekiedy, zwłaszcza u osób z cukrzycą i innymi chorobami przewlekłymi, zagraża zdrowiu całego organizmu.

By problem wrastającego paznokcia odszedł w niepamięć i nie nawracał, najważniejsza jest odpowiednia pielęgnacja paznokcia, w tym właściwe przycinanie. Płytki nie należy skracać za bardzo. Ważny jest też nadawany jej kształt.

Co radzą specjaliści? Paznokcie trzeba przycinać najlepiej na taką długość, aby troszkę wystawały ponad opuszkę. Ponadto nie powinno się obcinać boków paznokcia. Najlepiej jest, gdy mają kwadratowy kształt. Należy obcinać paznokcie u nóg prosto, wzdłuż naturalnej linii brzegu paznokcia, bez podcinania brzegów.

Ponieważ przyczyną problemów z wrastającymi paznokciami może być nieodpowiednie obuwie, należy zadbać o takie, które są dobrze dobrane: wygodne, dostosowane do kształtu i szerokości stóp, w których palce mają wystarczająco dużo miejsca. Nie mnie istotne jest, by buty były wykonane z materiałów wysokiej jakości, które umożliwiają stopom oddychanie. Warto pamiętać, że sztuczne tworzywa sprzyjają poceniu się stopy i utrudniają wentylację.